չափ

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Armenian չափ (čʻapʻ).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

չափ • (čʻapʻ)

  1. limit, degree
  2. size
  3. measure
  4. (music) measure

Usage notes

[edit]

The form չափս (čʻapʻs) is somewhat colloquial and is usually used for clothing size.

Declension

[edit]
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative չափ (čʻapʻ) չափեր (čʻapʻer)
dative չափի (čʻapʻi) չափերի (čʻapʻeri)
ablative չափից (čʻapʻicʻ) չափերից (čʻapʻericʻ)
instrumental չափով (čʻapʻov) չափերով (čʻapʻerov)
locative չափում (čʻapʻum) չափերում (čʻapʻerum)
definite forms
nominative չափը/չափն (čʻapʻə/čʻapʻn) չափերը/չափերն (čʻapʻerə/čʻapʻern)
dative չափին (čʻapʻin) չափերին (čʻapʻerin)
1st person possessive forms (my)
nominative չափս (čʻapʻs) չափերս (čʻapʻers)
dative չափիս (čʻapʻis) չափերիս (čʻapʻeris)
ablative չափիցս (čʻapʻicʻs) չափերիցս (čʻapʻericʻs)
instrumental չափովս (čʻapʻovs) չափերովս (čʻapʻerovs)
locative չափումս (čʻapʻums) չափերումս (čʻapʻerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative չափդ (čʻapʻd) չափերդ (čʻapʻerd)
dative չափիդ (čʻapʻid) չափերիդ (čʻapʻerid)
ablative չափիցդ (čʻapʻicʻd) չափերիցդ (čʻapʻericʻd)
instrumental չափովդ (čʻapʻovd) չափերովդ (čʻapʻerovd)
locative չափումդ (čʻapʻumd) չափերումդ (čʻapʻerumd)

Alternative forms

[edit]

Derived terms

[edit]

Postposition

[edit]

չափ • (čʻapʻ)

  1. equal to
    փղի չափ մեծ ― pʻġi čʻapʻ mec ― as big as an elephant

Descendants

[edit]
  • → Northern Kurdish: çap
  • → Ottoman Turkish: چاپ (çap)
  • → Udi: чап (čap)

Old Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

The origin is uncertain.

Noun

[edit]

չափ • (čʻapʻ)

  1. measure; that by which any thing is measured; extent, dimension, measurement; quantity, dose; measure, bounds, compass; mediocrity; moderation; rule, proportion, measure; reach, value, capacity; boundary, limits, end
    ըստ չափու ― əst čʻapʻu ― in proportion
    զչափ առնուլ ― zčʻapʻ aṙnul ― to measure, to prove, to weigh; to try, to feel
    առնուլ զչափ հանդերձի ― aṙnul zčʻapʻ handerji ― to take the measure for a coat
    չափով ― čʻapʻov ― with measure or moderation, moderately
    միտք նորա չափով ― mitkʻ nora čʻapʻov ― person of shallow intellect or weak mind
    ի չափու ունել ― i čʻapʻu unel ― to confine within due limits, to limit, to keep within bounds, to restrain, to repress
    ի չափու ունել զանձն, գիտել զչափ անձին ― i čʻapʻu unel zanjn, gitel zčʻapʻ anjin ― to conduct oneself with moderation, to restrain, to regulate oneself, to be master of oneself
    զամենայն ինչ առնել չափով եւ կշռով ― zamenayn inčʻ aṙnel čʻapʻov ew kšṙov ― to do all by weight and measure
    անդր քան զչափ անցուցանել, անցանել ըստ չափ ― andr kʻan zčʻapʻ ancʻucʻanel, ancʻanel əst čʻapʻ ― to go rather too far, beyond bounds, to outstrip, to carry to excess
    չափ դնել, չափ եւ սահման դնել ― čʻapʻ dnel, čʻapʻ ew sahman dnel ― to place limits to, to moderate, to restrain
    կալ ի չափու ― kal i čʻapʻu ― to restrain oneself; to keep one's temper
    չկալ ի չափու ― čʻkal i čʻapʻu ― to make a bad use of, to misuse
    ծախս առնել ըստ չափու եկամտիցն ― caxs aṙnel əst čʻapʻu ekamticʻn ― to spend in proportion to one's income
    ճանաչել զչափ անձին ― čanačʻel zčʻapʻ anjin ― to know one's ability
    զառն չափ ոչ գիտել ― zaṙn čʻapʻ očʻ gitel ― to know not a man: not to know mankind, to be ignorant of human nature
    ունի սա չափ ժամանակի առաւել քան զինն հարիւր ամաց ― uni sa čʻapʻ žamanaki aṙawel kʻan zinn hariwr amacʻ ― it has lasted for more then nine hundred years
    ունի չափ ժամանակի հարիւր ամաց ― uni čʻapʻ žamanaki hariwr amacʻ ― it is a period of a hundred years, it is a century
    առաւել քան զչափն ― aṙawel kʻan zčʻapʻn ― very much, immeasurably, exceedingly, extremely, excessively
    գալով չափ բանին քոյոյ ― galov čʻapʻ banin kʻoyoy ― when your word shall be proved true
    լրացեալ է չափն ― lracʻeal ē čʻapʻn ― the measure is heaped up; the cup is full
  2. (music, poetry) measure, time; cadence, metre, foot, measure, rhythm
    չափով բան, բանք չափաւ ― čʻapʻov ban, bankʻ čʻapʻaw ― verse, poetry
    չափով ― čʻapʻov ― in verse
  3. age of discretion, manhood
    ի չափ հասեալ ― i čʻapʻ haseal ― of age, grown up, formed
    ի չափ հասանել ― i čʻapʻ hasanel ― to arrive at or to be in the flower of manhood; to become of age, to be grown up, adult, marriageable
    ի չափ աւուրց հասանել ― i čʻapʻ awurcʻ hasanel ― to be getting old

Declension

[edit]
o-type
singular plural
nominative չափ (čʻapʻ) չափք (čʻapʻkʻ)
genitive չափոյ (čʻapʻoy) չափոց (čʻapʻocʻ)
dative չափոյ (čʻapʻoy) չափոց (čʻapʻocʻ)
accusative չափ (čʻapʻ) չափս (čʻapʻs)
ablative չափոյ (čʻapʻoy) չափոց (čʻapʻocʻ)
instrumental չափով (čʻapʻov) չափովք (čʻapʻovkʻ)
locative չափ (čʻapʻ) չափս (čʻapʻs)
the singular instrumental can be i-a type չափաւ (čʻapʻaw)
u-type
singular plural
nominative չափ (čʻapʻ) չափք (čʻapʻkʻ)
genitive չափու (čʻapʻu) չափուց (čʻapʻucʻ)
dative չափու (čʻapʻu) չափուց (čʻapʻucʻ)
accusative չափ (čʻapʻ) չափս (čʻapʻs)
ablative չափէ (čʻapʻē) չափուց (čʻapʻucʻ)
instrumental չափու (čʻapʻu) չափուք (čʻapʻukʻ)
locative չափու (čʻapʻu) չափս (čʻapʻs)

Adjective

[edit]

չափ • (čʻapʻ)

  1. measured, regular, moderate; middle, moderate
    չափ հասակաւ ― čʻapʻ hasakaw ― middle-sized
    չափ ինչ ― čʻapʻ inčʻ ― some, a little

Preposition

[edit]

չափ • (čʻapʻ)

  1. even, to, about, as, by, with
    ձեօք չափ ― jeōkʻ čʻapʻ ― as much as you
    արեամբ չափ ― areamb čʻapʻ ― to bloodshed
    ուխտել երդմամբ չափ ― uxtel erdmamb čʻapʻ ― to confirm on oath
    բրել զտեղին իբրեւ առն չափ ― brel ztełin ibrew aṙn čʻapʻ ― to dig a hole to a man's depth, to excavate the earth to the depth of a man's height
    հինգ հարիւրով չափ ― hing hariwrov čʻapʻ ― about five hundred
    միջովք չափ եւ բարձիւք չափ ― miǰovkʻ čʻapʻ ew barjiwkʻ čʻapʻ ― from the loins to the thighs
    զհասարակ չափ գիշերաւ ― zhasarak čʻapʻ gišeraw ― about midnight

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]

References

[edit]
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “չափ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “չափ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “չափ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=չափ&oldid=79599650"