Tonga

Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga (tonganskt)
Kingdom of Tonga (enskt)

(Flagg Kongsríki Tonga) (Skjaldarmerki Kongsríki Tonga)
Tjóðarslagorð: Ko e ʻOtua mo Tonga ko hoku tofiʻa (tonganskt), God and Tonga are my Inheritance (enskt)
Tjóðsangur: Ko e fasi ʻo e tuʻi ʻo e ʻOtu Tonga
Alment mál	Tonganskt, Enskt
Høvuðsstaður	Nukuʻalofa
Kongur	Tupou VI
Forsætisráðharri	Pohiva Tuʻiʻonetoa
Fullveldi	4. juni 1970 (frá Bretland)
Vídd  - tilsamans  - vøtn (%)	747 km² 4.0 %
Íbúgvar  - tilsamans 2010  - tættleiki	104,000 139,2/km²
Gjaldoyra	Paʻanga (TOP)
Tíðarøki	UTC +13, UTC +14
Økisnavn á alnetinum	.to
Telefonkota	+676

Kongsríki Tonga (tonganskt: Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga, enskt: Kingdom of Tonga) er oyggjaland í Kyrrahavi. Høvuðsstaðurin eitur Nukuʻalofa. Tonga-oyggjarnar liggja 800 km vestan fyri Fiji. 100,000 fólk búgva í Kongsríkinum Tonga. Við sínum einans 747 km² er landið á stødd við Streymoynna, Borðoynna og Eysturoynna tilsamans.

Søga

Hálsprýðið er gjørt soleiðis, at fræ av eini tropiskari plantu er fest á træplátur við breyðfruktarsevju.

Polynesar nomu land á Tongaoyggjum um 1300 f.Kr. Teir búsettust fram við eini stórari lón norðarlaga á størstu oynni Tongatapu. Øldir liðu, so fekk ein valdsharrastætt ræðið yvir oyggjunum, men um 1200 e.Kr. stýrdi Tui-Tonga-ættin øllum oyggjunum úr høvuðssæti sínum í Mu'a-økinum í landnyrðingspartinum í Tongatapu. Um 1400 bygdu teir sær stórt høvuðssetur í Mu'a. Uttan um varð gjørt verndarvirki og virkisgrøv, og fyri innan vóru mong hús til høvdingarnar, húski og tænastufólk teirra. Tonga hevði lítið samband við umheimin, men menningin stóð við. Tui-Tonga-ættin hevði stýrt í meira enn hundrað ár, og ávirkanin frá teimum varð borin út um Tongaoyggjar til aðrar oyggjar í Polynesia.

Bøndurnir fóru á marknaðin í bygdini at selja vørur og grøði sína, mest bananir, søtepli, kopra (turkað kokusnøt), tapioka, yam og breyðfrukt. Fruktagóða jørðin og tropiska veðurlagið gjørdu, at væl fruktaði á Tonga. Teir veiddu eisini stóran fisk, til dømis háv og tunfisk. Agnið varð goymt í postalínskúvingum, tá ið útróðrarmenninir royndu eftir fiski og til dømis høgguslokki. Polynesar høvdu bátar, tá teir á hvørjum ári sigldu ímillum oyggjarnar. Annars vóru bátarnir loystir hvør frá øðrum og nýttir til dømis flutnings og útróðurs.

Kongaliga palassið á oynni Tongatapu.

Tonga var ein av teimum fáu oyggjaflokkunum í Polynesia, sum hevði yvirstætt og tignarskipan, ið hevði valdið yvir øllum fólkinum. Meðan yvirstættin helt ting, vóru serligir tingsiðir, har teir ráðandi drukku ein sterkan rúsandi løg "kava", sum var bryggjaður av einari rót. Um 1500 tók onnur ætt við stjórnarvaldinum og stýrdi eina tíð, til Tui-Kanokupolo-ættin, sum enn stýrir í Tongaoyggjum, tók við.

Ávísingar úteftir

• Tonga Archived 2018-12-31 at the Wayback Machine, cia.gov (CIA World Factbook; á enskum)
• Tonga, wikivoyage.org (á enskum)

Keldur

Lond og hjálond í Osiania

Avstralásia : Avstralia · Norfolksoyggj · Jólaoyggj · Kokosoyggjar
Melanesia : Fidjioyggjar · Papua Nýguinea · Nýkaledónia · Sálomonsoyggjar · Vanuatu
Mikronesia : Guam · Kiribati · Marshalloyggjar · Norðaru Marianaoyggjar · Mikronesiasamveldið · Nauru · Palau
Polynesia : Amerikanska Sámoa · Cooksoyggjar · Franska Polynesia · Hawai'i · Nýsæland · Niue · Pitcairnoyggj · Sámoa · Tokelau · Tonga · Tuvalu · Wallis- og Futunaoyggjar