Rasismo

Signo en plajo di Durban, Sudafrika, advertis pri l'interdikto di lua uzo por personi ne-blanka dum la rejimo di apartheid.

Rasismo esas produkto di komplexa interago en ula socio dividita en rasala grupi qui ne mixas su, ube on dicas ke ula raso od etnio esas superiora od inferiora ad altra. La personi qui kredas en to nominezas "rasisti".

Homi sempre distingas homi en diferanta grupi. Ca diskriminaco ordinare facesas sur la bazo di kozi qua povas facile esar vidata, exemple la koloro di la pelo. Olu povas ne sempre esar rasismo. Kande on dicas ke ula grupo esas superiora o plu bona kam altra grupo, e l'altra grupo diskriminacesas. "Raso" esas karakterizivo quon ula persono heredas de lua ancestri, olu povas signifikar konvenciono ke ula persono esas plu bona kam altra persono a kauzo di qua le ancestri di ca homi esis.

Ciencisti ordinare dicas ke diferanta rasi originas di grupi di familii vivanta en ula loko pro longe. Tamen, omna rasi di homi povas mixar uno kun altra. Kelka ciencisti ne kredas ferme ke rasi existas, pro ke su esas tanta varietati inter homi e pro ke homi di diferanta rasi ofte havas la sama karakterizivi.

La legaro di multa landi nun dicas ke diferi inter homi ne pluse esas importanta. To signifikas ke omni havas la sama yuri grantita en la konstituci di ca landi.

Tanta longe ke la majoritato di grupi di homi havas ula fiereso en qua li esas, ideologio di rasismo povas duktar ula a traktar mal altra rasi, o probar restriktar la yuri por altra rasi. Olim, la guvernerii di multa landi mantenis rasista politiki, exemple Japonia, Naziista Germania, Chinia di nia tempo, Usa ante la movado por yuro di civitano, e Sudafrika dum l'apartheid. Cakaze, multa homi perdis lia libereso o lia vivi simple pro ke lia rasi judikesis kom inferiora da lora guvernerii.

Dum la yari 1960a, l'asociuro Indian Workers' Association en l'Unionita Rejio dicis existar difero inter "rasalismo" - la prejudiko kontre ca quon ne konocesas plu bona - e "rasismo" - l'uzo intencala politikala dil odio rasala. La dua vorti esas ofte uzata kun la sama sinso, en antipatio di ca distingo esanta komita.

Exempli

• La Legi di Jim Crow (Jim Crow laws) en Usa, de cirkume 1890 til 1960
• La gentocido di Armeni, en l'Otoman imperio
• La Legi di Nürnberg, en Germania 1935-45
• La legi di apartheid en Sudafrika, pos 1948
• La Politiko pri Australia Blanka (White Australia Policy) en Australia
• La movado Ku Klux Klan en Usa