Paganismo
Paganismoa edo paganotasuna (Euskal Herrian sarritan Jentiltasuna deitua) hasiera batean kristauek Europan euren erlijio ezarri aurretik zeuden erlijio politeistei deitzeko mespretxuzko izendapena zen (Greko-Erromatar politeismoa barne). Antzinako erlijioetako jende horrek kristauek ez bezala jainko asko gurtzen zituzten, aldiz kristauek jainko bakarra gurtzen zuten.
Etimologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Berez, pagano hitza latineko paganus hitzetik eratorria da eta baserri girokoa, edota landatarra esan nahi du.
Terminoaren beste erabilerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Pagano edo gentil hitzak hainbat hizkuntzatan izan dira erabiliak korronte kristauen aldetik, erritu paganoengandik eratorritako kultu sinkretikoak erabiltzen jarraitzen zuten beste korronteei erreferentzia egiteko. Adibidez, Bizantziar Inperioko Elizan, ikonoklastek paganismoa irudi ikonoduluenganako kultua zela zioten. Protestante batzuentzat, Eliza ortodoxoko, Eliza koptoko, Eliza anglikanoko eta Eliza katolikoko santuei kultua eskaintzea zen paganismoa. Era berean, elizakoi katoliko europar batzuk amerikar natiboen edo Asiako ebangelizatuen errituak erdi paganotzat zituzten.
Mendeetan zehar, termino hau agertzen den testuak kristauak izan ziren. Hala ere, XIX. mendetik, okultismoaren garapenak kultu batzuk beren burua pagano izendatzea eragin du, Europako tradizio pagano zaharrak berreskuratu nahi zituztelako. Askotan neopaganismo deitzen zaio horri.
Pagano terminoa, monoteistak ez diren erlijioak izendatzeko ere erabiltzen da; hala nola hinduismoa, animismoa, budua, erlijio afroamerikarrak, txamanismoa, shintoa, erlijio tradizional txinatarra eta budismoa.
Paganismoa Euskal Herrian
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herrian paganismoari usadioz jentiltasuna deritzo, kristautasuna iritsi aurretik bizi ziren euskaldunei jentilak deitzen baizitzaien.
Ikus gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jentil
- Euskal mitologia
- Zelta mitologia
- Eskandinaviar mitologia
- Erromatar mitologia
- Greziar mitologia
