Kopor

Kopor je chemiski element ze symbolom Cu a rjadowej ličbu 29. Wone słuša k přechodnym metalam a steji w periodowym systemje w štwórtej periodźe a prěnjej pódlanskej skupinje (skupinje 11), tak mjenowanej koporowej skupinje. Elementowy symbol Cu je wotwodźeny wot łaćonskeho słowa cuprum za „kopor“. Tute mjeno so na kupu Cypernsku poćahuje, hdźež wudobywachu w starowěku kopor. Slěbro je jedyn z drohometalow.

Kopor je poměrnje mjechki a derje formujomny ćežkometal, a k tomu wuběrny powod miliny a ćopłoty, čehoždla hodźi so derje wužiwać za kable. Nimo toho słuša k wonym kowam, z kotrychž so pjenjezy produkuja.

Čłowjek wužiwaše kopor hižo před 10.000 lětami nimo slěbra, złota a cyna jako jedyn z prěnich kowow. Doba jeho rozšěrjeneho wužiwanja mjenuje so tohodla tež koporowa doba (5. do 3. lěttysac do Chrystusa).

Najwažniše kopor produkowace kraje běchu w lěće 2013 Chilska (5700 kilotonow), China (1650 kt), Peru (1300 kt), Zjednoćene staty (1200 kt) a Awstralska (990 kt).^[1] W Europje su najwuznamne kraje Pólska, Portugalska a Šwedska.