req

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /rɛq/ ڕه‌ق

Rengdêr

req

1. hişk, kevirîn, qayim, şidiyayî, sift, silb, paydar, ne nerm, wek keviran, wek beran:

   Kevir req in lê doşek nerm in.

   Ev nan req bûye, nikarim bixwim.

2. rengtarî
   • ...bes hinga ku di tariya req a şevê û odaye perdekirî de ramediyabû — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 20, ISBN 978-605-2246-80-1)

Dijmane

• nerm

Jê

• reqî
• reqîtî
• reqtî
• (Lêker) req bûn
• (Lêker) req kirin

• (Navdêr) reqbûn
• (Navdêr) reqkirin

• (Rengdêr) reqbûyî
• (Rengdêr) reqkirî

Etîmolojî

Ji erebî رقيع‎ (reqî'), hevreha aramî ܪܩܝܥܐ (reqi'a), îbrî רקוע (raqua').

Werger

• Abxazî: акьакьа (āḳ̍āḳ̍ā)
• Akanî: den
• Albanî: fortë → sq
• Almanî: hart → de, fest → de
• Aragonî: duro
• Azerî: sərt → az
• Balînî: katos
• Baskî: gogor
• Başkîrî: ҡаты (qatï)
• Belarusî: цвёрды → be (cvjórdy)
• Bengalî: শক্ত → bn (śôkt)
• Bîkoliya naverast: matagas
• Bukidnon manoboyiya rojavayî: mezesen
• Bulgarî: твърд → bg (tvǎrd)
• Burmayî: မာ → my (ma)
• Çamicuroyî: chmawa
• Çekî: tvrdý → cs n
• Çerokî: ᎠᏍᏓᏯ (asdaya), ᏍᏓᏯ (sdaya)
• Çînî:

  Mandarînî: 硬 → zh (yìng)

• Çuvaşî: хытӑ (hytă)
• Dalmatî: doir
• Danmarkî: hård → da
• Endonezyayî: keras → id
• Erebî: صُلْب‎ (ṣulb)

  Erebiya hîcazî: قاسي‎ (gāsi), صلب‎ (ṣalb)

  Erebiya fasî: قاصح‎ (qāṣḥ)

• Ermenî: պինդ → hy (pind), կարծր → hy (karcr)
• Esperantoyî: malmola
• Estonî: tahke
• Evenî: маӈ (maŋ)
• Evenkî: маңа (maңa)
• Farisî: سفت‎ → fa (seft), پایدار‎ → fa (pâydâr), مقاوم‎ → fa (moqâvem), صلب‎ → fa (solb)
• Fînî: kova → fi
• Fransî: dur → fr n
• Friyolî: dûr
• Gaelîka skotî: cruaidh
• Galîsî: duro → gl
• Gotî: 𐌷𐌰𐍂𐌳𐌿𐍃 (hardus)
• Gurcî: მაგარი (magari), მყარი (mq̇ari)
• Guwaranî: hatã → gn
• Haîtî: di
• Higaononî: madusan
• Hindî: कड़ा → hi (kaṛā), कठोर → hi (kaṭhor), सख़्त (saxt), सख्त → hi (sakht), पायदार → hi (pāyadār)
• Holendî: hard → nl
• Îbranî: קָשִׁיחַ‎ → he (kashíakh)
• Îdoyî: harda → io
• Îlokanoyî: natangken
• Îngilîziya kevn: heard → ang
• Îngilîzî: hard → en
• Înterlîngua: dur
• Îrlendî: crua
• Îstriyotî: doûro n
• Îtalî: duro → it n
• Îzlendî: harður → is
• Japonî: 硬い → ja (かたい, katai)
• Javayî: atos
• Kapampanganî: masias
• Katalanî: dur → ca n
• Keçwayî: rumi
• Kirgizî: катуу → ky (katuu)
• Koreyî: 딱딱하다 → ko (ttakttakhada), 단단하다 → ko (dandanhada)
• Latînî: dūrus
• Latviyayî: ciets → lv
• Lawsî: ແຂງ (khǣng)
• Lîmbûrgî: helle → li
• Lîtwanî: kietas → lt n, kieta m
• Lombardî: dur n
• Makedonî: тврд (tvrd), цврст (cvrst)
• Malezî: keras → ms
• Maltayî: iebes n
• Mançûyî: ᠮᠠᠩᡤᠠ (mangga)
• Maorî: tuapaka, tūmārō, papamārō
• Mecarî: kemény → hu
• Mongolî: хатуугийн (hatuugijn)
• Norwecî: hard
• Oksîtanî: dur → oc n
• Oygurî: قاتتىق‎ (qattiq)
• Ozbekî: qattiq → uz
• Papyamentoyî: duru
• Peştûyî: کلک‎ (klak)
• Plodîşî: hoat
• Polonî: twardy → pl n
• Portugalî: duro → pt n
• Qazaxî: берік (berık), қатты (qatty)
• Romancî: dir, deir, dür
• Romanyayî: tare → ro, dur → ro
• Rusî: твёрдый → ru (tvjórdyj), кре́пкий → ru (krépkij), про́чный → ru (próčnyj)
• Rusînî: твердый (tverdŷj)
• Samoayî: malō
• Sardînî: duru
• Sebwanoyî: gahi
• Sicîlî: duru → scn n
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: тврд

  Latînî: tvrd → sh

• Slovakî: tvrdý
• Slovenî: tŕd → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: twardy

• Spanî: duro → es
• Swahîlî: -gumu → sw
• Swêdî: hård → sv
• Tacikî: сахт → tg (saxt)
• Tagalogî: matigas
• Tausugî: matugas
• Tayî: แข็ง → th (kɛ̌ng)
• Telûgûyî: గట్టి → te (gaṭṭi)
• Teterî: каты (qatı)
• Tetûmî: toos
• Tirkî: sert → tr
• Tirkmenî: gaty
• Urdûyî: کڑا‎ (kaṛā), سخت‎ (saxt), کٹھور‎ (kaṭhōr)
• Ûkraynî: тверди́й (tverdýj)
• Venîsî: duro n, dur n
• Viyetnamî: cứng → vi, rắn → vi
• Walonî: deur → wa n, deure → wa m
• Weylsî: caled → cy
• Ximêrî: កំព្រឹស → km (kɑmprɨh), ក្រចើល (krɑcaəl)
• Yakutî: кытаанах (kıtaanax)
• Yidîşî: האַרט‎ (hart)
• Yûnanî:

  Kevn: σκληρός (sklērós)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	req	req
Îzafe	reqa	reqên
Çemandî	reqê	reqan
Nîşandera çemandî	wê reqê	wan reqan
Bangkirin	reqê	reqino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	reqek	reqin
Îzafe	reqeke	reqine
Çemandî	reqekê	reqinan

Reqeke deryayî.

req mê

1. Kûsiyên avî.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Etîmolojî

Ji aramî ܪܩܐ‎ (raqq, raqqa), akadî 𒁄𒄀 (raqqu).

Werger

• Abenakî: tolba
• Abxazî: акәуа (āḳ°uā)
• Afrîkansî: skilpad → af
• Ahomî: 𑜄𑜧 (taw)
• Akadî: 𒁄𒄀 (/raqqu/), 𒃻𒅮𒈾 (/šelappu/)
• Albanî: breshkë → sq m
• Almanî: Schildkröte → de m
• Aragonî: tartuga
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܪܩܐ‎ n (raqqā, reqqā), ܣܠܘܦܝܬܐ‎ m (sallōp̄īṯā)

• Aromanî: broascã tsãstoasã m
• Asamî: কাছ (kaso)
• Astûrî: tortuga → ast m
• Atayalî: ksipa
• Avarî: щурункъверкъ (š̄urunq̇̄werq̇̄)
• Azerî: tısbağa → az
• Bajwayiya kendava rojava: akah, penu
• Baskî: dortoka → eu
• Başkîrî: ташбаҡа (tašbaqa), гөбөргәйел (göbörgäyel)
• Bau bidayuh: ponyu
• Bawuleyî: abu
• Belarusî: чарапа́ха m (čarapáxa)
• Bengalî: কাছিম → bn (kachim), কাটুয়া → bn (kaṭuẏa)
• Bîkoliya naverast: baho
• Blakfotî: spopii
• Bretonî: baot → br m
• Bulgarî: костену́рка → bg m (kostenúrka)
• Burmayî: လိပ် → my (lip)
• Crowî: basáxa
• Çamicuroyî: majpolo
• Çeçenî: уьнтӏепхьид (ünṭepḥid)
• Çekî: želva → cs m
• Çeyenî: ma'ëno
• Çînî:

  Kantonî: 龜 (gwai¹), 烏龜 (wu¹ gwai¹)

  Dunganî: бегэ (bi͡əge), бе (bi͡ə)

  Mandarînî: 龜 → zh (guī), 烏龜 (wūguī), 王八 → zh (wángba), 鱉 → zh (biē)

  Min dongî: 烏龜 (ŭ-gŭi), 龜 (gŭi)

  Minnanî: 烏龜 → zh-min-nan (o͘-ku), 龜 (ku)

  Wuyî: 烏龜

• Çoktawî: luksi
• Dakotayî: keya
• Danmarkî: skildpadde → da g
• Darkinjungî: kutumung
• Daurî: xabil
• Drungî: chvkop
• Elwîrî-wîderî: لوک‌پشت‎ (lovek-pošt)
• Endonezyayî: penyu → id
• Erebî: سُلَحْفَاة‎ → ar m (sulaḥfāh), غَيْلَم‎ → ar n (ḡaylam)

  Erebiya misrî: سلحفة‎ m (sulḥefa)

  Erebiya kendavî: حمسة‎ m (ḥmisa)

  Erebiya hîcazî: سلحفة‎ m (sulḥafa)

  Erebiya fasî: فكرون‎ (fakrūn), سلحفة‎ (sulaḥfa)

  Erebiya bakûrê şamê: زِلْحفِة‎ m (zílḥefi)

  Erebiya başûrê şamê: سلحفاة‎ m (sulaḥfá), سلحفة‎ m (sulḥufá), كركعة‎ m (kurkaʕa)

  Erebiya tunusî: فكرون‎ (fakrūn)

• Ermenî: կրիա → hy (kria)
• Erzayî: бака (baka)
• Esperantoyî: testudo → eo, kelonio
• Estonî: kilpkonn → et
• Farisî: لاک‌پشت‎ → fa (lâk-pošt), کشف‎ → fa (kašaf)
• Ferî: skjaldbøka m
• Fîjî: vonu → fj
• Fînî: kilpikonna → fi
• Fransî: tortue → fr m

  Fransiya kevn: wecle m

• Frîsî: skyldpod g
• Gaelîka skotî: crùban-coille n, sligeanach n
• Galîsî: tartaruga → gl m, sapoconcho n
• Gullahî: cootuh
• Gurcî: ზღვის კუ (zɣvis ḳu), კუ → ka (ḳu)
• Guwaranî: karumbe
• Haîtî: tòti
• Hawayî: honu
• Higaononî: bao-o
• Hindî: कछुआ → hi n (kachuā)
• Hmongî: vaub kib
• Holendî: schildpad → nl m
• Hopîyî: yöngösona
• Îbranî: צָב‎ → he n (tsav)
• Îdoyî: tortugo → io
• Îngilîziya kevn: byrdling n
• Îngilîzî: turtle → en
• Îngriyî: cerepaha
• Îrlendî: turtar n
• Îtalî: tartaruga → it m
• Îu mienî: doc
• Îzlendî: skjaldbaka → is
• Japonî: 亀 → ja (かめ, kame), カメ → ja (kame)
• Javayî: bulus → jv
• Kalalîsûtî: saaniluk
• Kamtayî: পানীমাছ (panimas)
• Kannadayî: ಆವೆ → kn (āve), ಆಮೆ → kn (āme)
• Katalanî: tortuga → ca m
• Katawbayî: káia
• Keçwayî: charapa
• Kirgizî: ташбака → ky (taşbaka)
• Kîmaragangî: borungai
• Kîngalî: කැස්බෑවා (kæsbǣwā)
• Kîrîbatî: tabwakea
• Koreyî: 거북 → ko (geobuk), 바다거북 → ko (badageobuk)
• Kornî: kronek ervys mor n, morgroban n
• Kreyoliya morîtanî: torti
• Kreyoliya seyşelî: torti
• Kriya rojhilat ya bakurî: ᑖᐦᑖᐤ (taahtaaw)
• Krî: ᒥᐢᑭᓈᕁ (miskinaahk)
• Lakotayî: khéya
• Latgalî: brūnisrupucs n
• Latînî: testūdō → la m
• Latviyayî: bruņurupucis → lv n
• Lawsî: ເຕົ່າ → lo (tao)
• Lîtwanî: vėžlys → lt n
• Lueyî: ᦎᧁᧈ (ṫaw¹)
• Luksembûrgî: Deckelsmouk → lb m, Schildkröt → lb m
• Makasaeyî: fenu
• Makedonî: же́лка m (žélka)
• Malecite-passamaquoddyî: cihkonaqc, mikcikc
• Malezî: tuntung → ms, labi-labi, penyu → ms, akah
• Maltayî: fekruna m
• Mamî: petz
• Mançûyî: ᡝᡳᡥᡠᠮᡝ (eihume)
• Manksî: shligganagh marrey n, turtyl n
• Mansakayî: bao
• Maorî: honu
• Maranaoyî: bao'o
• Mayayiya yukatekî: aak
• Mecarî: teknősbéka → hu, teknős → hu
• Melanauyiya navendî: panyok
• Mîkmakî: migjigj anim
• Mongolî: яст мэлхий (jast melhij)
• Nahwatlî: ayotl → nah
• Nanayî: аян
• Navajoyî: chʼééh digháhii, tsisteeł
• Nîvxî: ая (aja)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: skilpadde → no n an m

  Norweciya nînorskî: skjelpadde m

• Nyungayî: yarkan
• Oksîtanî: tartuga → oc m
• Oromoyî: qocaa
• Osetî: уӕртджын хӕфс (wærtǵyn xæfs)
• Oygurî: تاشپاقا‎ (tashpaqa)
• Ozbekî: musicha → uz, toshbaqa → uz
• Palî: kacchapa n
• Papyamentoyî: turtuga
• Penobskotî: dolba
• Peştûyî: کيشپ‎ → ps n (kišáp)
• Plodîşî: Schiltkjrät m
• Polonî: żółw → pl m anim
• Portugalî: tartaruga → pt m
• Qazaxî: тасбақа (tasbaqa)
• Qiptî: ⲕⲁⲑⲓⲣⲟⲥ (kathiros)
• Rapanuyî: honu
• Romanyayî: broască țestoasă m
• Rusî: черепа́ха → ru m (čerepáxa), желвь → ru m (želvʹ)
• Samiya bakurî: galbarihcci
• Sanskrîtî: कच्छप → sa n (kacchapa)
• Sebwanoyî: bao
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: корњача m

  Latînî: kornjača → sh m

• Sîlhetî: ꠇꠣꠐ꠆ꠐꠥꠀ (xaṭṭua)
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: желꙑ m (žely)

• Slaviya rojavayî ya kevn: желꙑ m (žely)
• Slovakî: korytnačka → sk m
• Slovenî: želva → sl m
• Somalî: qoolley → so, qubo
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: nopawa m, žołw m

• Spanî: tortuga → es m
• Sûdovî: zelvīs n
• Swahîlî: kobe → sw
• Swêdî: sköldpadda → sv
• Şanî: တဝ်ႇ (tàw)
• Tacikî: сангпушт → tg (sangpušt)
• Tagalogî: pagong
• Tamîlî: ஆமை → ta (āmai)
• Tarifitî: išfar n, tišfart m
• Tayî: เต่า → th (dtào)
• Telûgûyî: తాబేలు → te (tābēlu)
• Ternateyî: ori
• Teterî: ташбака → tt (taşbaqa)
• Tirkî: kaplumbağa → tr, tosbağa → tr
• Tirkmenî: pyşbaga
• Tîbetî: རུས་སྦལ (rus sbal)
• Toxarî B: kaccāp
• Tsongayî: gamba
• Tswanayî: khudu
• Tuvanî: языты-мелегей (yazıtı-melegey), мелегей (melegey)
• Unamî: tahkox
• Urdûyî: کچھوا‎ n (kachuvā)
• Ûkraynî: черепа́ха m (čerepáxa)
• Viyetnamî: rùa → vi
• Volapûkî: tortug
• Weylsî: crwban n
• Wolofî: mbonnat mi
• Ximêrî: អណ្ដើក → km (ʼɑndaək)
• Yamanayî: uštakáluš
• Yidîşî: שילדקרעט‎ (shildkret), טשערעפּאַכע‎ m (tsherepakhe)
• Yiyiya siçuwayî: ꀌꀠꎭꉻ
• Yûnanî: χελώνα → el m (chelóna)

  Kevn: χέλυς m (khélus), χελώνη m (khelṓnē)

• Zhuangî: duzgvi, gvi

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.