فهرست بزرگ‌ترین ستارگان شناخته‌شده
- تیر < بَهرام < ناهید < زمین
- زمین < نپتون < اورانوس < کیوان < مشتری
- مشتری < ولف ۳۵۹ < خورشید < شباهنگ
- شباهنگ < رأس پـِیکَر پَسین < ژوبین‌دار < پس‌رونده
- پس‌رونده < پای شکارچی < قلب‌العقرب < شبان‌شانه
- شبان‌شانه < سِتارهٔ نارسَنگ < وی‌وی قیفاووس < وی‌وای سگ بزرگ
در این مقاله فهرستی از بزرگ‌ترین ستارگان شناخته‌شده، بر پایهٔ شعاع آمده‌است. واحد اندازه‌گیری مورد استفاده شعاع خورشید است. (تقریباً ۶۹۵٬۷۰۰ کیلومتر؛ ۴۳۲٬۳۰۰ مایل).
| نام ستاره | شعاع خورشیدی (خورشید =۱) |
توضیحات | ||
|---|---|---|---|---|
| استفنسون ۱۸-۲ | ۲۱۵۰ [۱] | شعاع ۲٬۱۵۰ solar radii (۱٫۵۰×۱۰۹ کیلومتر؛ ۱۰٫۰ یکای نجومی؛ ۹۳۰٬۰۰۰٬۰۰۰ مایل) از درخشندگی بولومتری نزدیک به ۴۴۰٬۰۰۰ L☉ به دست آمد و دمای مؤثر تخمینی ۳۲۰۰، که به‌طور قابل توجهی بزرگتر از مدل‌های نظری بزرگ‌ترین ابرغول‌های سرخ پیش‌بینی شده توسط نظریه تکاملی ستاره ای است (حدود 1,500 R☉).[۲] با فرض صحیح بودن این مقدار، این امر آن را از دیگر ابرغول‌های قرمز معروف، مانند Antares A، Betelgeuse، VY Canis Majoris و UY Scuti بزرگتر می‌کند. | ||
| ان‌ام‌ال دجاجه | ۱٬۶۴۰[۳], ۱٬۱۸۳[۴]–۲٬۷۷۰[۳] | |||
| دابلیوااچ جی۶۴ | ۱٬۵۴۰ ± ۷۷[۵] | This would be the largest star in the LMC, but is unusual in position and motion and might still be a foreground halo giant. Ohnaka (2009) calculates 1,730 R☉.[۶] | ||
| آردبلیو قیفاووس | ۱٬۵۳۵ [۷][۸] | RW Cep is variable both in brightness (by at least a factor of 3) and spectral type (observed from G8 to M), thus probably also in diameter. Because the spectral type and temperature at maximum luminosity are not known, the quoted size is just an estimate. | ||
| Westerlund 1-26 | ۱٬۵۳۰-۱٬۵۸۰[۹] | Very uncertain parameters for an unusual star with strong radio emission. The spectrum is variable but apparently the luminosity is not. | ||
| وی‌ایکس کمان | ۱٬۵۲۰[۱۰] | VX Sgr is a pulsating variable with a large visual range and varies significantly in size. | ||
| کی‌وای ماکیان | ۱٬۴۲۰–۲٬۸۵۰[۱۱] | The upper estimate is due to an unusual K band measurement and thought to be an artefact of a reddening correction error. The lower estimate is consistent with other stars in the same survey and with theoretical models. | ||
| وی‌وای سگ بزرگ | ۱٬۴۲۰ ± ۱۲۰[۱۲] | قبلاً تصوّر می‌شد که این ستاره بسیار بزرگتر از این است، و آن را بزرگ‌ترین ستارهٔ شناخته‌شده تا آن زمان می‌دانستند، امّا اندازه‌ای که در آن زمان برای این ستاره متصوّر بود، با نظریّهٔ تکامل ستاره‌ای سازگاری نداشت و این موضوع سبب سردرگمی دانشمندان شده‌بود. اندازه‌گیری‌های دقیق‌تری که بعداً انجام شدند، اندازهٔ متصوّر برای این ستاره را به‌شدّت کاهش دادند و مسئله حل شد.[۱۳][۱۴] | ||
| AH Scorpii | ۱٬۴۱۱ ± ۱۲۴[۱] | AH Sco is variable by nearly 3 magnitudes in the visual range, and an estimated 20% in total luminosity. The variation in diameter is not clear because the temperature also varies. | ||
| وی‌وی قیفاووس ای | ۱٬۰۵۰–۱٬۹۰۰ | فاصلهٔ دو ستارهٔ سامانهٔ وی‌وی قیفاووس از یکدیگر بسیار کم است، ازاین‌رو کشندهای گرانشی میان آن‌ها بسیار شدید است. در نتیجه به‌علّت حجم بسیار زیاد وی‌وی قیفاووس ای، و فاصلهٔ ناچیز دو ستاره از یکدیگر، وی‌وی قیفاووس ای شدیداً دچار ازشکل‌افتادگی می‌شود. در بخشی از مدار که فاصلهٔ دو ستاره به مقدار کمینهٔ خود می‌رسد، نیروی گرانشی وارده از وی‌وی قیفاووس بی به وی‌وی قیفاووس ای چنان شدید می‌شود که جریانی از مادّه از وی‌وی قیفاووس ای به وی‌وی قیفاووس بی ایجاد می‌شود. این جریان در درازمدّت می‌تواند جرم و ابعاد وی‌وی قیفاووس ای را به‌طور قابل توجّهی کاهش دهد. | ||
| RSGC1-F02 | ۱٬۳۹۸[۱۵] | |||
| IRC+10420 (V1302 Aquilae) | ۱٬۳۴۲[۴] | |||
| RSGC1-F01 | ۱٬۳۳۵[۱۵] | |||
| اچ آر ۵۱۷۱ | ۱٬۳۱۵ ± ۲۶۰[۱۶], ۱٬۵۷۵ ± ۴۰۰[۱۷] | طول موجی که این ستارهٔ غول‌پیکر می‌تابد بسیار شبیه به خورشید است اما قطر آن ۱۳۰۰ بار بزرگتر است. به عبارت دیگر اگر خورشید را از مرکز منظومهٔ شمسی برداریم و این ستارهٔ فراغول را جایگزین کنیم، همهٔ سیارات از تیر تا مشتری را در برخواهد گرفت. | ||
| SMC 18136 | ۱٬۳۱۰[۱۸] | This would be the largest star in the SMC. | ||
| پی‌زد ذات‌الکرسی | ۱٬۲۶۰-۱٬۳۴۰[۱۹] ۱٬۱۹۰-۱٬۹۴۰[۱۱] | The upper estimate is due to an unusual K band measurement and thought to be an artefact of a reddening correction error. The lower estimate is consistent with other stars in the same survey and with theoretical models. | ||
| مو قیفاووس ("ستارهٔ نارسنگ" هرشل) | ۶۵۰[۲۰]-۱٬۴۲۰[۱۱] | |||
| LMC 136042 | ۱٬۲۴۰[۱۸] | |||
| بی‌آی دجاجه | ۹۱۶[۱۰]-۱٬۲۴۰[۱۱] | |||
| SMC 5092 | ۱٬۲۲۰[۱۸] | |||
| اس برساوش | ۱٬۲۱۲ ± ۱۲۴[۲۱] | در خوشهٔ دوتایی برساوش | ||
| LMC 175464 | ۱٬۲۰۰[۱۸] | |||
| LMC 135720 | ۱٬۲۰۰[۱۸] | |||
| RAFGL 2139 | ۱٬۲۰۰[۲۲] | RAFGL 2139 is a rare red supergiant companion to WR 114 that has a bow shock. | ||
| SMC 69886 | ۱٬۱۹۰[۱۸] | |||
| RSGC1-F05 | ۱٬۱۷۷[۱۵] | |||
| EV Carinae | ۱٬۱۶۸[۲۳]-۲٬۸۸۰[۲۴] | |||
| RSGC1-F03 | ۱٬۱۶۸[۱۵] | |||
| LMC 119219 | ۱٬۱۵۰[۱۸] | |||
| RSGC1-F08 | ۱٬۱۴۶[۱۵] | |||
| بی‌سی دجاجه | ۱٬۱۴۰[۱۱] | |||
| آرتی شاه‌تخته | ۱٬۰۹۰[۱۱] | |||
| وی۳۹۶ قنطورس | ۱٬۰۷۰[۱۱] | |||
| سی‌کی شاه‌تخته | ۱٬۰۶۰[۱۱] | |||
| وی۱۷۴۹ دجاجه | ۶۲۰–۱٬۰۴۰[۱۱] | |||
| آراس برساوش | ۱٬۰۰۰[۱۱] | در خوشهٔ دوتایی برساوش | ||
| ان‌آر روباهک | ۹۸۰[۱۱] | |||
| آردبلیو دجاجه | ۹۸۰[۱۱] | |||
| وی۶۰۲ شاه‌تخته | ۸۶۰[۱۱] | |||
| ابط‌الجوزا (آلفا جبّار) | ۹۵۰[۲۵] | |||
| قلب‌العقرب (آلفا عقرب) | ۸۰۰ | |||
| تی‌زد ذات‌الکرسی | ۸۰۰[۱۱] | |||
| آی‌ایکس شاه‌تخته | ۷۹۰[۱۱] | |||
| اس‌یو برساوش | ۷۸۰[۱۱] | در خوشهٔ دوتایی برساوش | ||
| تی‌وی جوزا | ۷۷۰[۱۱] | |||
| وی۳۵۵ قیفاووس | ۳۰۰[۱۰]-۷۷۰[۱۱] | |||
| وی۳۸۲ شاه‌تخته | ۷۰۰ | |||
| ستارگان شناخته‌شدهٔ زیر برای مقایسه آورده شده‌اند. | ||||
| وی۳۵۴ قیفاووس | ۶۹۰[۱۰]-۱٬۵۲۰[۱۱] | |||
| سی‌ئی ثور ("ستارهٔ یاقوت")[۲۶] | ۶۰۸ | |||
| اس اسب بالدار | ۵۸۰[۲۷] | |||
| دبلیو مار باریک | ۵۶۲[۲۸] | |||
| تی قیفاووس | ۵۴۰[۲۹] | |||
| اس جبّار | ۵۳۰[۳۰] | |||
| آر ذات‌الکرسی | ۵۰۰[۳۱] | |||
| آر خرگوش | ۵۰۰ | |||
| آر آندرومدا | ۴۸۵ ± ۱۲۵ | |||
| چی دجاجه | ۴۷۰[۳۲] | |||
| آلفا هرکول (رأس‌الجاثی) | ۴۶۰ | |||
| آر مار باریک | ۴۶۰ | |||
| رو ذات‌الکرسی | ۴۵۰ | |||
| میرا ای (امیکرون قیطس) | ۴۰۰[۳۳] | |||
| وی۸۳۸ تکشاخ | ۱٬۵۷۰ ± ۴۰۰[۳۴] | وی۸۳۸ تکشاخ نوع جدیدی از اجرامی است که با نام نواختر سرخ درخشان شناخته می‌شوند. «ابرغول نوع ال» سرد بسیار بزرگی با چنین شعاع زیادی جسمی زودگذر و ناپایدار است که در عرض چند دههٔ آینده به‌سرعت منقبض خواهد شد. ۳۸۰ شعاع خورشیدی از سال ۲۰۰۹[۳۵] | ||
| وی۵۰۹ ذات‌الکرسی | ۴۰۰[۳۶]–۹۰۰[۳۷] | |||
| اس ماهی طلایی | ۱۰۰–۳۸۰[۳۸] | |||
| یو جبّار | ۳۷۰±۹۶ | |||
| آر ماهی طلایی | ۳۷۰ | |||
| اچ‌آر شاه‌تخته | ۳۵۰ | |||
| آر اسد | ۳۵۰[۳۹] | |||
| وی۳۳۷ شاه‌تخته | ۳۵۰ | |||
| ستارهٔ تپانچه | ۳۴۰ | |||
| اس اکلیل شمالی | ۳۴۰ | |||
| وی۳۸۱ قیفاووس | ۳۲۷ | |||
| پی کشتی‌دم | ۲۹۰ | |||
| سای۱ ارّابه‌ران | ۲۷۱ | |||
| سی‌دبلیو اسد | ۲۵۰ | |||
| دجاجه اوبی۲-۱۲ | ۲۴۶ | |||
| امیکرون۱ کلب اکبر | ۲۳۱ | |||
| گاما تازی‌ها | ۲۱۵ | |||
| وزن (دلتا کلب اکبر) | ۲۱۵±۶۶[۴۰] | |||
| وی۸۱۰ قنطورس | ۲۱۰ | |||
| زتا ارّابه‌ران | ۲۰۰[۴۱] | |||
| دلتا۲ شلیاق | ۲۰۰ | |||
| لاندا بادبان | ۲۰۰ | |||
| آراس کشتی‌دم | ۲۰۰ | |||
| اتا شاه‌تخته (تسین‌شی) | ۸۵–۱۹۵[۴۲] | قبلاً چنین پنداشته می‌شد که پرجرم‌ترین ستارهٔ منفردی است که تا آن زمان کشف شده‌است، امّا در سال ۲۰۰۵ معلوم شد که یک سامانهٔ دوتایی است. | ||
| اپسیلون اسب بالدار (انف) | ۱۸۵ | |||
| ال شاه‌تخته | ۱۷۹ | |||
| ۶ ذات‌الکرسی | ۱۷۰ | |||
| رو برساوش | ۱۶۴ | |||
| اپسیلون شاه‌تخته | ۱۵۳ | |||
| گاما دجاجه (صدرالدجاجه) | ۱۵۰ | |||
| ال‌بی‌وی ۲۰-۱۸۰۶ | ۱۵۰ | |||
| اپسیلون جوزا (مبسوطه) | ۱۵۰ | |||
| اپسیلون ارّابه‌ران ای (الماعز) | ۱۳۵ | |||
| مو عوّا | ۱۳۰ | |||
| ۶۶ آندرومدا | ۱۳۰ | |||
| کیواس عقاب | ۱۳۰ | |||
| ان‌او ارّابه‌ران | ۱۳۰ | |||
| ۵۶ عقاب | ۱۳۰ | |||
| ال کشتی‌دم | ۱۲۶ | |||
| یوتا¹ عقرب | ۱۲۵ | |||
| دلتا مرغ بهشتی | ۱۲۵ | |||
| اچ‌آی‌پی ۱۱۰۳۰۷ | ۱۲۴٫۱ | |||
| ۳۲ G. مار باریک | ۱۲۱٫۷ | |||
| آی شاه‌تخته | ۱۲۰ | |||
| کسی کشتی‌دم | ۱۲۰ | |||
| مو قوس (پولیس) | ۱۱۵ | |||
| امیکرون۲ دجاجه | ۱۱۵ | |||
| دنب | ۱۱۴ | |||
| وی۵۳۳ شاه‌تخته | ۱۱۴ | |||
| گاما صلیب جنوبی | ۱۱۳[۴۳] | |||
| زتا قیفاووس | ۱۱۰ | |||
| گاما عقاب | ۱۱۰ | |||
| ۳۴ عوّا | ۱۱۰ | |||
| بتا آتش‌دان | ۱۱۰ | |||
| آلفا مثلّث جنوبی | ۱۰۹ | |||
| ستارهٔ سحابی گل صد تومانی | ۱۰۰ | |||
| بتا اسب بالدار | ۹۵ | |||
| ۱۷ زرّافه | ۹۱٫۳ | |||
| بتا آندرومدا | ۹۰ | |||
| آر سپر | ۸۷٫۴ | |||
| نو قیفاووس | ۸۳٫۵ | |||
| گاما آندرومدا | ۸۳ | |||
| تتا هرکول | ۸۰ | |||
| وار ۸۳ | ۸۰ | |||
| رِجل‌الجبّار (بتا جبّار) | ۷۸ | |||
| آلفا خرگوش (ارنب) | ۷۷ | |||
| پی دجاجه | ۷۶ | |||
| بتا ماهی طلایی | ۷۶ | |||
| دی‌ال صلیب جنوبی | ۷۵–۸۰ | |||
| پی هرکول | ۷۲ | |||
| ۱۳ عوّا | ۷۱ | |||
| آر خرگوش | ۷۰٫۴ | |||
| بتا دجاجه ای۱ | ۷۰ | |||
| ۶۲ قوس | ۷۰ | |||
| نو عقاب (ستارهٔ استوا) | ۶۶ | |||
| آر اکلیل شمالی | ۶۵ | |||
| سهیل (آلفا شاه‌تخته) | ۶۵ | |||
| دلتا سنبله | ۶۵ | |||
| دلتا قوس | ۶۲ | |||
| آلفا برساوش (مرفق‌الثریّا) | ۶۰ | |||
| زتا جوزا (مقبوضه) | ۶۰ | |||
| اتا عقاب | ۶۰ | |||
| ۸۹ هرکول | ۶۰ | |||
| پسی قوس | ۶۰ | |||
| آلفا دلو (سعدالملک) | ۶۰ | |||
| سی‌پی‌دی ۵۷۲۸۷۴- | ۶۰ | |||
| خی² شکارچی | ۵۹ | |||
| آلفا برساوش (مرفق‌الثریّا) | ۵۶ | |||
| یوتا ارّابه‌ران | ۵۵ | |||
| اف‌اف عقاب | ۵۵ | |||
| آلفا مرغ بهشتی | ۵۵ | |||
| تاو¹ مار | ۵۴ | |||
| بتا خرچنگ (ازره) | ۵۳ | |||
| آلفا تلمبه | ۵۳ | |||
| زتا¹ عقرب | ۵۲ | |||
| قلب‌الفرد (آلفا مار باریک) | ۵۰٫۵ | |||
| گاما اژدها (التنین) | ۵۰ | |||
| بتا دلو (سعدالسعود) | ۵۰ | |||
| اچ‌دی ۵۹۸۰ ای | ۴۸–۱۶۰ | |||
| اپسیلون عوّا | ۴۸ | |||
| زتا² عقرب | ۴۸ | |||
| ای‌جی تلمبه | ۴۷ | |||
| وی۴۲۸ آندرومدا | ۴۶٫۳ | |||
| اچ‌دی ۱۳۱۸۹ | ۴۶ | |||
| اچ‌دی ۲۰۳۸۵۷ | ۴۶ | |||
| دبران (آلفا ثور) | ۴۴٫۲[۴۴] | |||
| جدی (آلفا دبّ اصغر) | ۴۳٫۹ | |||
| آلفا ذات‌الکرسی (صَدر) | ۴۲ | |||
| آلفا قیطس (منخر) | ۴۲ | |||
| دلتا قیفاووس | ۴۱٫۶ | |||
| بتا دبّ اصغر (کوکب) | ۴۱ | |||
| بتا اژدها | ۴۰ | |||
| بی‌دی زرّافه | ۴۰ | |||
| اچ‌دی ۵۹۸۰ بی | ۴۰ | |||
| اتا کلب اکبر | ۳۷٫۸ | |||
| ۸۷ اسد | ۳۷ | |||
| گاما قنطورس | ۳۶٫۵ | |||
| اس گونیا | ۳۵٫۶ | |||
| آر۱۳۶ای۱ | ۳۵٫۴ | پرجرم‌ترین و درخشان‌ترین ستاره‌ای است که تاکنون کشف شده‌است. | ||
| شر ۲۵ | ۳۵ | |||
| گاما اسد (جبهه) | ۳۱٫۹ | |||
| آلفا زرّافه | ۳۱٫۲ | |||
| آلفا دبّ اکبر (دبّه) | ۳۰ | |||
| ۱۱ سوسمار | ۳۰ | |||
| بتا زرّافه | ۳۰ | |||
| دجاجه اوبی۲ -۸ای | ۲۸ | |||
| اتا اسد | ۲۷ | |||
| آر مرغ بهشتی | ۲۶٫۳ | |||
| اپسیلون جبّار (نظام) | ۲۶ | |||
| اتا حوت | ۲۶ | |||
| ملنیک ۴۲ | ۲۶ | |||
| سمّاک رامح (آلفا عوّا) | ۲۵٫۷ | |||
| اچ‌دی ۹۳۱۲۹ای | ۲۵ | |||
| ۱۱ دبّ اکبر | ۲۴٫۱ | |||
| اچ‌دی ۴۷۵۳۶ | ۲۳٫۵ | |||
| اپسیلون اسد | ۲۳ | |||
| ۴۲ اژدها | ۲۲ ± ۱ | |||
| آلفا تور | ۲۱ | |||
| خی سنبله | ۲۰٫۹ | |||
| ۱۹ قیفاووس | ۲۰–۳۰ | |||
| اچ‌دی‌ئی۲۲۶۸۶۸ | ۲۰–۲۲ | ابرغول همدم دجاجه ایکس یک | ||
| زتا جبّار (نطاق) | ۲۰ | |||
| تتا عقرب (سرگس) | ۲۰ | |||
| بتا هرکول (گرزدار) | ۲۰ | |||
| تتا مرغ بهشتی | ۲۰ | |||
| آلفا تیر (السّهم) | ۲۰ | |||
| وسترلوند ۲ | ۱۹٫۳ | |||
| اچ‌آر ۲۴۲۲ تکشاخ (ستارهٔ پلاسکت) | ۱۹٫۲ | |||
| کاپا ذات‌الکرسی | ۱۹ | |||
| بتا عقرب | ۱۹ | |||
| بتا شلیاق (شلیاق) | ۱۹ | |||
| زتا کشتی‌دم | ۱۸٫۶ | |||
| آر ۱۲۲ | ۱۸٫۵ | |||
| اچ‌دی ۹۳۲۵۰ | ۱۸ | |||
| آلفا میکروسکوپ | ۱۷٫۵ | |||
| ال‌اچ۵۴–۴۲۵ ای | ۱۷٫۵ | |||
| پسی۱ مار باریک | ۱۷٫۱ | |||
| بتا قیطس (دنب قیطس) | ۱۷ | |||
| اپسیلون کلب اکبر (عذاری) | ۱۷ | |||
| ال‌وای ارّابه‌ران | ۱۶ | |||
| تتا قنطورس (منکب قنطورس) | ۱۶ | |||
| بتا کلاغ | ۱۶ | |||
| دلتا جبّار ای (منطقه) | ۱۵٫۸ | |||
| نو حوّا | ۱۵٫۲۵ | |||
| آلفا حمل (حمل) | ۱۵ | |||
| گاما ذات‌الکرسی | ۱۴ | |||
| بتا حوّا | ۱۳٫۲ | |||
| ۳۷ عقاب | ۱۳ | |||
| اچ‌دی ۲۴۰۲۱۰ | ۱۳ | |||
| عیّوق ای آلفا ارّابه‌ران ای | ۱۲٫۲ | |||
| کسی عقاب | ۱۲ | |||
| گاما آتش‌دان | ۱۲ | |||
| گاما قوس (نصل) | ۱۱ | |||
| ال‌اچ۵۴–۴۲۵ بی | ۱۰ | |||
| وی‌وی قیفاووس بی | ۱۰ | |||
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Arroyo-Torres, B; Wittkowski, M; Marcaide, J. M; Hauschildt, P. H (June 2013). "The atmospheric structure and fundamental parameters of the red supergiants AH Scorpii, UY Scuti, and KW Sagittarii". Astronomy & Astrophysics. 554 (A76): A76. arXiv:1305.6179. Bibcode:2013A&A...554A..76A. doi:10.1051/0004-6361/201220920.
- ↑ Emily M. Levesque; Philip Massey; K. A. G. Olsen; Bertrand Plez; Eric Josselin; Andre Maeder; Georges Meynet (August 2005). "The Effective Temperature Scale of Galactic Red Supergiants: Cool, but Not As Cool As We Thought". ژورنال اخترفیزیکی. 628 (2): 973–985. arXiv:astro-ph/0504337. Bibcode:2005ApJ...628..973L. doi:10.1086/430901.
{{cite journal}}: Unknown parameter|displayauthors=ignored (|display-authors=suggested) (help) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Zhang, B.; Reid, M. J.; Menten, K. M.; Zheng, X. W.; Brunthaler, A. (2012). "The distance and size of the red hypergiant NML Cygni from VLBA and VLA astrometry". Astronomy & Astrophysics. 544: A42. arXiv:1207.1850. Bibcode:2012A&A...544A..42Z. doi:10.1051/0004-6361/201219587.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ De Beck, E.; Decin, L.; De Koter, A.; Justtanont, K.; Verhoelst, T.; Kemper, F.; Menten, K. M. (2010). "Probing the mass-loss history of AGB and red supergiant stars from CO rotational line profiles. II. CO line survey of evolved stars: Derivation of mass-loss rate formulae". Astronomy and Astrophysics. 523: A18. arXiv:1008.1083. Bibcode:2010A&A...523A..18D. doi:10.1051/0004-6361/200913771.
- ↑ Levesque, Emily M; Massey, Philip; Plez, Bertrand; Olsen, Knut A. G (June 2009). "The Physical Properties of the Red Supergiant WOH G64: The Largest Star Known?". Astronomical Journal. 137 (6): 4744. arXiv:0903.2260. Bibcode:2009AJ....137.4744L. doi:10.1088/0004-6256/137/6/4744.
- ↑ Ohnaka, K.; Driebe, T.; Hofmann, K. H.; Weigelt, G.; Wittkowski, M. (2009). "Resolving the dusty torus and the mystery surrounding LMC red supergiant WOH G64". Proceedings of the International Astronomical Union. 4: 454. Bibcode:2009IAUS..256..454O. doi:10.1017/S1743921308028858.
- ↑ Humphreys, R. M. (1978). "Studies of luminous stars in nearby galaxies. I. Supergiants and O stars in the Milky Way". The Astrophysical Journal Supplement Series. 38: 309. Bibcode:1978ApJS...38..309H. doi:10.1086/190559.
- ↑ Davies, Ben; Kudritzki, Rolf-Peter; Figer, Donald F. (2010). "The potential of red supergiants as extragalactic abundance probes at low spectral resolution". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 407 (2): 1203. arXiv:1005.1008. Bibcode:2010MNRAS.407.1203D. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.16965.x.
- ↑ Wright, Nicholas J; Wesson, Roger; Drew, Janet E; Barentsen, Geert; Barlow, Michael J; Walsh, Jeremy R; Zijlstra, Albert; Drake, Jeremy J; Eislöffel, Jochen; Farnhill, Hywel J (2014). "The ionized nebula surrounding the red supergiant W26 in Westerlund 1". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 437: L1. arXiv:1309.4086. Bibcode:2014MNRAS.437L...1W. doi:10.1093/mnrasl/slt127.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ Nicolas Mauron; Eric Josselin (2010). "The mass-loss rates of red supergiants and the de Jager prescription". arXiv:۱۰۱۰٫۵۳۶۹.
{{cite arxiv}}:|arxiv=required (help);|class=ignored (help); Check|arxiv=value (help) - ↑ ۱۱٫۰۰ ۱۱٫۰۱ ۱۱٫۰۲ ۱۱٫۰۳ ۱۱٫۰۴ ۱۱٫۰۵ ۱۱٫۰۶ ۱۱٫۰۷ ۱۱٫۰۸ ۱۱٫۰۹ ۱۱٫۱۰ ۱۱٫۱۱ ۱۱٫۱۲ ۱۱٫۱۳ ۱۱٫۱۴ ۱۱٫۱۵ ۱۱٫۱۶ ۱۱٫۱۷ ۱۱٫۱۸ Table 4 in Emily M. Levesque, Philip Massey, K. A. G. Olsen, Bertrand Plez, Eric Josselin, Andre Maeder, and Georges Meynet (August 2005). "The Effective Temperature Scale of Galactic Red Supergiants: Cool, but Not As Cool As We Thought". The Astrophysical Journal. ۶۲۸ (۲): ۹۷۳–۹۸۵. arXiv:astro-ph/0504337. Bibcode:2005ApJ...628..973L. doi:10.1086/430901.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Wittkowski, M.; Hauschildt, P. H.; Arroyo-Torres, B.; Marcaide, J. M. (2012). "Fundamental properties and atmospheric structure of the red supergiant VY Canis Majoris based on VLTI/AMBER spectro-interferometry". Astronomy & Astrophysics. 540: L12. arXiv:1203.5194. Bibcode:2012A&A...540L..12W. doi:10.1051/0004-6361/201219126.
- ↑ Wittkowski, M.; Hauschildt, P. H.; Arroyo-Torres, B.; Marcaide, J. M. (2012). "Fundamental properties and atmospheric structure of the red supergiant VY Canis Majoris based on VLTI/AMBER spectro-interferometry". Astronomy & Astrophysics. 540: L12. doi:10.1051/0004-6361/201219126. ISSN 0004-6361.
{{cite journal}}: no-break space character in|title=at position 74 (help) - ↑ Y. K. Choi; Hirota; Honma; Kobayashi; Bushimata; Imai; Iwadate; Jike; Kameno (2008). "Distance to VY VMa with VERA". Publications of the Astronomical Society of Japan. Publications Astronomical Society of Japan. ۶۰: ۱۰۰۷. Bibcode:2008PASJ...60.1007C.
{{cite journal}}: More than one of|author2=و|last2=specified (help); More than one of|author3=و|last3=specified (help); More than one of|author4=و|last4=specified (help); More than one of|author5=و|last5=specified (help); More than one of|author6=و|last6=specified (help); More than one of|author7=و|last7=specified (help); More than one of|author8=و|last8=specified (help); More than one of|author9=و|last9=specified (help) - ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ ۱۵٫۴ Davies, B.; Figer, D. F.; Law, C. J.; Kudritzki, R. P.; Najarro, F.; Herrero, A.; MacKenty, J. W. (2008). "The Cool Supergiant Population of the Massive Young Star Cluster RSGC1". The Astrophysical Journal. 676 (2): 1016–1028. arXiv:0711.4757. Bibcode:2008ApJ...676.1016D. doi:10.1086/527350.
- ↑ Chesneau, O.; Meilland, A.; Chapellier, E.; Millour, F.; Van Genderen, A. M.; Nazé, Y.; Smith, N.; Spang, A.; Smoker, J. V.; Dessart, L.; Kanaan, S.; Bendjoya, Ph.; Feast, M. W.; Groh, J. H.; Lobel, A.; Nardetto, N.; Otero, S.; Oudmaijer, R. D.; Tekola, A. G.; Whitelock, P. A.; Arcos, C.; Curé, M.; Vanzi, L. (2014). "The yellow hypergiant HR 5171 A: Resolving a massive interacting binary in the common envelope phase". Astronomy & Astrophysics. 563: A71. arXiv:1401.2628v2. Bibcode:2014A&A...563A..71C. doi:10.1051/0004-6361/201322421.
- ↑ Wittkowski, M; Abellan, F. J; Arroyo-Torres, B; Chiavassa, A; Guirado, J. C; Marcaide, J. M; Alberdi, A; De Wit, W. J; Hofmann, K.-H; Meilland, A; Millour, F; Mohamed, S; Sanchez-Bermudez, J (28 September 2017). "Multi-epoch VLTI-PIONIER imaging of the supergiant V766 Cen: Image of the close companion in front of the primary". 1709: arXiv:1709.09430. arXiv:1709.09430. Bibcode:2017arXiv170909430W.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ ۱۸٫۳ ۱۸٫۴ ۱۸٫۵ ۱۸٫۶ Levesque, Emily M.; Massey, Philip; Olsen, K.A.G.; Plez, Bertrand; Meynet, Georges; Maeder, Andre (2006). "The Effective Temperatures and Physical Properties of Magellanic Cloud Red Supergiants: The Effects of Metallicity". The Astrophysical Journal. 645 (2): 1102. arXiv:astro-ph/0603596. Bibcode:2006ApJ...645.1102L. doi:10.1086/504417.
- ↑ Kusuno, K.; Asaki, Y.; Imai, H.; Oyama, T. (2013). "Distance and Proper Motion Measurement of the Red Supergiant, Pz Cas, in Very Long Baseline Interferometry H2O Maser Astrometry". The Astrophysical Journal. 774 (2): 107. arXiv:1308.3580. Bibcode:2013ApJ...774..107K. doi:10.1088/0004-637X/774/2/107.
- ↑ Tsuji, Takashi (2000). "Water in Emission in the Infrared Space Observatory Spectrum of the Early M Supergiant Star μ Cephei". The Astrophysical Journal Letters. ۵۴۰ (۲): ۹۹–۱۰۲. arXiv:astro-ph/0008058. Bibcode:2000ApJ...540L..99T. doi:10.1086/312879.
- ↑ Thompson, R. R.; Creech-Eakman, M. J. (2003). "Interferometric observations of the supergiant S Persei: Evidence for axial symmetry and the warm molecular layer". American Astronomical Society Meeting 203. 203: 49.07. Bibcode:2003AAS...203.4907T.
- ↑ Gvaramadze, V. V.; Menten, K. M.; Kniazev, A. Y.; Langer, N.; MacKey, J.; Kraus, A.; Meyer, D. M.-A.; Kamiński, T. (2014). "IRC -10414: A bow-shock-producing red supergiant star". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 437: 843. arXiv:1310.2245. Bibcode:2014MNRAS.437..843G. doi:10.1093/mnras/stt1943.
- ↑ Van Loon, J. Th.; Cioni, M.-R. L.; Zijlstra, A. A.; Loup, C. (2005). "An empirical formula for the mass-loss rates of dust-enshrouded red supergiants and oxygen-rich Asymptotic Giant Branch stars". Astronomy and Astrophysics. 438: 273. arXiv:astro-ph/0504379. Bibcode:2005A&A...438..273V. doi:10.1051/0004-6361:20042555.
- ↑ De Jager, C; Nieuwenhuijzen, H; Van Der Hucht, K. A (1988). "Mass loss rates in the Hertzsprung-Russell diagram". Astronomy and Astrophysics Supplement Series (ISSN 0365-0138). 72: 259. Bibcode:1988A&AS...72..259D.
- ↑ Graham M. Harper; et al. (2008). "A NEW VLA-HIPPARCOS DISTANCE TO BETELGEUSE AND ITS IMPLICATIONS". The Astronomical Journal. 135 (4): 1430–1440. Bibcode:2008AJ....135.1430H. doi:10.1088/0004-6256/135/4/1430.
{{cite journal}}: Unknown parameter|author-separator=ignored (help) - ↑ "Big and Giant Stars"
- ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=10781
- ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=6127
- ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=9837
- ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=2512
- ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=10947
- ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=9107
- ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۲ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۲.
- ↑ B. F. Lane, A. Retter, R. R. Thompson, J. A. Eisner (April 2005). "Interferometric Observations of V838 Monocerotis". The Astrophysical Journal Letters. ۶۲۲ (۲): L137–L140. arXiv:astro-ph/0502293. Bibcode:2005ApJ...622L.137L. doi:10.1086/429619.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Tylenda, R.; Kamiński, T.; Schmidt, M.; Kurtev, R.; Tomov, T. (2011). "High-resolution optical spectroscopy of V838 Monocerotis in 2009". Astronomy & Astrophysics. 532: A138. doi:10.1051/0004-6361/201116858. ISSN 0004-6361.
{{cite journal}}: no-break space character in|title=at position 45 (help) - ↑ http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=. &-source=II/224/cadars&recno=10628
- ↑ Nugent, Richard. "The Garnet Star". weblore.com. Archived from the original on 30 September 2011. Retrieved 2009-12-04.
DIAM.. m Cep 1224... V509 CAS 910... V382 CAR 747
- ↑ Lamers, H. J. G. L. M. (February 6–10, 1995). "Observations and Interpretation of Luminous Blue Variables". ASP Conference Series. ۸۳: ۱۷۶–۱۹۱. Bibcode:1995ASPC...83..176L.
{{cite journal}}: Unknown parameter|book-title=ignored (help) - ↑ Fedele; Wittkowski; Paresce; Scholz; Wood; Ciroi (2004). "The K-band intensity profile of R Leonis probed by VLTI/VINCI". Astronomy and Astrophysics. ۴۳۱ (۳): ۱۰۱۹–۱۰۲۶. arXiv:astro-ph/0411133. Bibcode:2005A&A...431.1019F. doi:10.1051/0004-6361:20042013.
- ↑ Davis J, Booth AJ, Ireland MJ, Jacob AP, North JR, Owens SM, Robertson JG, Tango WJ, Tuthill PG, J.; Booth, A. J.; Ireland, M. J.; Jacob, A. P.; North, J. R.; Owens, S. M.; Robertson, J. G.; Tango, W. J.; Tuthill, P. G. (2007). "The Emergent Flux and Effective Temperature of Delta Canis Majoris". Publications of the Astronomical Society of Australia. ۲۴ (۳): ۱۵۱. arXiv:۰۷۰۹٫۳۸۷۳. Bibcode:2007PASA...24..151D. doi:10.1071/AS07017.
{{cite journal}}: Check|arxiv=value (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ مارس ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۲.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۲.
- ↑ Gamma Crucis by Jim Kaler
- ↑ Richichi, A.; Roccatagliata, V. (2005). "Aldebaran's angular diameter: how well do we know it?". Astronomy and Astrophysics. ۴۳۳: ۳۰۵–۳۱۲. arXiv:astro-ph/0502181. Bibcode:2005A&A...433..305R. doi:10.1051/0004-6361:20041765.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «List of largest known stars». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۲.