Werb

Werb (wot łaćonskeho verbum "słowo"), tež słowjeso, je słowna družina, kotraž ma wěste morfologiske, syntaktiske a semantiske přiznamjenja. Wón wupraji činy, podawki a procesy.

Morfologija

Morfologiske přiznamjenje werbow je konjugacija. Werby móžeja sćěhowace kategorije měć:

• genus verbi
• modus
• tempus

W někotrych rěčach móžeja dalše kategorije wustupować:

• wašnje čina (němsce Aktionsart)
• aspekt (němsce Aspekt, na př. we słowjanskich rěčach, tuž tež w serbšćinje)
• medium (němsce Medium)
• deponens (němsce Deponens)
• gerundium (němsce Gerundium)
• gerundiwum (němsce Gerundivum)
• supinum (němsce Supinum, na př. w delnjoserbšćinje z kóncowku -t, w litawšćinje z kóncowku -tų)

Kongruenca

Wotwisnje wot mjenowanych kategorijow werby w rozdźělnych rěčach, na př. we wjele indoeuropskich rěčach, po wosobje a numerusu wariěruja. Tajka kongruenca tež w serbšćinje wustupuje, ale w někotrych rěčach faluje. Na př. někotre germanske rěče, kaž na př. afrikaanšćina, danšćina, norwegšćina tajku kongruencu wjace nimaja. Nimo toho kongruenca faluje we wěstych rěčnych swójbach, na př. w tibeto-chinskich rěčach.

W někotrych rěčach samo kongruenca po direktnym a indirektnym objekće wustupuje nic jenož po subjekće, kaž na př. w baskišćinje, georgišćinje, rěči kečua.

Syntaksa

Werby wustupuja jako sadowe čłony. Po funkciji jako predikat sady so rozeznawaja:

• połnowoznamowe werby (na př. čitać, hić, spać)
• pomocne werby
  • modalne werby (na př. směć, móc, dyrbjeć)
  • fazowe werby (na př. počeć)
  • tempusowe werby (na př. być)
  • genusowe werby (na př. bu-, dać, dóstać)
  • modusowe werby (na př. by-)
  • kopulatiwne werby (na př. być, wostać)

Semantika

Semantisce werby so móžeja po sćěhowacych kriterijach rozeznawać:

• skutkowanske werby (němsce Tätigkeitsverb, na př. pisać, čitać, pućować)
• procesowe werby (němsce Vorgangsverb, na př. kćěć, palić, klinčeć)
• stawowe werby (němsce Zustandsverb, na př. wobsahować, wostać)
• wjedrowe werby (němsce Witterungsverb, na př. dešćować so, tać)
• podawkowe werby (němsce Ereignisverb, na př. so stać)

Žórła

Powšitkowne

• Helmut Glück (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache. Metzler, Stuttgart u. Weimar 1993. ISBN 3-476-00937-8, strona 675 (němsce)
• Lexikon sprachwissenschaftlicher Termini, VEB Bibliographisches Institut Leipzig, 1985, strona 262 (němsce)

Po rěčach

• Helmut Faska: Pućnik po hornjoserbšćinje, Ludowe nakładnistwo Domowina, Bautzen, 2003, ISBN 3-7420-1103-0, strony 23+