Χαϊλέ Σελασιέ Α΄
Ο Χαϊλέ Σελασιέ A' (αμχαρικά: ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ, Haile Selassie, προφέρεται: [ˈhaɪlɜ sɨˈlːase] (
ακούστε), Χάιλε Σελάσιε, που σημαίνει «ισχύς, δύναμη της Αγίας Τριάδας»,[14] 23 Ιουλίου 1892 – 27 Αυγούστου 1975) υπήρξε ο τελευταίος αυτοκράτορας της Αιθιοπίας, από τις 2 Νοεμβρίου 1930 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1974,[15] που διακρίθηκε για τoν εκσυγχρονισμό της χώρας του.[16]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πραγματικό του όνομα ήταν Ταφάρι Μακόνεν [γνωστός και ως Ρας (πρίγκιπας) Ταφάρι][17] και γεννήθηκε στο χωριό Εδζέρσα Γκόρο, κοντά στο Χαράρ. Ήταν γιος του Ρας Μακόνεν, νικητή στην μάχη της Άντουα επί των Ιταλών εισβολέων (1896), κυβερνήτη της επαρχίας του Χαράρ, εμπίστου συμβούλου και εξαδέλφου του αυτοκράτορα Μενελίκ Β'.[18] Εκπαιδεύτηκε από Γάλλους καθολικούς ιεραπόστολους και ήταν στο θρήσκευμα Χριστιανός Ορθόδοξος της Αιθιοπικής Εκκλησίας. Στα τέλη του 1910 με αρχές του 1911 ορίστηκε κυβερνήτης του Χαράρ, αλλά το καλοκαίρι του 1916 ο τότε διάδοχος και εξάδελφός του, Λιτζ Ιάσου (1898 - 1935) τον μετακίνησε στην λιγότερο σημαντική επαρχία της Κέφα.[19] Ωστόσο, αργότερα την ίδια χρονιά, κατόρθωσε κι έγινε αντιβασιλιάς και ανακηρύχθηκε διάδοχος της αυτοκράτειρας Ζαουντίτου, κόρης του Μενελίκ Β', υποσκελίζοντας τον Ιάσου. Το 1928 στέφθηκε βασιλιάς (Νεγκούς) και στις 2 Νοεμβρίου 1930[20], αμέσως μετά το θάνατο της Ζαουντίτου, αυτοκράτορας (Νεγκούσα Νεγκούστ, δηλ. Βασιλεύς των Βασιλέων).[21] Με την άνοδό του στον αυτοκρατορικό θρόνο και αφού εξουδετέρωσε κάποιες εξεγέρσεις τοπικών φυλάρχων υπό τον ρας Γκουκσά, ο Χαϊλέ Σελασιέ έγινε ο τελευταίος ηγεμόνας μιας δυναστείας που θεωρούσε πως έλκει την καταγωγή της στα βιβλικά χρόνια, από το Σολομόντα και τη Βασίλισσα του Σαβά.[22]
Το 1930 κήρυξε την κατάργηση της δουλείας και το 1931 παραχώρησε στη χώρα το πρώτο Σύνταγμα.[23] Προχώρησε, επιπλέον, σε αναμόρφωση κι εκσυγχρονισμό της αιθιοπικής κοινωνίας και του κρατικού μηχανισμού με σειρά δημοσίων έργων, ίδρυση νέων υπουργείων, κεντρικής τράπεζας και ταχυδρομείων, κοπή νέου νομίσματος κ.λπ.[24] Εισήγαγε την Αιθιοπία στην Κοινωνία των Εθνών το 1923 και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ενώ υπήρξε επίσης πρωτεργάτης της ίδρυσης του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας το 1963, με έδρα την Αντίς Αμπέμπα.[25]
Εκδιώχθηκε από τους Ιταλούς του Μουσολίνι μετά την κατάκτηση της Αιθιοπίας τον Μάιο του 1936.[26] Toν επόμενο μήνα, εκφώνησε από το βήμα της συνέλευσης της Κοινωνίας των Εθνών στη Γενεύη τον ιστορικό λόγο του ενάντια στην αποικιοκρατία, την επιθετικότητα των Ιταλών και την εγκληματική χρήση χημικών όπλων πάνω στον άμαχο πληθυσμό από τους εισβολείς.[27] Τον Ιανουάριο του 1942 ηγήθηκε των συμμαχικών δυνάμεων που εισέβαλαν στην Αιθιοπία και στις 5 Μαΐου του ίδιου χρόνιου εισήλθε στην πρωτεύουσα με την υποστήριξη των Βρετανών, θέτοντας έτσι τέλος στην ιταλική φασιστική κατοχή της χώρας του. Η αρχική στάση του έναντι των Ιταλών τον ανέδειξε σε παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης και το αμερικανικό περιοδικό Time τον ανακήρυξε "Άνθρωπο της χρονιάς" για το 1935.[28] Από το 1961 έως το 1970 ηγήθηκε του στρατού του στον ανταρτοπόλεμο εναντίον Ερυθραίων αυτονομιστών που, αντιδρώντας σε ένα νόθο δημοψήφισμα το οποίο αποφάνθηκε υπέρ της υπαγωγής της Ερυθραίας στην Αιθιοπία, είχαν συστήσει το "Απελευθερωτικό Μέτωπο Ερυθραίας" κι ενισχύονταν από Άραβες (κυρίως Σύριους) αλλά και Κινέζους, ενώ ο ίδιος ο Σελασιέ χρησιμοποίησε Ισραηλινούς αξιωματικούς για την εκπαίδευση των στρατευμάτων του. Τελικά, στην Άσμαρα εγκαταστάθηκε στρατιωτική κυβέρνηση και η Ερυθραία έγινε επαρχία της Αιθιοπίας[29]. Το Σεπτέμβριο του 1974 ανατράπηκε από τους στρατιωτικούς, μετά από μια διαδικασία ανταρσιών που είχαν ξεκινήσει από το Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου,[30] σε μια περίοδο που ο λιμός και τα αυξανόμενα επίπεδα ανεργίας αποτελούσαν κυρίαρχα προβλήματα της χώρας. Πέθανε τον Αύγουστο του 1975. Σύμφωνα με επίσημες πηγές, ο θάνατός του προήλθε από φυσικά αίτια, ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις πως στραγγαλίστηκε με διαταγή της κομμουνιστικής κυβέρνησης.[26]
Επισκέψεις στην Ελλάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χαϊλέ Σελασιέ, ως αντιβασιλέας, ήλθε για πρώτη φορά την Ελλάδα το 1924.[31]. Συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Α',[32] ενώ παρακολούθησε και παράσταση αρχαίου δράματος στο Ηρώδειο.[33] Ως αυτοκράτορας, την επισκέφθηκε επίσημα τον Ιούλιο του 1954 και περιηγήθηκε σε αρκετά μέρη της (όπως Κέρκυρα, Κεφαλλονιά). Χρηματοδότησε την ανακατασκευή του Νοσοκομείου Μαντζαβινάτειο στο Ληξούρι, για την επισκευή των ζημιών που είχαν προκληθεί από τους σεισμούς του 1953[31]. (Η Κεφαλλονιά ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του Δρα Ιάκωβου Ζερβού, προσωπικού ιατρού του Αυτοκράτορα.)[34] Το 1965 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.[35]
Μεσσίας του Ρασταφαριανισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χαϊλέ Σελασιέ είναι μεσσίας για το κίνημα του ρασταφαριανισμού και τον προφήτη του κινήματος, τον Τζαμαϊκανό Μάρκους Γκάρβεϋ. Ο Γκάρβεϋ είχε καλέσει τους οπαδούς του να κοιτούν προς την Αφρική για την ενθρόνιση ενός «Μαύρου Βασιλιά», ο οποίος θα ήταν ο «λυτρωτής της φυλής» και, επίσης, προωθούσε την ιδέα της επιστροφής των μαύρων στην κοιτίδα τους. Έτσι, κυριότεροι λόγοι που ο Χαϊλέ Σελασιέ θεωρήθηκε μεσσίας ήταν δύο: πρώτον, η Αιθιοπία είχε πάντα αυτοκράτορες - βασιλείς και, δεύτερον, ήταν η μοναδική αφρικανική χώρα που δεν είχε καθεστώς αποικιοκρατίας.[36] Ο Χαϊλέ Σελασιέ επισκέφθηκε τη Τζαμάικα στις 21 Απριλίου 1966, όπου δεκάδες χιλιάδες Ρασταφάριαν τον υποδέχθηκαν ως Θεό. Έκτοτε η ημερομηνία αυτή εορτάζεται σαν θρησκευτική γιορτή. Πολλά τραγούδια της μουσικής ρέγκε είναι αφιερωμένα στον Αιθίοπα Αυτοκράτορα, όπως π.χ. το περίφημο Selassie is the chapel από το Τζαμαϊκανό συνθέτη και τραγουδιστή Μπομπ Μάρλεϊ,[37] ο οποίος, επιπλέον, μετέτρεψε το λόγο που εκφώνησε ο Χαϊλέ Σελασιέ το 1963 στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ σε τραγούδι, με τίτλο War.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Haile-Selassie-I. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6348t1j. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 8064782. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 «Хайле Селассие I» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ www
.nytimes .com /1994 /12 /15 /world /ex-rulers-of-ethiopia-charged-with-strangling-haile-selassie .html?searchResultPosition=1. - ↑ www
.nytimes .com /2000 /11 /06 /world /an-imperial-burial-for-haile-selassie-25-years-after-death .html?searchResultPosition=4. - ↑ www
.loc .gov /item /2021667904. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2015.
- ↑ 9,0 9,1 www
.ordens .presidencia .pt?idc=154. - ↑ Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2021.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ BOE-A-1971-37670.
- ↑ John Markakis, Ethiopia: The Last Two Frontiers (Οξφόρδη: James Currey, 2011), σ.109.
- ↑ Harold G. Marcus, A History of Ethiopia, αναθ. έκδ. (University of California Press: Μπέρκλεϋ & Λος Άντζελες, 2002), σ.131-132, 180.
- ↑ Christopher Clapham, "Haile Sellassie I", Dictionary of African Biography (Οxford Univeristy Press: Οξφόρδη, 2012), τόμ.2, σ.544.
- ↑ "Haile Selassie I", Encyclopædia Britannica, Ανακτήθηκε 13-06-2015.
- ↑ Harold G. Marcus, A History of Ethiopia, σ.84, 108.
- ↑ Harold G. Marcus, A History of Ethiopia, σ.112-114.
- ↑ Φύλλο εφημερίδας "Έθνος" της 30 Οκτωβρίου 1930, σελ. 5: "Τι θα είπη Αυτοκράτωρ της Αιθιοπίας" Ανακτήθηκε στις 30/10/2019
- ↑ John Markakis, Ethiopia: The Last Two Frontiers, σ.109.
- ↑ The Autobiography of Emperor Haile Sellassie I, επιμέλεια: Edward Ullendorff (Frontline Books: Σικάγο, 1999), τόμ. A', σ.5.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή (Αθήνα 1996), τόμ. 35, σ.105.
- ↑ John Markakis, Ethiopia: The Last Two Frontiers, σ.109-110.
- ↑ Christopher Clapham, "Haile Sellassie I", σ.544-545.
- ↑ 26,0 26,1 "Haile Selassie I", Encyclopædia Britannica.
- ↑ Paul B. Henze, Layers of Time: A History of Ethiopia (Palgrave: Νέα Υόρκη, 2000), σ.216-217.
- ↑ Σταύρος Βινιεράτος, "Ο Ρας Ταφάρι", Κοντά σας, τεύχ, 84 (2010), σ.8 (περιοδικό Συλλόγου Ελλήνων Αιθιοπίας). Ανακτήθηκε 12-06-2015.
- ↑ Gian Franco Vene, περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, #71 (Μάιος 1974), σελ. 18-25: "Χαϊλέ Σελασιέ Ο μοναδικός απόλυτος μονάρχης στην Αφρική ένας απόγονος της θρυλικής βασίλισσας του Σαβά"
- ↑ John Markakis και Nega Ayele, Class and Revolution in Ethiopia (Spokesman Books: Nότιγχαμ, 1978), σ.77 κ.εξ.
- ↑ 31,0 31,1 Σταύρος Βινιεράτος, "Ο Ρας Ταφάρι", σ.8.
- ↑ "Επίσκεψη Αντιβασιλέα Αιθιοπίας Ras Taffari (Haile Selassie) στην Ελλάδα - Ras Taffari, Παύλος Κουντουριώτης και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών" Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.. Ε.Λ.Ι.Α. Ανακτήθηκε στις 20-06-2015.
- ↑ "Επίσκεψη Ras Taffari (Haile Selassie) στην Ελλάδα - αρχαίο δράμα στο Ηρώδειο" Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.. Ε.Λ.Ι.Α. Ανακτήθηκε στις 20-06-2015.
- ↑ Elizabeth Germany, Ethiopia My Home: the Story of John Moraitis (Shama Books: Αντίς Αμπέμπα, 2001), σ.98-99.
- ↑ Θανάσης Τσιγγανάς, "O Χαϊλέ Σελασιέ, ο Ελύτης, ο Φλέμινγκ και ο Γκορμπατσόφ", Η Καθημερινή, 20 Σεπτεμβρίου 2003. Ανακτήθηκε στις 12-06-2015.
- ↑ "Haile Selassie I: God of the Black race". BBC. Ανακτήθηκε στις 22-06-2015.
- ↑ David Katz, "Rasta shook them up: Haile Selassie’s visit to Jamaica". Ανακτήθηκε στις 22-06-2015.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ρασταφαριανισμός: Μια θρησκεία για τη Ρέγκε.
- H oμιλία του Χαϊλέ Σελασιέ στην Κοινωνία των Εθνών (Γενεύη, Ιούνιος 1936) Αρχειοθετήθηκε 2015-04-22 στο Wayback Machine. (στα Αγγλικά).
- Το τραγούδι War από τους Bob Marley & The Wailers.
Επίσημη επίσκεψη του Αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ στην Ελλάδα (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)- Ο Χαϊλέ Σελασιέ εισέρχεται στην Αντίς Αμπέμπα -5 Μαΐου 1941. British Pathé Film Archive.
- Haile Selassie in Jamaica: Color Photos from a Rastafari Milestone Αρχειοθετήθηκε 2015-07-02 στο Wayback Machine.. Time/Life.