Priwatiw
Priwatiw (z łaćonskeho prīvāre „wurubić“) je semantiske přiznamjo wotwodźenych werbow a z tych wotwodźenych adjektiwow a substantiwow. Při tym werby zwuraznja wotstronjenje abo falowanje něčeho resp. negaciju.
Nimo toho eksistuja priwatiwne afiksy, kotrež so při substantiwach a adjektiwach wužiwaja.[1]
Přikłady
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Němčina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Někotre prefiksy při werbach pokazuja priwatiw, a to ent-, aus-, ab- a de- (w cuzorěčnych werbach). Sćěhowace werby zwuraznja priwatiw:
- schälen „bělić, wobělić“
- demaskieren „demaskować“
- entfärben „wotbarbić“
Tež substantiwy a adjektiwy móža priwatiwny prefiks wobsahować, a to un- abo ent-.[1]
- Untreue „njeswěra“
Turske rěče
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Turske rěče maja sufiks za priwatiw, kotrež wariěruje po wokalnej harmoniji. Prošu kedźbuj, zo njeńdźe wo pad, dokelž rezultowace słowo je adjektiw.
Baškiršćina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W baškiršćinje eksistuje priwatiwny sufiks +hEҙ[2], kotryž so dla wokalneje harmonije w někotrych wariantach jewi: -һеҙ, -һыҙ,-һоҙ a -һөҙ. Wón hodźi so přełožić do němčiny přez -los resp. ohne („bjez--ny“), un- („nje-“), miss- (“?“) a je antonym wot -лЕ[2] „--ny“ w štyri wariantach -лы, -ле, -ло, -лө.
- эшһеҙ „bjezdźěłny“
- һөтһөҙ кофе „bjezmlokowy kofej“
- балһыҙ сәй „bjezmjedowy čaj“
- боросһоҙ риҙыҡ „bjezpopjerjowa jědź“
Turkowšćina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W turkowšćinje eksistuje priwatiwny sufiks we wariantach -siz, -sız, -suz a -süz. Wón je antonym wot -li, -lı, -lu a -lü.
- șekersiz „bjezcokorowy“
- tuzsuz „bjezselowy“
Tupi-guaraniske rěče
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Guaranišćina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W guaranišćinje eksistuje priwatiwnej sufiksaj, a to -o a -ỹ.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ 1,0 1,1 Definicija w němčinje
- ↑ 2,0 2,1 Wulkopisanje pokazuje pismik, kotryž wariěruje po wokalnej abo konsonantowej harmoniji.
- ↑ Wopis guaranišćiny (němsce)
- ↑ Sebastian Nordhoff: Nomen/Verb-Distinktion im Guarani, ISSN 1615-1496, wersija w interneće strona 43 (downloadowany 17. oktobra 2012, zaso namakany 28. měrca 2016) (němsce)
- ↑ A. Scott Britton: Hippocrene Concise Dictionary Guaraní-English, English-Guaraní, Hippocrene Books Inc., 2005, ISBN 0-7818-1066-3, strona 115 (jendź.)
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Powšitkowne
- Helmut Glück (wud.): Metzler Lexikon Sprachen. Verlag J.B.Metzler, Stuttgart, Weimar 1993, ISBN 3-476-00937-8., strona 484, hesło Privativ
- Brigitte Bartschat, Rudi Conrad, Wolfgang Heinemann, Gerlinde Pfeifer, Anita Steube: Lexikon sprachwissenschaftlicher Termini. VEB Bibliographisches Institut, Leipzig 1985., strony 187-188, hesło privativ
- Za jednotliwe rěče
- Margarete I. Ersen Rasch: Baschkirisch. Lehrbuch für Anfänger und Fortgeschrittene. Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2009, ISBN 978-3-447-05730-1., stronje 66, 169 (z němskorěčnej pokazku Privativsuffix)
- Hasan Șakır: Grammatik kurz & bündig Türkisch. PONS GmbH, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-12-561149-8., strona 103