Kaverno
Kavernoj (foje ankaŭ nomitaj grotoj) estas subteraj kavoj, kiuj ligiĝas al la tera surfaco per kelkaj truoj (groto estas artefarita aŭ kurioza kaverno). Ili formiĝas per subfoso de kalkoŝtonoj, dolomitoj, gipsoj kaj kelkaj facile solveblaj mintavoloj. Oni trovas ankaŭ glaciajn kavernojn. Estas multaj manieroj per kiuj kavernoj povas estiĝi, kaj estas kombinaĵoj de kemiaj procezoj, tektonaj fortoj kaj atmosferaj influoj. La plej ofta procezo estas karstigo, t.e. solvo de kalkecaj ŝtonoj fare de pluvakvo. Ilin ofte loĝas animaloj karakterizataj de blindeco, senpigmentiĝo, gigantismo. Post paleolito, multaj kavernoj estis uzataj de homo (loĝejo, kavernurboj, kaverna pentrado). Kavernoj estas objektoj de esploro por speleologio kaj arkeologio.
Laŭ Francisko Azorín groto estas Kaverno en monto; artefarita kaverno.[1] Li indikas etimologion el greka kripta kaj de tie la latina crupta.[2]
Laŭ Francisko Azorín kaverno estas Natura, profunda kavaĵo; subtera kavaĵo.[3] Li indikas etimologion el la latina caverna, el cavus (kavaĵo)..[4]
Plej longaj kavernoj
[redakti | redakti fonton]La ĉi-suba listo donas la longecon de kavernoj, kiu respondas al la sumo de ĉiuj agnoskaj galerioj per kiuj eblas subtere transiri de unu al alia en sama areo.
| Kaverno | Lando | Longo, km |
|---|---|---|
| Flint-Mammoth | Usono | 652 |
| Sac Acrun | Meksiko | 360 |
| Jewel Cave | Usono | 325 |
| Oxx Bel Ha | Meksiko | 270 |
| Shuanghedong | Ĉinio | 257,5 |
| Optimista | Ukrainio | 257 |
| Wind Cave | Usono | 242 |
| Clearwater Cave | Malesio | 227 |
| Lechuguilla | Usono | 223 |
| Fisher Ridge | Usono | 209 |
| Hölloch | Svislando | 202 |
Kelkaj kavernoj
[redakti | redakti fonton]- Aragonitaj kavernoj en Zbraŝov
- Kavernoj en Javoříčko
- Kavernoj en Mladeč
- Muelejŝtona kaverno
- Grotoj de Sloup-Ŝoŝuvka
- Slovakaj grotoj
- Kaverno Ŝipka
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]
- Biospeleologio
- kaverno-pentraĵoj
- Kaverna urso
- Minado
- Stalaktita kaverno
- Speleologio
- Subterejo
- Troglodita arkitekturo
Proverbo
[redakti | redakti fonton]Ekzistas proverbo pri kaverno en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof[5]:
„ Al kavo senfunda ŝtopado ne helpas. ”
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Francisko Azorín, arkitekto, Universala Terminologio de la Arkitekturo (arkeologio, arto, konstruo k. metio), Presejo Chulilla y Ángel, Madrido, 1932, paĝo 85.
- ↑ Azorín, samloke.
- ↑ Francisko Azorín, arkitekto, Universala Terminologio de la Arkitekturo (arkeologio, arto, konstruo k. metio), Presejo Chulilla y Ángel, Madrido, 1932, paĝo 109.
- ↑ Azorín, samloke.
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2011-12-25. Alirita 2008-08-15.