Ιάκωβος Α΄ της Κύπρου

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ιάκωβος.

Ιάκωβος Α΄
Ο θυρεός έχει τα εμβλήματα της Αρμενίας, της Ιερουσαλήμ και των Λουζινιάν-Κύπρου.
Βασιλιάς της Κύπρου
Περίοδος	1382 - 1398
Προκάτοχος	Πέτρος Β΄ της Κύπρου
Διάδοχος	Ιανός της Κύπρου
Τιτουλάριος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ
Περίοδος	1382 - 1398
Προκάτοχος	Πέτρος Β' της Κύπρου
Διάδοχος	Ιανός της Κύπρου
Τιτουλάριος βασιλιάς της Αρμενίας
Περίοδος	1393 - 1398
Προκάτοχος	Λέων ΣΤ΄ της Αρμενίας
Διάδοχος	Ιανός της Κύπρου
Γέννηση	1334
Θάνατος	1398
Σύζυγος	Χέλβις του Μπράουνσβαϊγκ-Γκρούμπενχαγκεν
Επίγονοι	Ιανός της Κύπρου Φιλιππος Ερρίκος Εύδης Ούγος-Λανσελό Γκυ Ιακωβαία Εσίβα Μαρία Αγνή Ισαβέλλα
Οίκος	Πουατιέ-Λουζινιάν
Πατέρας	Ούγος Δ΄ της Κύπρου
Μητέρα	Αλίκη του Ιμπελέν
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Ιάκωβος Α΄ (1334 - 9 Σεπτεμβρίου 1398) από τον Οίκο των Πουατιέ-Λουζινιάν ήταν Βασιλιάς της Κύπρου, Τιτουλάριος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ (1382 - 1398) και Τιτουλάριος βασιλιάς του Αρμενικού βασιλείου της Κιλικίας (1396 - 1398).

Βιογραφία

Ήταν ο μικρότερος γιος του του Ούγου Δ΄ της Κύπρου και της δεύτερης συζύγου του Αλίκης του Ιμπελέ, κόρης του Γκυ κυρίου της Νικοζίας. Ο Ιάκωβος Α΄ ήταν μικρότερος αδελφός του Πέτρου Α΄ της Κύπρου, θείος του Πέτρου Β΄ της Κύπρου τον οποίο και διαδέχθηκε και πατέρας του Ιανού της Κύπρου (1398-1432). Ο Ιάκωβος πριν ανέβει στον θρόνο είχε άλλα αξιώματα με περιπετειώδη ζωή, έμεινε γνωστός για τη σθεναρή του αντίστασή στους Γενουάτες όταν εισέβαλαν στην Κύπρο.

Άνοδος στον θρόνο

Ο Ιάκωβος ήταν τέταρτος κατά σειρά γιος του Ούγου Δ΄ , οι μεγαλύτεροι ήταν ː ο ετεροθαλής Γκυ που πέθανε πριν τον πατέρα του, ο Πέτρος Α΄ και ο Ιωάννης των Λουζινιάν. Τον Ούγο Δ΄ διαδέχθηκε ο Πέτρος Α΄ που βασίλευσε 10 χρόνια μέχρι την δολοφονία του (1369) και αυτόν με την σειρά του ο ανήλικος γιος του Πέτρος Β΄. Η χήρα του Πέτρου Α΄ Ελεονώρα της Αραγωνίας, βασίλισσα της Κύπρου κάλεσε τους Γενουάτες να εισβάλουν στην Κύπρο για να εκδικηθεί την δολοφονία του συζύγου της. Οι δυο μικρότεροι αδελφοί του Πέτρου Α΄ αντιστάθηκαν επιτυχώς, όταν οι Γενουάτες έφυγαν από το νησί η Ισαβέλλα οργάνωσε και πέτυχε τη δολοφονία του Ιωάννη που τον θεωρούσε ηθικό αυτουργό της δολοφονίας του συζύγου της. Ο Πέτρος Β΄ πέθανε πρόωρα χωρίς απογόνους (1382) και τον διαδέχθηκε ο Ιάκωβος.

Αντίσταση στους Γενουάτες

Ο Ιάκωβος ήταν νυμφευμένος με την Ελοΐζ ντε Μπράνσγουϊκ, με την οποία απέκτησε πολλά παιδιά (πιθανόν 12), τα πιο γνωστά είναι: ο Ιανός της Κύπρου, ο Ούγος, αρχιεπίσκοπος Λευκωσίας και Καρδινάλιος, ο Φίλιππος Κοντόσταυλος της Κύπρου, ο Ερρίκος πρίγκιπας της Γαλιλαίας, η Μαριέτα, που παντρεύτηκε τον βασιλιά της Νεαπόλεως Λαδίσλαο, η Ισαβέλλα, που παντρεύτηκε τον εξάδελφό της Πέτρο, κόμη της Τρίπολης, η Εσίβη και η Αγνή. Η Ελεονόρα κάλεσε τους Γενουάτες στην Κύπρο για να εκδικηθεί τους δολοφόνους του συζύγου της, ανταποκρίθηκαν θετικά τον Απρίλιο του 1373 με επικεφαλής τον Πέτρο ντε Κάμπο Φρεγκόσο. Η οχυρωμένη Αμμόχωστος αλώθηκε με δόλο από τους Γενουάτες, ο μικρός Πέτρος Β΄ και η μητέρα του αιχμαλωτίστηκαν, οι ευγενείς που δολοφόνησαν τον Πέτρο Α΄ θανατώθηκαν αλλά οι Γενουάτες στην συνέχεια επιχείρησαν να καταλάβουν το νησί. Την αντίσταση ανέλαβαν ο πρίγκιπας Ιωάννης από το Κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα και ο Κοντόσταυλος πρίγκιπας Ιάκωβος. Ο Ιάκωβος αντιστάθηκε επιτυχώς από την Κερύνεια που οι Γενουάτες πολιορκούσε με πείσμα αλλά δεν μπορούσαν να αλώσουν. Ο Ιάκωβος Β΄ έκλεισε τελικά ταπεινωτική ειρήνη με τους Γενουάτες και ο Ιάκωβος εξορίστηκε σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας.

Αιχμαλωσία

Ο Ιάκωβος αποδέχτηκε και αναχώρησε με πλοίο από την Κερύνεια (1374), στη Ρόδο δεν βρήκε την αναμενόμενη βοήθεια από τους Ιωαννίτες Ιππότες. Οι Γενουάτες παραβιάζοντας τους όρους της συμφωνίας τον συνέλαβαν αιχμάλωτο και τον μετέφεραν στη Γένουα με τη σύζυγό του Ελοΐζ, φυλακίστηκε εννιά χρόνια σε σκληρές συνθήκες. Στη Γένοβα γεννήθηκε ο μεγαλύτερος γιος του που πήρε το όνομα του θεού Ιανού, προστάτη της πόλης.

Απελευθέρωση

Ο Πέτρος Β΄ πέθανε χωρίς διάδοχο (1382) και οι Κύπριοι περίμεναν τον θείο του Ιάκωβο να τον στέψουν βασιλιά. Ο Ιάκωβος διαπραγματεύτηκε σκληρά την ελευθερία του με τους Γενουάτες που ολοκληρώθηκαν με νέα ταπεινωτική συμφωνία (19 Φεβρουαρίου 1383). Οι Γενουάτες είχαν απεριόριστα εμπορικά προνόμια στην Κύπρο και διατήρησαν στην κατοχή τους την Αμμόχωστο και την Κερύνεια, ο Ιάκωβος Α΄ έκανε αποτυχημένη προσπάθεια να ανακτήσει την Αμμόχωστο (1396). Νέες προσπάθειες έκαναν κατόπιν ο γιος του Ιανός (1401) και ο Ιωάννης Β΄ της Κύπρου (1441), την πόλη πήρε τελικά ο Ιάκωβος Β΄ της Κύπρου (1464), την ίδια χρονιά ανακτήθηκε και η Κερύνεια.

Στέψη

Το βασίλειο της Κύπρου διοικήθηκε μέχρι την επιστροφή του Ιακώβου από 12μελές συμβούλιο ευγενών. Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει ότι όταν έφτασε ο Ιάκωβος Α΄ στην Κύπρο με πλοίο δεν έγινε δεκτός, δεν τον άφησαν να αποβιβαστεί στην Αλυκή Λάρνακας και επέστρεψε στην Γένουα. Μερικοί ευγενείς όπως οι αδελφοί Περότ και Βιλμόντ ντε Μοντολίφ αρνήθηκαν την άφιξη του Ιακώβου στην Κύπρο με ελπίδες να κυβερνήσουν το νησί οι ίδιοι, οι δυο αδελφοί τιμωρήθηκαν αργότερα από τον Ιάκωβο. Οι αντίπαλοι του Ιακώβου Α΄ εξουδετερώθηκαν πλήρως στην Κύπρο το 1385, τον Απρίλιο του 1385 ο βασιλιάς αποβιβάστηκε στην Κερύνεια, από εκεί πήγε στην Λευκωσία όπου έγινε δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό, η στέψη του έγινε τον Μάη στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας.

Οι Βενετοί σύμφωνα με τον Λεόντιο Μαχαιρά ήταν αντίθετοι με την επιστροφή του Ιακώβου στην Κύπρο επειδή ζημιώνονταν με την συμφωνία του με τους Γενουάτες. Ο Ιάκωβος στο δεύτερο ταξίδι του στην Γένουα συνοδεύτηκε από έξι πολεμικές γαλέρες των Γενουατών "δια να μηδέν δράξουν τον ρήγα... οι Βενετίκοι εις το έλα του..." . Οι Γενουάτες κράτησαν ωστόσο όμηρο τον μεγαλύτερο γιο και διάδοχο του Ιανό. Ο Ιάκωβος Α΄ στέφτηκε επίσης τιτλούχος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ (1389). Ο Λέων ΣΤ΄ της Αρμενίας μέλος του Οίκου των Λουζινιάν πέθανε χωρίς απογόνους (1393) και τον διαδέχτηκε ο Ιάκωβος, από τότε οι Κύπριοι βασιλείς ήταν και βασιλείς της Αρμενίας. Ο Ιάκωβος επέβαλε στην Κύπρο τη φορολογία της δεκάτης, μεγάλη επιδημία πανώλης θανάτωσε το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού (1392 - 1393). Η βασιλική οικογένεια αποσύρθηκε στη Μονή Μαχαιρά αλλά επέστρεψαν σύντομα στη Λευκωσία αφού θα ήταν άχρηστοι σε ένα βασίλειο με νεκρούς υπηκόους. Ο Ιάκωβος Α΄ πέθανε στις 9 Σεπτεμβρίου 1398 και τάφηκε στην εκκλησία του Αγίου Δομίνικου στην Λευκωσία.

Οικογένεια

Μερικές πηγές αναφέρουν, ότι νυμφεύτηκε πρώτα την Αγνή των Βίττελσμπαχ, κόρη του Στεφάνου Β΄ δούκα της Βαυαρίας.

Νυμφεύτηκε το 1365 την Χέλβις των Γουέλφων, κόρη του Φιλίππου του Μπράουνσβαϊγκ-Γκρούμπενχαγκεν, κοντόσταυλου της Ιερουσαλήμ, και απέκτησε τέκνα:

• Ιανός 1375-1432, βασιλιάς της Κύπρου.
• Φίλιππος απεβ. π.1430, κοντόσταυλος της Κύπρου, είχε φυσικό τέκνο:
  • (νόθος) Λανσελό απεβ. μετά το 1450, καρδινάλιος, τιτουλάριος λατίνος Πατριάρχης της Ιερουσαλήμ.
• Ερρίκος απεβ. 1426, τιτουλάριος πρίγκιπας της Γαλιλαίας, στρατιωτικός ηγέτης στην Αίγυπτο.
• Εύδης απεβ. 1421, τιτουλάριος σενεσάλης της Ιερουσαλήμ· στην υπηρεσία του βασιλιά της Αραγωνίας.
• Ούγος-Λανσελό απεβ. 1442, καρδινάλιος, αρχιεπίσκοπος της Νικοσία/Λευκωσίας, αντιβασιλιάς της Κύπρου.
• Γκυ, κοντόσταυλος της Κύπρου.
• Ιακωβαία απεβ. π. 1397, άγαμη.
• Εσίβα απεβ. μετά το 1406, παντρεύτηκε μάλλον τον Σλάβους κόμη φον Άσπεργκ.
• Μαρία 1381-1404, παντρεύτηκε τον Λαδίσλαο της Νάπολης
• Αγνή π.1382-1459 ηγουμένη του αββαείου του Βούνστορφ.
• Ισαβέλλα απεβ. 1415, παντρεύτηκε τον δεύτερο εξάδελφό της Πέτρο αντιβασιλιά της Κύπρου, τιτουλάριο κόμη της Τρίπολης, τιτουλάριου κοντόσταυλου και σενεσάλη της Ιερουσαλήμ, γιο του Ιακώβου τιτουλάριου κόμη της Τρίπολης (γιου του Ιωάννη των Λουζινιάν).

Εικόνες

• 
  Ο θυρεός των Πουατιέ
• 
  Ο θυρεός της Μικράς Αρμενίας

Πηγές

• René Grousset, L'Empire du Levant : Histoire de la Question d'Orient, Paris, Payot, coll. « Bibliothèque historique », 1949