Галилео Галилей
| Galileo Galilei | |
 | |
| Туулган жылы: | |
|---|---|
| Туулган жери: |
Пиза, Флоренция герцогствосу |
| Каза болгон жылы: | |
| Каза болгон жери: |
Арчетри, |
| Өлкө: |
Улуу Тоскан герцогствосу |
| Илимий чөйрөсү: | |
| Белгилүү болгондугу: |
|
| Белгилүү болгондугу: |
|
| Кол тамгасы |
|
Галилео Галилей — Италиялык улуу окумуштуу физик, механик жана астроном, табият илимине негиз салган.
Өмүрү таржымалы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Галилей 1564 жылы 15-февралда Пиза шаарында туулган.Ал Аристотель, Евклид, Архимеддин эмгектеринен таалим алган. Металл куймаларынын составын тез аныктоо жана фигуранын оордук борбору жөнүндөгү геометриялык изилдөөлөр учүн гидростатистикалык тараза жасаган.1589-жылы Пизадагы, 1592-жылы Падуэ математикалык кафедраларын жетектеп, илимий иш жүргүзгөн.
Эмгеги
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Окумуштуу ойлоп табуучунун чыгармачылыгы 1592-1610-жылдары өтө күчтүү өнүккөн. Ушул жылдар да ал нерсенин эркин, жантык, тегиздик боюнча түшүшү, горизонтко бурчу боюнча ыргытылган нерсенин кыймылы, маятниктин изохрондуу термелиши жөнүндөгү эмгектерин жараткан. Илимпоз өзүнүн илимий окууларын туура жүргүзүү менен Н. Коперниктин теориясынын тууралыгын ырастаган.
Ачылыштары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]1690-жылы чоңойткуч оптикалык түтүк телескопту биринчи жолу өзү жасап айга багыттап улуу ачылыштарга жол салган. Айдын бети тегиз эместигин, айда тоолор өрөөндөр бар экендигин байкап, алардын бийиктигин өлчөп, айдын жерге окшош экендигин далилдеген. Ал кезде айды жылмакай хрусталлга окшош шар түрүндө деп түшүнүшкөн.Чолпон планетасы да айга окшоп өзүнүн формасын, фазасын өзгөртүп турарын телескоптон байкаган. Ал жердин айланасында айланбастан, күндүн айланасында айланганда алмашуу болорун далилдеп, юпитердин 4 спутнигин ачкан. Күндүн бетиндеги кара тактардын орун которулуштуруусу аркылуу Күн да ез огунан айланаарын ачкан.«Саманчынын жолун» телескоп менен Караганда ал куралсыз көзгө керүнбөгөн көп жылдыздардан турарын көргөзгөн.Ошентип, ага жылдыздардын чексиз дүйнөсү ачылган.
Ишмердүүлүгү
[түзөтүү | булагын түзөтүү]1633-жылы динчилер окумуштууну соттошуп коркутушуп, окуусунан баш тарттырышкан. Галилей Коперниктин окуусун акыр-аягына чейин жактаган. Улуу окумуштууну өмүр бою эч жакка чыгарбоого аргасыз кылып тыюу салса да механика тармагы боюнча улам жаңы ачуулары менен илимдин өнүгүшүнө көмөкчү болуп, динчилердин куугунтуктоосуна карабастан Галилей илимий көз караш үчүн күрөшүүчүлөрдүн эң көрүнүктүүсү болуп түбөлүк кала берген.
Өмүрүнүн акыры
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Ал 1642-жылы Арчетриде дүйнөдөн кайткан.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]ГАЛИЛЕЙ Галилео // Бул ким. Ал эмне. Кыргыз Совет Энциклопедиясы Т. 1. - Б., 1992. - Б. 258-259; ГАЛИЛЕЙ Галилео // Кыргыз Совет Энциклопедиясы Т. 2. - 1977. - Б. 107.