Stanley Prusiner

Stanley Prusiner
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Des Moines, 1942ko maiatzaren 28a (82 urte)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	San Frantzisko
Hezkuntza
Heziketa	Perelman School of Medicine at the University of Pennsylvania (en) Medikuntzako doktorea University of California, San Francisco (en) Walnut Hills High School (en)
Hezkuntza-maila	katedraduna
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	medikua, birologoa, biokimikaria, unibertsitateko irakaslea eta neurologoa
Enplegatzailea(k)	University of California, San Francisco (en) Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn
Jasotako sariak	ikusi Albert Lasker Award for Basic Medical Research  (1994) Medikuntzako Nobel Saria  (1997) Wolf Prize in Medicine  (1995) Benjamin Franklin domina  (1998) Canada Gairdner International Award  (1993) Paul Ehrlich and Ludwig Darmstaedter Prize  (1995) Zientzia Domina Nazionala  (2009) Louisa Gross Horwitz Prize  (1997) Dickson Prize in Medicine  (1993) Keio Medical Science Prize  (1996) Potamkin Prize  (1991) Humboldt Research Fellowship Max Planck Research Award  (1992) Bristol-Myers Squibb Award for Distinguished Achievement in Neuroscience Research  (1994) Grand Prix Charles-Leopold Mayer  (1996) Richard Lounsbery Award  (1993) Sir Hans Krebs Medal  (1999) Robert J. and Claire Pasarow Foundation Award for Distinguished Contributions to Neuropsychiatric Research  (1995) Metlife Foundation Award for Medical Research in Alzheimer's Disease  (1991) Humboldt Prize Foreign Member of the Royal Society  (1997ko maiatzaren 15a) Honorary doctorate Paris Descartes University  (1996ko uztailaren 19a)
Kidetza	Royal Society Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Serbian Academy of Sciences and Arts (en) Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Amerikako Sozietate Filosofikoa

Stanley Ben Prusiner (Des Moines, Iowa, AEB, 1942ko maiatzaren 28a) estatubatuar biokimikaria eta neurologoa da.

Biografia

Ikasketak egin, eta bi urtez Kaliforniako Unibertsitatean ikertzaile aritu ondoren, irakaskuntzan aritu da batez ere, Berkeleyn eta San Franciscon, Neurologiako, Birologiako eta Biokimikako irakasle gisa. 1991tik aurrera sari asko jaso ditu, gehienbat neurologiaren alorrean egindako lanarengatik. 1997an Medikuntzako Nobel saria jaso zuen, prioiak aurkitzeagatik. Beste era batera esanda, neuronak hondatzen dituzten eta entzefalopatia espongiformeak deritzen zenbait eritasun, besteak beste, behi eroen eritasuna, eta Creutzfeldt-Jakobena gizakiengan, eragiten dituzten proteina kutsagarriak aurkitzeagatik.

Duela 25 urte baino gehiago hasi zen ikertzen, Creutzfeldt-Jakoben gaitza (behikiak pertsonei kutsa diezaiekeenaren antzekoa) zuen pertsona baten heriotzaz geroztik. Adituek bazekiten burmuineko alderdi kutsatuek kutsa zezaketela eritasuna, baina ez zekiten gai kutsatzailea zein izan zitekeen. Hamar urteko ikerketen ondoren, Prusinerrek prioiak identifikatu zituen. Prioiak zelula proteina gisa bizi dira organismoan, hari inolako kalterik egin gabe, baina beren egitura oso forma egonkorrera aldatzeko gaitasuna dute, eta, azkenean, partikula hondatzaile bihur daitezke, neuronak hondatzen baitituzte, garun-ehunetan pilatuz gero. Beraz, buruko eritasunak eta erotasuna eragin dezakete pertsonengan eta animalietan. Prusinerren ustez, prioiek eragindako eritasunak ondoretasunezkoak izan daitezke, eta elikagaien bidez igor daitezke, besteak beste, baina bat-batean ere sor daitezke. Gaitz hori harrapatzen duten pertsonek giharren, oroimenaren eta loaren kontrola galtzen dute, besteak beste. Aurkikuntza horren bidez, Prusinerrek gai kutsatzailearen kontzeptu berri bat sortu du, bakterioarenaz edo birusarenaz beste.

Hainbat erakundetako kide da; besteak beste, 1992an, Zientzietako Akademia Nazionaleko kide hautatu zuten, eta gobernu-kontseiluko kide 2007an. Arte eta Zientzietako Akademiako kide hautatua da (1993), eta Royal Society delako erakundekoa (1996).

Gaur egun Kaliforniako Unibertsitateko Institute for Neurodegenerative Diseases-eko (Endekapenezko Gaixotasunen Institutua) zuzendari da.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Institute for Neurodegenerative Diseases-en webgunea

• Datuak: Q155380
• Multimedia: Stanley Prusiner / Q155380