Arte modernoa

*"Moulin Rougen: Bi emakume baltsea dantzatzen"* Henri de Toulouse-Lautrec, 1892.

Arte modernoa 1860ko hamarkadatik 1970ekora bitartean ekoitzitako artelanak eta garai hartako artistak barne hartzen dituen kontzeptua da. Halaber, definizio hau iraganaldiko tradizioak albo batean utzi dituen artearekin lotuta dago, esperimentazioaren izpirituak eragindakoa. Izan ere, artista modernoek esperimentatzen zuten ikusteko bide berriekin, eta artearen funtzioei eta gaien ezaugarriei buruzko ideia berriekin. Besteak beste, abstrakziorako joera oso markatuta dago artista moderno gehienengan.

Bestela, Bigarren Mundu Gerratik aurrera egindako arteari garaikidea deitzen zaio.

Historia

XIX. mendeko sustraiak

Eskultura eta arkitektura modernoaren sorrera XIX. mendearen bukaeran kokatzen bada ere, margolaritzarenak lehenago jar daitezke. Izan ere, margolaritza modernoaren hasiera markatzeko data ohikoena 1863koa da, urte horretan Édouard Manetek Le déjeuner sur l'herbe (Bazkaria belardian) margolana Parisko Salon des Refusés (Baztertuen Aretoa) delakoan erakutsi baitzuen. Lehenagoko datak ere proposatu dira, besteak beste, 1855 (Gustave Courbetek Artistaren langela aurkeztu zuen urtea) edo 1784 (Jacques-Louis Davidek Horazioen zina bukatu zuen urtea). ^[1] Erromantikoak, errealistak eta inpresionistak arte modernoaren aitzindariak izan ziren.

Mugimendu horien gaineko eraginak anitzak izan ziren: ekialde urruneko apaintzeko arteak, batik bat Japoniakoak, Europan aurkitu berriak; Turner eta Delacroix gisako margolarien berrikuntzak koloreei zegozkienez; eguneroko bizitza islatzean errealismo handiagoa lortu nahi izatea, Jean-François Millet gisako margolarien lanetan topatzen den bezala. Inpresionistek argudiatu zuten inork ez dituela "gauzak" ikusten, baizik eta gauzek islatutako argia, eta, hortaz, margolariek argi naturalean (en plein air) margotu behar zutela, eta ez haien langeletan, argiaren eraginak antzematen ez zirelako.^[2]

Inpresionistek osatutako taldeak, Société Anonyme Coopérative des Artistes Peintres, Sculpteurs, Graveurs (Margolarien, eskultoreen eta grabatzaileen elkartea) izenekoak, barneko ika-mikak gorabehera, erakustaldi independienteak antolatu zituen, haien estiloa ezagutarazteko. Estilo hori, herrialde ezberdinetako artistek beraganatu zuten, geroago beste mugimenduekin gertatuko zen bezala.

Mugimendu eta talde nagusiak

(Gutxi gorabeherako kronologiarekin, artista nabarmenduenak aipaturik.)

XIX. mendea

Erromantizismoa - Francisco de Goya, J. M. W. Turner, Eugène Delacroix
Errealismoa - Gustave Courbet, Camille Corot, Jean-François Millet
Inpresionismoa - Edgar Degas, Édouard Manet, Claude Monet, Camille Pissarro, Alfred Sisley
Inpresionismo ondokoa - Georges Seurat, Paul Cézanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh, Henri de Toulouse-Lautrec, Henri Rousseau
Sinbolismoa - Gustave Moreau, Odilon Redon, James Ensor
Les Nabis - Pierre Bonnard, Edouard Vuillard, Félix Vallotton
Modernismo aurreko eskultoreak - Aristide Maillol, Auguste Rodin

XX. mendearen hasiera (I. Mundu Gerraren aurrekoa)

Art Nouveau eta aldaerak - Jugendstil, Modern Style, Modernisme - Aubrey Beardsley, Alphonse Mucha, Gustav Klimt,
Art Nouveauko arkitektura eta diseinua - Antoni Gaudí, Otto Wagner, Wiener Werkstätte, Josef Hoffmann, Adolf Loos, Koloman Moser
Kubismoa - Georges Braque, Pablo Picasso
Fauvismoa - André Derain, Henri Matisse, Maurice de Vlaminck
Espresionismoa - Egon Schiele, Oskar Kokoschka, Edvard Munch, Emil Nolde
Futurismoa - Giacomo Balla, Umberto Boccioni, Carlo Carrà
Die Brücke - Ernst Ludwig Kirchner
Der Blaue Reiter - Wassily Kandinsky, Franz Marc
Orfismoa - Robert Delaunay, Sonia Delaunay, Jacques Villon
Argazkilaritza - Piktorialismoa, Argazkilaritza zuzena
Inpresionismo ondokoa - Emily Carr
Surrealismo aurrekoa - Giorgio de Chirico, Marc Chagall
Errusiako abangoardia - Kasimir Malevich, Natalia Goncharova, Mikhail Larionov
Eskultura - Pablo Picasso, Henri Matisse, Constantin Brancusi
Sinkronismoa - Stanton MacDonald-Wright, Morgan Russell
Bortizismoa - Wyndham Lewis

Gerrartekoa

Kontzeptuaren gainditzea

Arte modernoaren kontzeptu abangoardista Estatu Batuetan sartu zen 1913ko Armory Show delakoan, eta batez ere Lehen Mundu Gerraren ondorioz Europatik ihes egin zuten artisten etorrerarekin, Francis Picabia kasu. Hala ere, Parisek artearen hiriburua izaten jarraitu zuen gerren arteko aldi osoan, eta baldintza hori ez zen New Yorkera iritsi Bigarren Mundu Gerra arte. Harrezkero, arte abangoardien zentroa AEBetara pasatzearekin, 1950-60-70 hamarkadetan, Estatu Batuetan sortutako estiloak agertu ziren jada arte modernoaren kontzeptua gainditzen dutenak. Joera berri sorta oso bat sortu zen, ordea: espresionismo abstraktua, op art, pop art, minimalismoa, happening eta performance arteak, arte kontzeptuala, fotorrealismoa, etab.).

Aldaketa geografikoaz gain, teorikoa ere gertatu zen 20. mendearen 2. zatian. Teoria postestrukturalistak "postmoderno" terminoa sortu du originaltasunaren eta berritasunaren aginduetatik (modernitatearen berezko elementuak) sortzen jarraitzeko ezintasuna izendatzeko; horren ordez, berrinterpretazioak eta etsipenak bezalako elementuak aipatzen dira, artearen kontzeptua zabaltzeko eta komunikazio-ekintza gisa ezartzeko. Adierazpen teoriko gehigarriak Rosalind Krauss eta eskola postestrukturalistaren idatzietan gertatu ziren, besteak beste^[3].

Artea erakunde gisa zalantzan jartzea garai hori baino lehenagokoa izan zen izatez. Horixe izan zen Marcel Duchampen jarrera, Iturria (1917) bere obran adibidetzat hartuta. Eguneroko objektu hori testuingurutik kanpo dago, eta probokazioz erakutsi zuen artelan gisa (pixatoki bat alderantziz jarrita). Probokazio estetikoa, XIX. mendeko malditismotik, dandismotik eta dekadentismotik zetorrena (épater le bourgeois, burgesa eskandalizatzeko nahia), gerren arteko aldian (dadaismoa eta surrealismoa) ohiko leku izatera igaro zen, eta XX. mendearen erdialdera luzatu zen, happeningekin, absurduaren antzerkiarekin eta gerora sortutako beste probokazio psikoestetiko eta kulturalekin.

Artearen eta gainerako produktuen artean itxurazko bereizketa izaten jarraitzeko ezintasuna agerian geratu zen Robert Rauschenberg eta Andy Warhol bezalako artisten lanean, zeinak esplizituki masa-kontsumoko gainerako produktuekin identifikatzen baitzuten^[4].

XX. mendearen amaieran, modernitatearen eta postmodernitatearen arteko eztabaidaren testuinguru intelektualean, artearen munduan etiketa "postmodernoa" zabaltzen hasi zen (arte postmodernoa, arkitektura postmodernoa, pintura postmodernoa, eskultura postmodernoa). Abangoardien krisia aldarrikatzen zen, eta genero edo arte tradizionalak (pintura, eskultura) jada ez ziren bitarteko berritzaileagoak bilatzen zituztenentzat adierazpen artistikorako bide nagusi, Instalazio artistikoen", "Esku-hartzeen" edo multimedia sorkuntzak esperimentatzeko aukera ematen duten teknologia berrien (bideoartea, arte digitala, media art, etab.) mesedetan.

Erreferentziak

↑ Arnason, H. Harvard. 1998. History of Modern Art: Painting, Sculpture, Architecture, Photography. 10-17 or.
↑ Cogniat, Raymond. 1975. Pissarro. New York: Crown.
↑ (Ingelesez) «How to Understand Rosalind Krauss, the Art Critic Who Made Theory Cool (and Inescapable)» Artspace (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
↑ Menand, Louis. (2021). The free world : art and thought in the Cold War. ISBN 978-0-00-712687-3. PMC 1259541214. (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).

Ikus, gainera

Guggenheim Bilbao Museoa

Kanpo estekak

(Ingelesez)"Time" aldizkariaren artikuluen bilduma

Datuak: Q38166
Multimedia: Modern art / Q38166

[1] Arnason, H. Harvard. 1998. History of Modern Art: Painting, Sculpture, Architecture, Photography. 10-17 or.

[2] Cogniat, Raymond. 1975. Pissarro. New York: Crown.

[3] (Ingelesez) «How to Understand Rosalind Krauss, the Art Critic Who Made Theory Cool (and Inescapable)» Artspace (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).

[4] Menand, Louis. (2021). The free world : art and thought in the Cold War. ISBN 978-0-00-712687-3. PMC 1259541214. (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).

[1]

[2]

[3]

[4]