Hermann Hesse

Hermann Hesse

Jidayikbûn	2ê tîrmeha 1877an Calw
Mirin	9ê tebaxa 1962an (85 salî) Montagnola (en)
Cihê goristanê	Sant'Abbondio Cemetery in Gentilino (d)
Navê rastî	Hermann Karl Hesse
Navê jidayikbûnê	Hermann Karl Hesse
Nasnav	Emil Sinclair
Hevwelatî	Împeratoriya Almanî, Swîsre, Almanya
Cîwar	Almanya
Perwerde	Johannes-Kepler-Gymnasium (d) Evangelical Seminaries of Maulbronn and Blaubeuren (en)
Pîşe	Romannivîs, helbestvan, literary, wênesaz, fîlozof, têkoşera/ê berxwedanê, illustrator, nivîskar, Nobel Prize winner, bookseller, aştîxwaz, librettist
Bav	Johannes Hesse (d)
Dê	Marie Hesse (d)
Xwişk û bira	Marulla Hesse (d)
Hevjîn	Mia Hesse-Bernoulli (d) Ruth Wenger (d) (ji 1924 heta 1927) Ninon Hesse (en) (ji 1931 heta 1962)
Zarok	Bruno Hesse (d) Martin Hesse (d) Heiner Hesse (d)
Qada xebatê	Pexşan (en)
Endamê	Prussian Academy of Arts (en) (1926-1930)
Tevger	Egzîstansiyalîzm
Partenaire commercial	Gertrud Zwingli-Häusermann (d)
Bandorbar	Pietism (en), Buddhism as a religion (d), psîkoanalîz
Xelat	Xelata Nobelê ya Wêjeyê (1946) Lîsteya berfireh Pour le Mérite (en) Pour le Mérite for Sciences and Arts order (d) Bauernfeld prize (en) (1905) Gottfried-Keller-Preis (en) (1936) Goethe Prize (1946) Xelata Nobelê ya Wêjeyê (1946) Wilhelm Raabe Prize (1950) Peace Prize of the German Publishers' and Booksellers' Association (en) (1955)

Bilêvkirin

Xebatên navdar

The Glass Bead Game (d), Demian (d), Steppenwolf (d), Siddhartha (d), Peter Camenzind (d)

Şanenav

Wêneyê goristanê

Hermann Hesse (Almanî: [ˈhɛʁman ˈhɛsə] ( Guhdar bike); jdb. 2ê tîrmeha 1877an - 9ê tebaxa 1962an) helbestvan, romannivîs û nîgarvanekî alman-swîsrî bû. Di sala 1946an de Xelata Nobelê ya Wêjeyê stendiye.

Jînenîgarî

• 1877 2. tîrmehê de, Hermann Hesse ji bavekî misyoner Johannes Hesse û diya wî Xanim Marie (Cihzê. Gundert) li Calw ji dayîk bû.
• 1891 wek Stipendiat di evangelische Klosterseminar Maulbronn de hate pejirandin. Pîştî 7 mehan, ji wê rehbaniyê direvê, jiber wî nedixwest ji bilî helbestanvaniyê karekî din bike.
• 1895 Hesse dest bi karekî di pirtûkxaneyekê de kir, li Tübingen, û li wir karê wî ê toreyî dest pêkir
• 1898 dîwana Hesse a yekem bi navê "Romantische Lieder= Stranên Romantîk" hate weşandindin.
• 1899 Hesse pirtûkeke pexşane bi sernavê "Eine Stunde hinter Mitternacht= se´etekê piştî nîvê şêvê", weşand.
• 1899-1903 Hesse diçe Basel û li wir jî di pirtûkxaneyekê de kar dike.

Di 1904an de, nav û dengê Hesse belav dibe, ji ber weşana romana wî "Peter Camenzind", ko tê de rexne li pêşveçûna şaristaniyê digire û bi wênegira ji Basel Maria Bernoulli dizewice û dibin xwedî sê zarok.

• 1904-1912 Hesse êdî xwest karê nivîskariyê tenê bike û bi malbata xwe re li Bauernhaus li Gaienhofen li Bodensee dijî.
• 1906 Hesse di pirtûka kurte-çîrokên xwe de a bi navê "Unterm Rad = çerxê”Dûlab” jêr" zarokatiya xwe û astengiyên ko wî derbaskirin dike babet û mijarên vê pirtûkê.
• 1907-1912 Hesse digel Albert Langen (1869-1909), Ludwig Thoma (1867-1921) kovareke çepên lîberal "März=Adar" diweşînê.
• 1911 Hesse û hunermendê şêwekar Hans Sturzenegger (1875-1943) geştekê bo Seylon, Singapur û Sumatra dike. Ev geşt kartêkirineke mezin li jiyana wî dike
• 1912 Hesse û malbata xwe li Bern binecih dibin

1914 Hesse xwe wek leşeger di cenga cîhanî yekem de tomar dike. Hesse xwe nagirê û li dijî cengê radiwestê û wî wek mirovekî xayîn li dijî welatê bav li qelem didin. Hesse direvê û xwe digihînê Swêsra bo hevwelatiya wir werbigirê.

Ji 1916 Mirina bavê Hesse, nexweşiya kurê wî Martin, bodîlebûna jina wî û êlperestiya gelek rewşenbîrên wê demê, ew pir xemgîn kir û kete nav nexweşiyeke derunî pir mezin. Mecbûr dibe her nik dr. Derûnî ko şagirt bû ew jî Carl Gustav Jung (1875-1961) bû. Ev serpêhatî di romana wî a bi navê "Demian" (1919) diyar dibe. Carl G.Jung, dibêjiyê hewl bide ko tu hînî hunerê şêwekariyê bibî û bi vî şêweyî wî derman dike.

• 1919 Hesse bi tena xwe, bê malbata xwe li Montagnola li Tessin binecih dibe û jiyana xwe a mayî li wir diqedîne. Li wir Hesse nameyan bo xortên Elman rêdike û nivîsên xwe bo wan terxan dike û berê xwe dide wan, bi mebesta ko ew bikaribin, dîmenên Elmaniya ên giyanî biguherînin û nû bikin û bi hêviya ko rê li ber şerên din bête girtin.
• 1922 Romana H.Hesse a bi navê"Siddharta" tête weşandin.
• 1923 Hesse dibe hevwelatiyê Siwêsirî û jina xwe berdide.
• 1924 Careke din H.Hesse bi Ruth Wenger dizewce û wê di sala 1927an de, berdide.
• 1926 Preußische Akademie a hunerî Hesse wek endam dipejirînê.
• 1927 Romana Hesse (Steppenwolf=dîlana gurgan) tête weşandin.
• 1930 Romana "Narziß und Goldmund= Nercisî û zêreheyv" tête weşandin.
• 1931 Hesse careke din bi mêjûnasa hunerî Ninon Dolbin dizewce.

Di vê salê de, jiber sedemên siyasî dest ji Preußer Akademie berdide.

• 1933-1945 Tevî ko Hesse ne bi tu hêzên siyasî û partiyan girêdayî bû, lê wî di name û nivîsên xwe de, eşkere li dijî Naziyan bû û pirr alîkariya wan hunermend û nivîskar û rewşenbîrên jiber zulma naziyan revibûn dikir.
• 1946 Hesse xelata Goethe a bajarê Frankfurt/Main werdigire.

Komîsiyona Nobela xelata toreyî bo kar û nivîsên wî, xelata Nobel didinê.

• 1947 Zanîngeha Bernê Doktora rûmetê didin H. Hesse.
• 1955 Hesse Xelata Aştiyê a pirtûka Elmanî werdigire.
• 1962 li 9. tebaxê Hermann Hesse li Montagnola diçe ser dilovaniya xwe.