1 июнь
Внешний вид
← Июнь → | ||||||
Ис | Са | Ар | Хи | Жу | Ки | Гь |
1 | 2 | |||||
3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
2024 й. |
1 июн — Григорийдин чӀаваргандив кьурвал йисан 152-лагьай югъ я (високосный йисара 153-ди я). Йисан эхирдал кьван 213 югъ амайди я.
Суварар
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Халкьарин арада авайбур:
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Халкьарин арада авай аялар хуьнин югъ;
- Халкьарин арада авай некӀедин югъ.
Миллетдинбур:
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- Багамар, Зегьмет чӀугунин югъ.
- Камбоджа, Тарар акӀурунин югъ.
- Кения, Мадарака, Кенияда Азадвилин югъ.
- Китай, Аялрин югъ.
- Монголия, Дидейринни аялрин югъ.
- Палау, Президентрин югъ.
- Урусат. Кеферпатан флотдин югъ.
- Самоа. Аслутуширвилин югъ.
- АСШ, Теннесси, Гьукуматвилин югъ.
- Тунис, Конституциядин югъ.
Вакъиаяр
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]Дидедиз хьана
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]XIX-лагьай виш йисал кьван
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- 1180 — Беренгария (1246-лагьай йисуз кьена), Кастилиядин королева я.
- 1675 — Франческо ди Маффеи (Francesco Scipione, marchese di Maffei; 1755-лагьай йисуз кьена), Италиядин драматург, «Литературадин журналдин» бине кутурди, археолог я.
- 1771 — Фердинандо Паэр (Ferdinando Paër; ум. 1839), Италия]дин композитор я («Орфей ва Эвридика», «Камилла», «Капельмейстер»).
- 1796 — Сади Карно (1832-лагьай йисуз кьена), франк физик, термодинамикадин бине кутурди я.
XIX-лагьай виш йис
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- 1801 — Бригам Янг (1877-лагьай йисуз кьена), Пак тир эхиримжи йисарин Исадин клисадин кьведлагьай президент я.
- 1804 — Михаил Иванан хва Глинка (1857-лагьай йисуз кьена), урус композитор, урус классикадин музыкадин бине эцигайди я («Иван Сусанин», «Руслан ва Людмила» ва мсб.).
- 1834 — Владимир Федоран хва Лугинин (1911-лагьай йисуз кьена), урус физикни-химик, Урусатда авай садлагьай термохимиядин лаборатория бине кутурди я.
- 1844 — Василий Дмитриян хва Поленов (1927-лагьай йисуз кьена), кьетӀен чӀехи урус художник-передвижник, Петербургдин яратмишунрин академиядин действительный уртах; УШФСР-дин халкьдин художник я.
- 1858 — Мария Клавдиян руш Тенишева (сифтедай Пятковская; 1928-лагьай йисуз кьена), княгиня, жемятдин крархъан, коллекционер, меценат, художник-эмалиер я.
- 1889 — Чарльз Кай Огден (Charles Kay Ogden; 1957-лагьай йисуз кьена), ингилис кхьираг, лингвист, Basic English лугьудай регьятарнавай ингилис чӀал арадал гъайиди я.
- 1897 — Павел Иванан хва Батов (1985-лагьай йисуз кьена), шурайрин кьушундин кьил, кьведра Шурайрин ГалкӀдин игит, армиядин генерал я.дважды Герой Советского Союза, генерал армии.
XX-лагьай виш йис
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- 1902 — Зоя Михаилан руш Гайдай (1965-лагьай йисуз кьена), украйин мани ягъизвайди (сопрано), ССРГ-дин халкьдин артистка я.
- 1914 — Герц Давидан хва Цомык (1981-лагьай йисуз кьена), шурайрин виолончелист, 1933-лагьай йисуз Москвада кьиле тухванвай Виришурайрин ягъизвай музыкантрин акъажунра 1-лагьай премиядин сагьиб я.
- 1915 — Джон Рэндолф (John Randolph) (2004-лагьай йисуз кьена), американ актер я.
- 1920 — Давид Самойлан хва Самойлов (гьакъикъи тир хзандин тӀвар Кауфман) (1990-лагьай йисуз кьена), урус шаир я.
- 1923 — Борис Андреян хва Можаев (1996-лагьай йисуз кьена), кхьираг я («Мужики и бабы» роман; повесть «Из жизни Фёдора Кузькина»).
- 1925 — Александр Сергеян хва Шенгардт, Ту-154 самолетдин кьилин конструктор я.
- 1926 — Мэрилин Монро (гьакъикъи тир тӀвар Норма Джин Мортенсон) (1962-лагьай йисуз кьена), американская актриса, певица, модель.
- 1928 — Георгий Тимофеян Добровольский (1971--лагьай йисуз кьена), космонавт .
- 1929 - Стасис Красаускас (1977-лагьай йисуз кьена), литвадин график я.
- 1931 — Юрий Георгиян хва Иванчук, кинорежиссер я («Приказ: огонь не открывать», «Приказ: перейти границу»).
- 1935 — Норман Фостер, тӀвар-ван авай ингилис архитектор я.
- 1935 — Перси Адлон, герман режиссер я.
- 1936 — Жолт Кезди-Ковач (Zsolt Kézdi-Kovács), Венгриядин оператор ва режиссер я.
- 1936 — Беким Фехмию, албан актер я.
- 1937 — Морган Фримен, американ актер я.
- 1941 — Александр Валентинан хва Захаров, шурайринни урусатдин физик я.
- 1942 — Владимир Александран хва Грамматиков, кинорежиссер я («Усатый нянь», «Шла собака по роялю», «Звезда и Смерть Хоакина Мурьеты»).
- 1945 — Алексей Васиялиян хва Кузьмич (2013-лагьай йисуз кьена), беларус художник я.
- 1947 — Джонатан Прайс, велсдай тир театрдинни кинодин актер я («Бразилия», «Игра Престолов»).
- 1955 — Евгения Павелан руш Симонова, актриса я ("В бой идут одни «старики», «Афоня», «Обыкновенное чудо», «Дети Арбата», «Метод», «Многоточие»).
- 1960
- Ольга Борисан руш Кормухина, манияр ягъизвайди я («Усталое такси», «Время пришло» и др.).
- Елена Вячеславан руш Мухина (2006-лагьай йисуз кьена), шурайрин гимнастка, дуьньядин чемпионка я.
- 1965
- Сергей Владимиран руш Ташевский, шаир я («Дым»).
- Найджел Дэвид Шорт, ингилис шахматист я.
- 1973 — Хейди Клум, герман модель, актриса я.
- 1974 — Аланис Мориссетт, канададин певица я.
- 1979 — Маркус Перссон — Швециядин программист, Minecraft арадал гъайиди я.
- 1982 — Жюстин Энен — Бельгиядин теннисистка я.
- 1986 — Дайана Мендоса, Венесуэладин модель, 2008-лагьай йисан Вириалемдин мисс я.
- 1996 — Том Холланд — британ актер, виридалайни жегьил «Хуьшрекан тир инсан» лугьудай рол къугъвайди я.
Кьена
[дуьзар хъувун | вики-текст дуьзар хъувун]- 1434 — Владислав Ягелло (Ягайло), Польшадин корол, Литвадин чӀехи княз.
- 1437 — Дионисий Глушицкий, Урус клисадин пак инсан.
- 1616 — Токугава Иэясу, дипломат, кьушундин кьил, Токугава лугьудай сёгунрин династиядин бине кутурди, Япония сад авурди я.
- 1823 — Луи-Николя Даву, Напалеонан дявейрин девирдин Франциядин маршал я.
- 1841 — Франсуа Аппер (1749-лагьай йисуз дидедиз хьана), консервар арадал гъайи франк кас я.
- 1846 — Григорий XVI (Бартоломео Альберто Капеллари) (1765-лагьай йисуз дидедиз хьана), Римдин папа (1831—1846 йй.).
- 1879 — Наполеон IV Эжен Луи Жан Жозеф Бонапарт (1856-лагьай йисуз дидедиз хьана), Бонапартрин династиядин эхиримжи векил я.
- 1868 — Джеймс Бьюкенен (1791-лагьай йисуз дидедиз хьана), АСШ-рин 15-лагьай президент я.
- 1876 — Христо Ботев (1848-лагьай йисуз дидедиз хьана), Болгариядин шаир, революционер ва милли игит я.
- 1889 — Орест Миллер (1833-лагьай йисуз дидедиз хьана), урус эдебиатдин тариххъан, славянафилрин кӀвенкӀвехъан я («Славянство и Европа», «Исторические очерки поэзии»).
- 1890 — Камилу Каштелу Бранку, Португалиядин прозаик, шаир, драматург ва критик я.
- 1901 — Козьма Терентиян хва Солдатенков (1818-лагьай йисуз дидедиз хьана), урус фабрикант, ктабар акъуддайди, меценат, яратмишунрин галериядин сагьиб я.
- 1946 — генерал Ион Антонеску, 1940-1944-лагьай йисариз Румыниядин диктатор я (трибуналдин къарардиз килигна кьиникьалди жаза гана).
- 1954 — Мартин Андерсен-Нексе (1869-лагьай йисуз дидедиз хьана), коммунист тир кхьираг, Даниядин коммунистрин партияд бине кутурбурукай сад я.
- 1962 — Адольф Эйхман (1906-лагьай йисуз дидедиз хьана) — нацизмдин чӀехи тахсиркаррикай сад я.
- 1968 — Хелен Келлер (1880-лагьай йисуз дидедиз хьана), буьркьуни биши американ кхьираг, жемятдин крархъан, муаллим я.
- 1979 — Вернер Форсман (1904-лагьай йисуз дидедиз хьана), герман хирург ва уролог, рикӀиз катетеризация авунин методдин авторрикай сад, 1956-лагьай йисан Нобелдин премиядин лауреат я.
- 1999 — Кристофер Кокерелл (1910-лагьай йисуз дидедиз хьана), вич Англиядай тир цӀийи шеъер сифтени-сифте акъуддайди, гьавадин хъуьцуьгандал алай гими арадал гъайиди я.
- 2008 — Ив Сен-Лоран (1936-лагьай йисуз дидедиз хьана), франк моделиер я.
- 2010 — Андрей Андреян хва Вознесенский (1933-лагьай йисуз дидедиз хьана), шурайринни урусатдин шаир, прозаик, художник, архитектор, «пудкъаддинбур» лугьудай шаиррикай машгьур тирди.