daleko

See also: ďaleko and daléko

Czech

Etymology

Inherited from Old Czech daleko. By surface analysis, daleký +‎ -o.

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈdalɛko]

Adverb

daleko (comparative dále, superlative nejdále)

1. far, afar (long distance, physical or temporal)
2. (preceding comparative or superlative) much, by far

Antonyms

• blízko

Related terms

• daleký
• jablko nepadá daleko od stromu

 

Further reading

• “daleko”, in Příruční slovník jazyka českého (in Czech), 1935–1957
• “daleko”, in Slovník spisovného jazyka českého (in Czech), 1960–1971, 1989
• “daleko”, in Internetová jazyková příručka (in Czech)

Old Czech

Alternative forms

• daľeko (alternative writing)

Etymology

From daleký +‎ -o.

Pronunciation

• IPA^(key): (13^th CE) /ˈdalɛko/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈdalɛko/

Adverb

daleko (comparative dále or dálejie, superlative najdále or najdálejie)

1. (of verbs of motion or location) far; far away
2. (of opinions) far away, very different
3. (of a duration of time) long
4. long ago
5. very; to a great extent, considerably

Descendants

• Czech: daleko

References

• Jan Gebauer (1903–1916) “daleko”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění

Old Polish

Etymology

From daleki +‎ -o. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /dalʲɛkɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /dalʲɛkɔ/

Adverb

daleko (comparative dalej)

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) far away (not physically close) [with od (+ genitive) or genitive ‘from what’]
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 9, 21:

     Przecz ies, gospodne, odszedl daleco (ut quid, domine, recessisti longe)

     [Przecz jeś, Gospodnie, odszedł daleko (ut quid, Domine, recessisti longe)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 155:

     Daleko od grzesznich zbawene (longe a peccatoribus salus), esze prawot twogych ne szvkaly

     [Daleko od grzesznych zbawienie (longe a peccatoribus salus), eże prawot twojich nie szukali]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 87, 8:

     Daleco vczinil ies znane moie ote mne (longe fecisti notos meos a me)

     [Daleko uczynił jeś znane moje ote mnie (longe fecisti notos meos a me)]

   • 1902 [1408], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎^[4], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 358:

     Ian ne ranczil za kmecza niczsz daley, yedno do Buku

     [Jan nie ręczył za kmiecia nics dalej jedno do Buku]

2. (attested in Masovia) for a long time [with genitive]
   • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[5], volume VIII, number 8230:

     Jaco dersza dzedzina XVIII lat y daley de (pro do) poszwu s pokoyem

     [Jako dzierżę dziedzinę XVIII lat i dalej do pozwu z pokojem]

   • 1950 [1439], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 535, Warsaw:

     Jacom ya nye ranczyl daley zapusth Hyndzychowy za Pyotra yano ten rok, czszo myal bycz na zapusth

     [Jakom ja nie ręczył dalej zapust Hynd[r]zychowi za Piotra, jeno ten rok, cso miał być na zapust]

3. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) later [with genitive]
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[6], Krakow, page gl. 61a:

     Tescy tuta dale mouø

     [Też ci tuta dale mowią]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[7], Greater Poland, pages 89, 11:

     Lyata nasza yako payøk pomyszlyony będø..., ale acz w mocznych oszmdzyeszøt lyat a daley gych trud y bolyeszcz (amplius eorum labor et dolor)

     [Lata nasza jako pająk pomyślony będą..., ale acz w mocnych, ośmdziesiąt lat, a dalej jich trud i boleść (amplius eorum labor et dolor)]

4. intensifies a comparative; much more; far
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 326:

     A on ym odpovyedzyal rzekącz: A ktory czlovyek myedzy vamy, ktory by myal yedną ovczą, aby yemv vpadla w dol v ssobotą, azalyby yą dzyersącz a nye podnyosl? A wsako daleko lepsy yest czlovyek nysly ovcza (quanto magis melior est homo ove Mat 12, 12)

     [A on im odpowiedział rzekąc: A ktory człowiek miedzy wami, ktory by miał jednę owcę a by jemu wpadła w doł w sobotę, azaliby ją dzierżąc a nie podniosł? A wszako daleko lepszy jest człowiek niżli owca (quanto magis melior est homo ove Mat 12, 12)]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 249:

     Myeskal tamo myly Yesus dwa dny, a dalyeko vyeczey ven vvyerzylo, slyschacz yego movą vyelebną

     [Mieszkał tamo miły Jesus dwa dni, a daleko więcej weń uwierzyło, słysząc jego mowę wielebną]

5. creates a comparison of equal value; as much as
   • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, pages 52, 4:

     Przyszasznyczy tako mayą przyszagacz ku prawu, ku kthoremv ony szą wybrany: ysz my ortele woythowy myesczkyemv y ludzyom prawe ortele nadz chczemy y dzyerzescz przyszaszny stolecz yako my prawo vmyemy, tako daleko, yako k t[w]emv mamy wolnoscz

     [Przysiężnicy tako mają przysięgać ku prawu, ku ktoremu oni są wybrani, iż my [ortele] wojtowi miesckiemu i ludziom prawe ortele najć chcemy i dzierże[ś]ć przysiężny stolec, jako my prawo umiemy tako daleko, jako k t[w]emu mamy wolność]

Derived terms

adverbs

• od daleka
• z daleka

 

Related terms

adjective

• daleki

 

adverb

• z dala

 

nouns

• dal
• dalekość

 

verbs

• dalić się impf

 

Descendants

• Polish: daleko
• Silesian: daleko

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “daleko”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish daleko. By surface analysis, daleki +‎ -o.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /daˈlɛ.kɔ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /daˈlɛ.kɔ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛkɔ
• Syllabification: da‧le‧ko

Adverb

daleko (comparative dalej, superlative najdalej, Middle Polish superlative nadalej)

1. far (at a great distance)

   Synonyms: w dali, w oddali

   Antonyms: blisko, niedaleko, opodal, w pobliżu

2. far (a long time away)
3. far (to a great degree)

   Synonyms: see Thesaurus:bardzo

Derived terms

phrase

• nie trzeba daleko szukać

 

proverb

• głodno, chłodno i do domu daleko

 

verbs

• daleko nie zajechać pf
• posunąć się za daleko pf, posuwać się za daleko impf
• zajść daleko pf, zachodzić daleko impf
• zajść za daleko pf, zachodzić za daleko impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), daleko is one of the most used words in Polish, appearing 60 times in scientific texts, 24 times in news, 52 times in essays, 73 times in fiction, and 83 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 292 times, making it the 174th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• daleko in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• daleko in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “daleko”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DALEKO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 09.05.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “daleko”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “daleko”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “daleko”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 423
• daleko in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Serbo-Croatian

Etymology

From dàlek +‎ -o.

Pronunciation

• IPA^(key): /dalěko/
• Hyphenation: da‧le‧ko

Adverb

dalèko (Cyrillic spelling далѐко)

1. far (distance)
2. long ago
3. very, by far (+ comparative)

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish daleko. By surface analysis, daleki +‎ -o.

Pronunciation

• IPA^(key): /daˈlɛ.kɔ/
• Rhymes: -ɛkɔ
• Syllabification: da‧le‧ko

Adverb

daleko (comparative dalij, superlative nojdalij)

1. far away (not physically close)

Further reading

• daleko in silling.org