1664
1664 sa roun lannen bisègstil ki ka koumansé oun mardi.
Évènman
[chanjé | Chanjé wikikod]- 16-20 janvyé, Lenn : Shivaji ka pran é ka piyé dégra di Surat. Moghol-ya ka kont-ataké é ka asyéjé li annan so kapital. Shivaji divèt signen oun trété, 22 jen 1665.
- 26 jen : Olandé-ya ka tanté oun dézyenm kolonnizasyon di zil Moris-a (finisman, 25 janvyé 1710).
- 23 jwiyé : débarkman di douk di Beaufort atè Djidjelli, an Laljéri ; li ka routiré so kò 31 ògtòb-a, « ké pèrt », soulon Bussy Rabutin, « di swasant-dis pyès di kannon, di tout minisyon-yan di lagèr é di bouch é di tout blésé-ya ké malad-ya ».
- 3 out, Maròk : alaouit Mulay Rachid ka briga so frè Mohammed annan plenn-an dé Angad é ka anparé so kò di Tafilalet.
- 10 out : à laswit-a di roun blocus di Ménam, Olandé-ya ka òbténi monnonpòl-a di koumèrs dé lapo ké Siam ensi ki roun privilèj d’èstéritoryalité.
- 27 out : Déklarasyon di Rwè ki ka poté létablisman di roun Konpagni pou koumèrs-a dé Lenn oryantal. Colbert ka fondé Konpagni fransé-a dé Lenn oryantal, don lòbjè-a sa di « navigé é négosyé dipi kap di Bon-Èspérans prèsk annan tout Lenn-yan ké lanmè oryantal ». Li sa konstitchwé définitivman pa lèt patant di sa jou, ké monnonpòl di koumèrs lwenten di pou senkant lannen. Li ka kréyé roun lèskal à zil Bourbon-an (atchwèl zil di Larégnon-an).