Amstardam

Amstardam
	Amsterdam (nl)
Bratach	Armas
	;
Mana	«Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig»
Leasainm	Mokum, מָקוֹם א, Damsko, A'dam, Venetië van het Noorden, Venice of the north agus Damsko
Ainmnithe in ómós	An Amstel
Suíomh
	52° 22′ 22″ N, 4° 53′ 37″ E / 52.3728°N,4.8936°E
Stát ceannasach	Ríocht na hÍsiltíre
Tír de chuid Ríocht na hÍsiltíre	an Ísiltír
Cúige de chuid na hÍsiltíre	an Ollainn Thuaidh
Bardasacht san Ísiltír	Amstardam
Príomhchathair de	Ríocht na hÍsiltíre (1839–)
Daonra
Iomlán	921,468 (2023)
• Dlús	4,207.62 hab./km²
Tíreolaíocht
Cuid de	Amstelland (en)
Achar dromchla	219 km²
• Uisce	24.23 %
Suite i nó in aice le limistéar uisce	An Amstel, IJ (en) agus IJmeer (en)
Airde	−2 m
Sonraí stairiúla
Cruthú	1300 (Féilire Ghréagóra)
Eachtra thábhachtach	city fire (en) (1421 (Féilire Ghréagóra)); léigear ; Blockades of Amsterdam (en) ; Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1928 (1928)
Eagraíocht pholaitiúil
• Méara Amstardam	Femke Halsema (2018–)
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	1000–1098 agus 1100–1109
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 ; Am Lár na hEorpa ; UTC+02:00
Glaochód	20
BAG residence ID (en)	3594
Eile
Suíomh gréasáin	amsterdam.nl

Is í Amstardam príomhchathair agus limistéar bhardasach is mó na hÍsiltire. Tá an chathair, dárb an t-ainm "Mokum" i gcanúint Amstardama (tagtha as an teanga Giudáis), i gcúige Ollainn Thuaidh, ar bhruach na habhann Amstal agus cois an Oibh. Bunaíodh í san 12ú haois mar shráidbhaile beag iascaireachta. Dhíorthaigh ainm na cathrach ó dhamba ("dam" in Ollainnis) amháin san Amstal ón 13ú haois. Fuair an bhaile cearta cathrach timpeall ar 14ú haois agus d'fhás go ceann de na cathracha tráchtála ar fud an domhain i Ré Órga na hOllainne. Ón deireadh na 16ú haois tháinig fús na daonra ar shíntí na cathrach. Mar sin de, thógadh fáinne na canálacha, a bhfuil ar an liosta UNESCO d'oidhreacht na cruinne agus iad ina ndíol spéise amháin na cathrach. Díolaí spéise eile atá músaeim, mar Ard-mhúsaem na hÍsiltíre, Músaem Cathrach, Músaem Van Gogh, Teach Áine Fráinc, na Ballaí. Tá clú agus cáil ar Amstardam mar gheall ar na dlíthe liobrálacha atá ann maidir le drugaí agus gnéas. Tá dá ollscoilte in Amstardam agus cónaítheoirí le naisiúntaí is dífriúla sa chruinne aici. Níl Parlaimint na hÍsiltíre suite in Amstardam; tá sí suite sa Háig.

Ar an chéad Eanáir 2012, bhí limistéar bhradasach Amstardama ina comhaireamh 790,044 cónaítheoirí. Lena ceirtleáin bhí timpeall 1.1 milliún daoine ina gcónaí in Amstardam ar feadh Lúnasa 2010 agus mar gheall ar sin, tá Amstardam i dtéarmaí daonra an chathair is mó san Ísiltír. Tá 2.3 milliún daoine ina gcónaí i Réigiún Amstardama, a n-áirítear measc nithe Almere, An Ghaoth, Sánstáit agus Puirmeirint. Tá Amstardam cathair amháin de Cathracha Teorann freisin. Roinneadh Amstardam i seacht gcodanna cathrach, a bhí roinnte i gcomharsanachtaí eile.