An Mhalaeisia

An Mhalaeisia
Malaysia (ms)
Bratach Armas
Aintiún	Negaraku
Mana	«Bersekutu Bertambah Mutu» «برسکوتو برتمبه موتو»
Suíomh
3° 46′ 50″ N, 102° 18′ 52″ E
Príomhchathair	Kuala Lumpur
Daonra
Iomlán	32,447,385 (2020)
• Dlús	98.09 hab./km²
Déamainm	Malaeisiach
Teanga oifigiúil	an Mhalaeis
Reiligiún	Ioslam
Tíreolaíocht
Cuid de	Oirdheisceart na hÁise
Achar dromchla	330,803 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Strait of Malacca (en) , Straits of Johor (en) , Muir na Síne Theas, Bá Bhrúiné, Muir Sulu agus Muir na Ceilibéise
Pointe is airde	Mount Kota Kinabalu (en) (4,096 m)
Pointe is ísle	an tAigéan Indiach (0 m)
Ar theorainn le	an Téalainn Singeapór an Indinéis Brúiné na hOileáin Fhilipíneacha
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Cónaidhm Malaya, North Borneo (en) agus Crown Colony of Sarawak (en)
Cruthú	16 Meán Fómhair 1963
Saoire phoiblí	Hari Merdeka (en) (31 Lúnasa) Malaysia Day (en) (16 Meán Fómhair) Eid al-Fitr (2 Shawwal (en) ) Eid al-Adha (10 Dhu al-Hijjah (en) ) Mawlid (en) (12 Rabi' al-awwal (en) ) Isra and Mi'raj (en) (27 Rajab (en) ) Islamic New Year (en) (1 Muharram (en) ) Lá Caille (1 Eanáir) An Athbhliain (1 Eanáir) Lá Idirnáisiúnta na nOibrithe (1 Bealtaine)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	monarcacht bhunreachtúil, monarcacht fheidearálach, monarcacht thoghaí agus monarcacht pharlaiminteach
Comhlacht feidhmiúcháin	Comh-Aireacht na Malaeisia
Comhlacht reachtach	Parlaimint na Malaeisia
• Yang di-Pertuan Agong (en)	Syed Putra of Perlis (en) (1963–1965)
• Príomh-Aire na Malaeisia	Anwar Ibrahim (2022–)
Údarás breithiúnach is airde	Cúirt Chónaidhme na Malaeisia
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	372,981,073,018 $ (2021)
Airgeadra	ringgit na Malaeisia
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+08:00 Asia/Kuala_Lumpur (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.my
Glaochód	+60
Uimhir theileafóin éigeandála	999
Cód tíre	MY
Eile
Suíomh gréasáin	malaysia.travel…

Tír in oirdheisceart na hÁise í an Mhalaeisia. Tá teorainneacha aici leis An Téalainn, Singeapór, Brúiné agus An Indinéis. Is í an Mhalaeis (Bahasa Melayu nó بهاس ملاي) an teanga náisiúnta. Is é Kuala Lumpur an phríomhchathair.

Stair

Éigeandáil na Malaeisia

Bhí bunadh na Malaeisia ag cur in aghaidh an choilíneachais Bhriotanaigh ón mbliain 1948 ar aghaidh. Géarchéim eile a bhí ann a fuair Churchill mar oidhreacht ón rialtas a bhí ann roimhe, agus rinne sé mar a rinne sa Chéinia: thairg sé an lámh láidir do na treallchogaithe agus lámh an chara dóibh siúd nach raibh sáite sa chogaíocht. Thug sé a fhaomhadh do thógáil na sráidbhailte daingnithe, fosta. Ba chleas oirbheartaíochta é seo a d'éirigh coitianta i gcogaí coilíneacha nó iarchoilíneacha na nEorpach is na Meiriceánach i ndiaidh a lae féin.

Dream eitneach a bhí ag cur an chogaidh sa Mhalaeisia, agus cuidiú ag teacht ón Aontas Sóivéadach. Mar sin, bhí i bhfad níos mó tacaíochta ar fáil don Bhreatain Mhór anseo ná sa Chéinia nó san Iaráin. Nuair a shroich an cogadh a bhuaicphointe, bhí 35,500 saighdiúir de chuid na Breataine Móire ar garastún sa Mhalaeisia. Agus na reibiliúnaithe ag cailleadh an fhóid, bhí siad ag cailleadh thacaíocht na ndaoine chomh maith.

Siúd is go bhfuarthas an lámh in uachtar ar na treallchogaithe, bhí an chuma ag teacht ar an scéal go soiléir nach raibh sé indéanta a thuilleadh an Mhalaeisia a choinneáil faoi smacht na Breataine Móire. Sa bhliain 1953, leagadh amach treoirlínte an neamhspleáchais do Singeapór agus do na coilíneachtaí eile sa chearn seo den domhan. Bhí an chéad toghchán ann, sa bhliain 1955, cúpla lá sular éirigh Winston Churchill as Príomh-Aireacht an Bhreatain Mhór, agus sa bhliain 1957, i ndiaidh d'Antony Eden teacht i gcomharbas ar Churchill mar Phríomh-Aire, bronnadh an neamhspleáchas ar an Malaeisia.

Is é Mahathir Mohamad an Príomh-Aire reatha.

Foroinneacha

Is cónaidhm de 13 stát agus 3 críoch cónaidhme é Malaeisia.