Φιντέλιο
 | |
| Τίτλος | Fidelio Fidelio oder die eheliche Liebe[1] |
|---|---|
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1804 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 19ος αιώνας |
| Μορφή | όπερα |
| Βασίζεται σε | Léonore, ou L’amour conjugal |
| Χαρακτήρες | Second prisoner[2], Florestan[2], Jaquino[2], Rocco[2], Don Pizarro[2], Marzelline[2], Leonore[2], Don Fernando[2] και First prisoner[2] |
| Τόπος | Ισπανία Σεβίλλη |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Φιντέλιο (γερμανικά: Fidelio) είναι όπερα σε δύο πράξεις του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Γράφτηκε πάνω στο λιμπρέτο μιας παλαιότερης γαλλικής όπερας, της Léonore ou L’amour conjugal του Ζαν-Νικολά Μπουϊγί, όπως διασκευάστηκε στα γερμανικά, πρώτα από τον Γιόζεφ Ζονλάιτνερ και στη συνέχεια από τον Γκέορκ Τράιτσκε.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε ως τρίπρακτο υπό τον τίτλο Λεονώρα (γερμανικά: Leonore) το 1805 στη Βιέννη χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία: το κοινό είχε σοβαρότερα πράγματα να ασχοληθεί, αφού η πόλη είχε μόλις καταληφθεί από τον Ναπολέοντα, ενώ και από καλλιτεχνική σκοπιά είχε εμφανείς αδυναμίες. Το Μάρτιο του 1806 παρουσιάστηκε ξανά ως δίπρακτο και με σημαντικές διορθώσεις (η ουβερτούρα αυτής της εκδοχή ονομάζεται σήμερα Λεονώρα αρ. 3), αλλά και πάλι δεν ευτύχησε: ο Μπετόβεν τσακώθηκε με τον ιμπρεσάριο και μετά τη δεύτερη παράσταση το έργο κατέβηκε.
Για τα επόμενα χρόνια η Λεονώρα έμεινε στα συρτάρια το γερμανού συνθέτη. Κάποια στιγμή αποφάσισε να επανεπεξεργαστεί τη σύνθεση, ενώ προσέλαβε τον Τράιτσκε για να κάνει κάποιες αλλαγές στο λιμπρέτο του Ζονλάιτνερ. Αυτή η τρίτη εκδοχή έκανε πρεμιέρα ως Φιντέλιο το 1814, γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία και έμελλε να είναι η οριστική. Ανακουφισμένος μετά από μια δεκαετία προσπαθειών, ο Μπετόβεν έγραψε τότε στο συνεργάτη του: «Σας διαβεβαιώνω, αγαπητέ Τράιτσκε, ότι αυτή η όπερα θα μου χαρίσει το φωτοστέφανο του μάρτυρα».
Ιδιαιτερότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μολονότι ο Φιντέλιο είναι η μοναδική όπερα του Μπετόβεν, αποτελεί έργο - σταθμό στην ιστορία του συγκεκριμένου μουσικού είδους. Θεωρείται ως μία από τις πλέον πολύπλοκες και δύσκολες όπερες, απαιτώντας εξαιρετική δεξιοτεχνία τόσο από την ορχήστρα όσο και από τους ερμηνευτές. Μάλιστα ο ανδρικός πρωταγωνιστικός ρόλος, ο Φλόρεσταν, αποτελεί μέχρι σήμερα «ρόλο αναφοράς» για την κατηγορία των ηρωικών τενόρων (Heldentenor).
Το έργο ξεχωρίζει επίσης για το φιλελεύθερο πολιτικό χαρακτήρα του, με το πρωταγωνιστικό ζευγάρι να παραπέμπει ευθέως στις αξίες του Διαφωτισμού. Ο λιμπρετίστας Μπουϊγί είχε συμμετάσχει ενεργά στη Γαλλική Επανάσταση και μάλιστα κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας ήταν επικεφαλής του στρατού στην πόλη Τουρ.
Ενορχήστρωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ορχήστρα του Φιντέλιο' αποτελείται από τα εξής μουσικά όργανα:
- Πνευστά: 1 πίκολο, 2 φλάουτα, 2 όμποε, 2 κλαρινέτα, 2 φαγκότα, 1 κόντρα-φαγκότο, 4 κόρνα, 3 τρομπέτες, 2 τρομπόνια. Η τρίτη τρομπέτα παίζει, κατόπιν οδηγίας του συνθέτη, εκτός σκηνής.
- Κρουστά: τυμπάνια
- Έγχορδα: πλήρες σύνολο
Σύνοψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Τόπος: Μια ισπανική φυλακή κοντά στη Σεβίλλη.
- Χρόνος: Τέλη του 19ου αιώνα.
Πράξη Α΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο δεσμοφύλακας Τζακίνο αγαπά την κόρη του προϊσταμένου του, τη Μαρτσελίνα. Αυτή όμως παραπέμπει το γάμο στο απώτερο μέλλον επειδή είναι ερωτευμένη με το νεοφερμένο τεχνίτη Φιντέλιο, τον οποίο επιπλέον ονειρεύεται για γαμπρό και ο πατέρας Ρόκκο.
Κανείς τους δεν έχει καταλάβει ότι στην πραγματικότητα ο Φιντέλιο είναι μια μεταμφιεσμένη γυναίκα, η Λεονώρα, η οποία αναζητά το χαμένο σύζυγό της Φλόρεσταν. Εκμεταλλευόμενος τη συμπάθεια πατέρα και κόρης, ο Φιντέλιο προσπαθεί να εκμαιεύσει στοιχεία για τα μπουντρούμια του υπογείου, όπου πρόσβαση έχουν μόνο τα υψηλόβαθμα στελέχη. Μαθαίνει λοιπόν από τον Ρόκκο ότι εκεί βρίσκεται ένας πολιτικός κρατούμενος με «μεγάλους εχθρούς».
Διοικητής της φυλακής είναι ο Δον Πιζάρο, για τον οποίο κυκλοφορεί η φήμη ότι φέρεται τυραννικά - για το λόγο αυτό επίκειται επιθεώρηση από το βασιλικό επίτροπο. Φοβούμενος ότι έτσι θα ανακαλυφθεί ο μυστικός κρατούμενος του υπογείου (δηλ. ο Φλόρεσταν που επισήμως θεωρείται τα τελευταία δύο χρόνια αγνοούμενος), ο Πιζάρο αποφασίζει να τον σκοτώσει. Διατάζει λοιπόν μυστικά τον Ρόκκο να ανοίξει έναν τάφο στο υπόγειο.
Αν και δεν ακούει τα λόγια τους, ο Φιντέλιο διαισθάνεται απ' το συνωμοτικό ύφος τους ότι κάτι κακό θα συμβεί. Επιθυμώντας να εντοπίσει το Φλόρεσταν όσο το δυνατόν γρηγορότερα, πείθει τον κατά βάθος καλόψυχο Ρόκκο να βγάλει για λίγο τους κρατουμένους στο προαύλιο, δήθεν να χαρούν τον καλό καιρό. Ενώ αυτό υλοποιείται, ο Ρόκκο αναλαμβάνει να κρατά απασχολημένο τον Πιζάρο. Τελικά το σχέδιο αποτυγχάνει: ο Πιζάρο το παίρνει είδηση και οργισμένος διατάζει τους κρατουμένους να επιστρέψουν στα κελιά τους, ενώ καλεί τον Ρόκκο να επισπεύσει το άνοιγμα του τάφου. Ο τελευταίος παίρνει το δρόμο για το υπόγειο συνοδευόμενος απ' τον Φιντέλιο, ο οποίος έχει λάβει άδεια πρόσβασης στα μυστικά κελιά ως μέλλων γαμπρός του δεσμοφύλακα.
Πράξη Β΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δράση μεταφέρεται στο κελί του Φλόρεσταν, ο οποίος έχει καταρρεύσει μετά από ένα όραμα, ότι η αγαπημένη του Λεονώρα έρχεται στο μπουντρούμι και τον σώζει. Καθώς οι Ρόκκο και Φιντέλιο σκάβουν τον τάφο, ο Φλόρεσταν συνέρχεται. Πληροφορείται απ' τους δύο άνδρες τη μοίρα που τον περιμένει και τους παρακαλεί να μεταβιβάσουν ένα μήνυμα στη γυναίκα του. Ο Ρόκκο αρνείται, δίνει όμως άδεια στο Φιντέλιο να του δώσει κάτι να πιει και λίγο ψωμί.
Όταν οι δύο τελειώνουν το σκάψιμο, ο διοικητής κατεβαίνει για να σκοτώσει τον Φλόρεσταν και διώχνει τον Φιντέλιο απ' το κελί. Όμως τη στιγμή που ο Πιζάρο τραβά το μαχαίρι, ο Φιντέλιο (που ήταν κρυμμένος δίπλα) μπαίνει στη μέση, αποκαλύπτει την αληθινή ταυτότητά του και βγάζει ένα πιστόλι για να αποτρέψει τη δολοφονία. Η σκηνή διακόπτεται από τον ανύποπτο Τζακίνο, ο οποίος εμφανίζεται μαζί με στρατιώτες και ενημερώνει ότι ο επίτροπος (Δον Φερνάντο) περιμένει στην πύλη. Ανακουφισμένος, ο καλόκαρδος Ρόκκο ζητά απ' τους στρατιώτες να συνοδεύσουν τον Πιζάρο επάνω, ενώ ο Φλόρεσταν και η Λεονώρα γιορτάζουν τη νίκη τους.
Οι υπόλοιποι φυλακισμένοι αρχίζουν να τραγουδούν για τη στιγμή της δικαιοσύνης που επιτέλους έφτασε, καθώς ο Φερνάντο ανακοινώνει σε μια πλατεία έξω απ' τις φυλακές πως η τυραννική διοίκηση του Πιζάρο τελείωσε. Ο Ρόκκο τον πλησιάζει και τον ενημερώνει αναλυτικά για τα συμβάντα, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση του διοικητή. Έτσι ο Πιζάρο οδηγείται στο κελί, ενώ η Μαρτσελίνα λιποθυμά καταλαβαίνοντας ότι είχε ερωτευθεί μια μεταμφιεσμένη γυναίκα.
Στην τελική σκηνή, η Λεονώρα απελευθερώνει με τα ίδια της τα χέρια τον Φλόρεσταν απ' τις αλυσίδες του, ενώ οι συγκεντρωμένοι εξυμνούν τις αρετές της ως πιστής και τολμηρής γυναίκας.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ανάλυση του έργου Αρχειοθετήθηκε 2020-05-28 στο Wayback Machine., ιστοχώρος all-about-beethoven.com
- Στατιστικά παραστάσεων
- Φιντέλιο στο Επταπύργιο[νεκρός σύνδεσμος], εφ. Ελευθεροτυπία, 29/08/2002