آبدزدک
| آبدزدک | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | بندپایان |
| زیرشاخه: | شش‌پایان |
| رده: | حشرات |
| راسته: | راست‌بالان |
| تیره: | آبدزدکان[۱] سوسور، ۱۸۷۰ |
| سرده: | آبدزدک‌ها[۲] لاتریه، ۱۸۰۲ (میلادی) |
| نام دوبخشی | |
| Gryllotalpa gryllotalpa | |
آبدُزدَک (پشور) (نام علمی: Gryllotalpidae) نام یک تیره از راسته راست‌بالان است. این حشرات همه‌چیزخوار هستند که با جویدن و قطع ریشه و طوقه گیاه باعث مرگ آن می‌شوند و همچنین با حرکت خود در داخل خاک باعث ایجاد کانال‌هایی در زمین می‌شوند. آبدزدک شبها از ریشهٔ گیاهان تغذیه میکند و به مزارع، گُل‌کاری‌ها و چمن‌کاری‌ها خسارت زیادی می‌زند. آبدزدک از آفات بسیار مهم گیاهان زراعی، صیفی‌ها، سبزی‌ها و گیاهان زینتی است. آبدزدک با دالان‌هایی که در زمین‌های شخم‌خورده، نرم و به‌خصوص شالیزارها حفر میکند، موجب سوراخ کردن مرز کرت‌ها و فرار آب از کرت‌ها می‌شود و به همین دلیل این آفت را آبدزدک نامیده‌اند. در قدیم به آبدزدک، زمین‌سُنب و زمین‌سنبه نیز می‌گفتند. در گویش محلی کرمانی این حشره را گل‌سمک گویند و در زبان آذری نیز اسم این حشره "بیزوبورنی" است.[۳]ویژگی‌ها
اصفهانی‌ها به آن باره یا واره سوراخ کن می گویند که منظور از باره یا واره همان مرز کرت‌ها می‌باشد.
آبدزدک حشره‌ای است قهوه‌ای‌رنگ که طولش ۴ تا ۵ سانتی‌متر است و گاه به ۱۰ سانتی‌متر هم می‌رسد، با پیش‌سینهٔ بزرگ و ضخیم، پاهای جلوی قوی، بال‌های جلوی کوتاه که روی سینه و بخشی از شکم را می‌پوشاند. آبدزدک هر دو سال یک نسل تولید میکند.
این آفت زمستان را به صورت حشره کامل یا سنین پورگی در داخل خاک به سر می‌برد. در اواسط بهار آغاز به فعالیت میکند. در طول بهار و تابستان حشرات نر و ماده در زیر خاک جفت‌گیری کرده و ماده‌ها با ایجاد دالان‌های عمیق، در انتهای آن محفظه یا حفره وسیعی تهیه و تعداد ۳۰۰ تا ۶۰۰ تخم سفیدرنگ داخل آن قرار می‌دهد. پوره‌ها ۲- ۳ هفته بعد از تخم خارج و با ایجاد دالان‌های زیرزمینی، زمین را شخم میزنند. در تابستان حشره کامل به سوی نور پرواز میکند. برخی ماهی‌گیران محلی برای ماهی‌گیری در رودخانه‌های غیر کوهستانی از آن استفاده می‌کنند؛ به این نحو که سر حشره را کنده و از قسمت شکم آن را به قلاب می‌آویزند. با این طعمه ماهیانی مثل گلخس (گلخوار) به راحتی به دام می‌افتند. این حشره به زبان کردی جوبورک نامیده می‌شود. آبدزک فاقد نیش و سم می‌باشد.
روش مبارزه
روش‌های کنترل این آفت برای مبارزه با این آفت بهتر است روش‌های شیمیایی در کنار روش‌های بیولوژیکی قرار بگیرند.
روش بیولوژیکی
شخم زدن به جهت از بین بردن تخمهای آفات که در لانه‌ها گذاشته شده است
غرقاب کردن زمین به این حهت که پوره‌ها محبور به ترک لونه‌های خود شوند و سپس جمع‌آوری انها
پوشاندن اطراف بوته‌ها با پلاستیک نصب تله‌های تشتکی . در این روش از فرمالین 5% استفاده می‌شود به این صورت که آن‌ها را در ظرف‌های ریخته و در داخل گودالهایی به اندازه ی ظرف قرار می‌دهند پس از یک شانه روز آبدوزدک به تله می افتد روش‌های شیمایی
در روش‌های شیمیایی باید توجه کرد که باید ابتدا از طریق آبیاری غرقابی آبدزدک را مجبور به ترک لانه ی خود کرده و سپس با یک سم حشره کش آن‌ها را از بین برد
روش دیگر در سمپاشی‌های شیمیایی استفاده از سموم طئمه‌ای برای آبدزدک است که به صورت آماده در بازار موجود می‌باشند مانند متااهاید. البته شما خود قادر به تولید این سموم هستید به این صورت که یک حشره کش ترجیحا پودری را با سبوس گندم مخلوط کرده. در این روش ابتدا زمین را غرقاب می‌کنند و سپس طئمه را به صورت بذر پاش به زمین می دهند.
رفتار
این حشره با جویدن و قطع ریشه و طوقه گیاه باعث مرگ آن می‌شوند و همچنین با حرکت خود در داخل خاک باعث ایجاد کانال‌هایی در زمن می‌شود. آبدزدک که شبها از گیاهان تغذیه میکند باعث ایجاد خسارات زیادی به همهٔ بوته‌های صفی جات و گیاهان زینتی و چمن‌ها می‌شود. علت نامگذاری این آفت به نام آبدزدک این است که این آفت با حرکت بر روی زمین‌های شخم خورده و نرم باعث ایجاد حفره‌هایی در کرت بندی‌ها می‌شود و این عمل موجب فرار آب در کرت‌ها می‌شود. در زمان جفت‌گیری حشرات ماده و نر در زیر خاک اقدام به جفت‌گیری کرده و حشره ی ماده با ایجاد دالان‌های عمیق که در انتهای آن‌ها حفره ی وسعی ایجاد میکند اقدام به گذاشتن حدود 300 الی 600 تخم سفید رنگ میکند. این تخم‌ها 2 الی 3 هفته ی بعد تبدیل به حشرات کوچک مشود که شبیه به حشره ی کامل است با این تفاوت که بالها هنوز به‌طور کامل رشد نکرده‌اند. این پوره‌ها با ایجاد دالان‌های زیر زمینی، زمین را شخم میزنند.
پراکندگی
مناطق انتشار این آفت در تمامی اروپا به جز نروژ و فلاند، ددر غرب آسیا، شمال آفریقا، اسراییل، سوریه، لبنان، قبرس، روسیه، افغانستان، پاکستان و ترکیه است.
منابع
- سپاسخواه، علی‌رضا، و دیگران، فرهنگ کشاورزی و منابع طبیعی. دانشگاه تهران. ۱۳۷۹ به بعد. شابک: ۹۷۸۹۶۴۰۳۹۲۹۴۲
- سازمان پارک‌ها و فضای سبز ایران، بازدید: اکتبر ۲۰۱۲.