Χιμπαντζής
| Χιμπαντζής | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Χιμπαντζής ο κοινός (Pan troglodytes)
| ||||||||||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Είδη | ||||||||||||||||||||||||||
Είναι η κοινή ονομασία των δύο ειδών του γένους Παν (Pan) που δεν έχουν εκλείψει. (Ονοματολογία: χιμπαντζής < αγγλική chimpanzee < ci-mpenzi (λέξη μιας αταξινόμητης διαλέκτου της γλώσσας Μπαντού στην Αγκόλα). Ο ποταμός Κονγκό διαχωρίζει το φυσικό περιβάλλον των δύο ειδών[1] τα οποία είναι:
- Χιμπαντζής ο κοινός, Pan troglodytes - Παν ο τρωγλοδύτης (Δυτική και Κεντρική Αφρική)
- Μπονόμπο, Pan paniscus - Παν ο πανίσκος (δάση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό)
Οι χιμπαντζήδες είναι μέλη της οικογένειας των Ανθρωπίδων μαζί με τους γορίλες, τους ανθρώπους και τους ουρακοτάγκους. Η εξελικτική πορεία των χιμπαντζήδων διαχωρίστηκε από την ανθρώπινη εξέλιξη περίπου 6 εκατομμύρια χρόνια πριν.[2] Τα δύο είδη των χιμπαντζήδων είναι οι στενότεροι συγγενείς του ανθρώπου, και ανήκουν μαζί με τον άνθρωπο στο φύλο Ανθρωπίνοι (μαζί με τα είδη του υποφύλου Ανθρωπίνια που έχουν εκλείψει). Οι Χιμπαντζήδες είναι τα μόνα γνωστά μέλη του γένους Pan. Τα δύο είδη διαχωρίστηκαν μεταξύ τους περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια πριν. Οι τρεις μεγαλύτερες απειλές για τον χιμπατζή είναι ο άνθρωπος, τα αιλουροειδή και τα φίδια. Οι χιμπατζήδες απειλούνται εξαιτίας της καταστροφής του βιότοπού τους, του κυνηγιού για το κρέας τους και του εμπορίου κατοικίδιων ζώων. Η υπηρεσία Ψαριών και άγριας ζωής των ΗΠΑ εφαρμόζει ένα νόμο από τις 12 Ιουνίου του 2015, δημιουργώντας πολύ αυστηρούς κανονισμούς, σχεδόν φραγής κάθε δραστηριότητας με τους χιμπατζήδες, εκτός αν πρόκειται για επιστημονικούς ή λόγους συντήρησης, αφού θεωρεί το είδος απειλούμενο.
Ο πληθυσμός του Χιμπατζή στον πλανήτη σήμερα, υπολογίζεται στις 300.000 και είναι είδος υπό εξαφάνιση.
Εξελικτική συγγένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το γένος Pan θεωρείται μέρος της υποοικογένειας Ανθρωπίναι στην οποία ανήκουν και οι άνθρωποι. Τα δύο είδη του γένους Pan είναι οι πιο στενοί εξελικτικοί συγγενείς του ανθρώπου που δεν έχουν εκλείψει, καθώς μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο που έζησε περίπου έξι εκατομμύρια χρόνια πριν. Οι νεότερες έρευνες υποστηρίζουν πως ο άνθρωπος και ο χιμπαντζής έχουν περίπου 99% όμοιο DNA.[3][4]
Ανατομία και Φυσιολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μέσο ύψος των ενήλικων αρσενικών ατόμων του είδους Παν τρωγλοδύτη είναι 1,5 μέτρο σε όρθια στάση και το βάρος τους κυμαίνεται μεταξύ 40 και 70 κιλά.[5][6] Τα θηλυκά άτομα του είδους είναι μικρότερα με μέσο βάρος μεταξύ 27 με 50 κιλά.[7] Τα χέρια του κοινού χιμπαντζή έχουν άνοιγμα σχεδόν όσο το μισό τους ύψος και είναι μακρύτερα των ποδιών του. Οι μπονόμπος είναι λίγο κοντύτεροι και λεπτότεροι από τον κοινό χιμπαντζή αλλά έχουν μεγαλύτερα άκρα. Και τα δύο είδη χρησιμοποιούν τα μακριά και δυνατά τους χέρια για να αναρριχώνται στα δέντρα. Στο έδαφος οι χιμπαντζήδες συνήθως περπατούν στα τέσσερα, χρησιμοποιώντας τις αρθρώσεις των δαχτύλων τους για στήριγμα. Τα πόδια των χιμπαντζήδων είναι καταλληλότερα για περπάτημα σε σχέση με αυτά των ουρακοτάγκων γιατί οι πατούσες των χιμπαντζήδων είναι μεγαλύτερες και τα δάχτυλα τους μικρότερα. Η μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξουν είναι 40 χιλ./ώρα. Ο κοινός χιμπαντζής και ο μπονόμπο μπορούν να περπατήσουν στα δύο όταν μεταφέρουν αντικείμενα με τα χέρια τους. Το τρίχωμά τους είναι μαύρο - το πρόσωπο, τα δάχτυλα, οι παλάμες των χεριών καθώς και οι πατούσες είναι άτριχα. Επίσης οι χιμπαντζήδες δεν έχουν ουρά. Όταν γεννιούνται το χρώμα του δέρματος είναι λευκό και με την πάροδο του χρόνου σκουραίνει. Η μύτη των χιμπαντζήδων είναι επίπεδη και ο εγκέφαλος τους έχει περίπου το μισό μέγεθος του ανθρώπινου εγκέφαλου.[8]
Οι χιμπαντζήδες εισέρχονται στην εφηβεία στην ηλικία των 7-8 ετών τα αρσενικά και 6-10 ετών τα θηλυκά. Τα θηλυκά ξεκινούν να αναπαράγονται περίπου στα 13 έτη ενώ τα αρσενικά στα 16. Ζουν περισσότερα από 40 χρόνια στη φύση ή 60 υπό αιχμαλωσία. Η εγκυμοσύνη διαρκεί 8 μήνες και ο θηλασμός 48 μήνες.
Διατροφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παμφάγοι, μόνο το 5%-10% της διατροφής τους αποτελείται από κρέας. Το 60% είναι φρούτα και το 30% άλλη βλάστηση. Φύλλα, φρούτα, μέλι, καρύδια, σπόρους, αυγά πουλιών, φλοιούς δέντρων, βολβούς, βλαστάρια, τερμίτες και μικρά θηλαστικά όπως μαϊμούδες ή μικρές αντιλόπες.
Κοινωνική ζωή και επικοινωνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι χιμπαντζήδες είναι πολύ κοινωνικά ζώα. Χρησιμοποιούν εκφράσεις του προσώπου, ήχους, την γλώσσα του σώματος, αλληλοπεριποίηση και άλλα μέσα επικοινωνίας.[9] Έχουν αναγνωριστεί 30 διαφορετικοί ήχοι που παράγουν, αν και το μεγαλύτερο μέρος της επικοινωνίας γίνεται με μορφασμούς. Η κραυγή τους μπορεί να ακουστεί μέχρι 2 χιλ. μακριά. Έρευνα στον εγκέφαλο του χιμπατζή έχει αποκαλύψει ότι οι χιμπατζήδες επικοινωνούν, με μια περιοχή του εγκεφάλου που είναι στην ίδια θέση με το κέντρο γλώσσας στον άνθρωπο, που ονομάζεται Broca. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι χιμπατζήδες είναι ικανοί να μάθουν περιορισμένο αριθμό νοημάτων από σύμβολα της νοηματικής γλώσσας, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιούν για να επικοινωνούν με τους ανθρώπους.
Κάνουν καθημερινά μία καινούρια φωλιά σε δέντρα για να κοιμηθούν.
Ζουν σε ομάδες 15 έως 120 ατόμων. Δεν δέχονται ξένους στο έδαφός τους και κάποιες φορές τους σκοτώνουν. Η ιεραρχία σχηματίζεται από τα ενήλικα αρσενικά τα οποία κυριαρχούνται από έναν κυρίαρχο αρσενικό.
Οι χιμπαντζήδες είναι αλτρουϊστές και δείχνουν σεβασμό στα άλλα ζώα[10]. Συνεργάζονται σε εργασίες όπως η περιπολία των συνόρων και το κυνήγι. Οι χιμπατζήδες όπως και οι άνθρωποι, γελούν. Ακόμη, υιοθετούν μικρά από άλλες ομάδες.
Ικανότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι γνωστό ότι οι χιμπαντζήδες χρησιμοποιούν εργαλεία. Χρησιμοποιούν κλαδιά για να βγάζουν τους τερμίτες από την φωλιά τους, πέτρες ως σφυριά για να ανοίξουν καρύδια και μασημένα φύλλα που χρησιμοποιούν σαν σφουγγάρι για να πιουν νερό. Τον Φεβρουάριο του 2013, μια μελέτη έδειξε ότι οι χιμπαντζήδες λύνουν γρίφους για ψυχαγωγία.[11]
Μια μελέτη προ 30 ετών στο Πανεπιστήμιο του Κιότο έδειξε ότι οι χιμπαντζήδες είναι σε θέση να μάθουν να αναγνωρίζουν τους αριθμούς 1 έως 9. Οι χιμπαντζήδες δείχνουν μία περαιτέρω ικανότητα στη φωτογραφική μνήμη, που αποδείχθηκε σε πειράματα στα οποία τα μπερδεμένα ψηφία εμφανίζονται επάνω σε μια οθόνη υπολογιστή για λιγότερο από το ένα τέταρτο του δευτερολέπτου. Ένας χιμπαντζής (Ayumu), ήταν σε θέση να ταξινομήσει σωστά και γρήγορα τους αριθμούς σε αύξουσα σειρά. Το ίδιο πείραμα απέτυχε με τον παγκόσμιο πρωταθλητή μνήμης Ben Pridmore στις περισσότερες προσπάθειες[12]. Οι χιμπαντζήδες περνούν το "τεστ του καθρέπτη" δηλ. αναγνωρίζουν το είδωλό τους.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «ADW:Pan troglodytes:information». Animal Diversity Web (University of Michigan Museum of Zoology). Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2007.
- ↑ «Chimps and Humans Very Similar at the DNA Level». News.mongabay.com. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2009.
- ↑ Mary-Claire King, Protein polymorphisms in chimpanzee and human evolution, Doctoral dissertation, University of California, Berkeley (1973).
- ↑ «Tiny Genetic Differences between Humans and Other Primates Pervade the Genome». Scientific American. 1 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017.
- ↑ Braccini, Stephanie; Lambeth, Susan; Schapiro, Steve; Fitch, W. Tecumseh (2010-03). «Bipedal tool use strengthens chimpanzee hand preferences». Journal of Human Evolution 58 (3): 234–241. doi:. ISSN 1095-8606. PMID 20089294. PMC 4675323. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20089294.
- ↑ Smith, R. J.; Jungers, W. L. (1997-06). «Body mass in comparative primatology». Journal of Human Evolution 32 (6): 523–559. doi:. ISSN 0047-2484. PMID 9210017. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9210017.
- ↑ Jankowski, Connie (2009). Jane Goodall: Primatologist and Animal Activist. Capstone. ISBN 978-0-7565-4054-8.
- ↑ "Chimpanzee Αρχειοθετήθηκε 2009-10-28 στο Wayback Machine.," Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2008. 2009-10-31.
- ↑ Archived at Ghostarchive and the Wayback Machine: Chimpanzee talking. YouTube. 17 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2015.
- ↑ «Chimpanzee» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2017-06-23. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Chimpanzee&oldid=787125299.
- ↑ Gray, R. (February 24, 2013). "Chimps solve puzzles for the thrill of it, researchers find". Daily Telegraph. Retrieved February 24, 2013.
- ↑ BBC Earth (2013-12-25), Chimp vs human! - Working Memory test - Extraordinary Animals - Earth, https://www.youtube.com/watch?v=zsXP8qeFF6A, ανακτήθηκε στις 2017-07-05
