Hirs
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Hirs (Panicum miliaceum) is 'n groep aan kaoregewasje mit klein korrele die toete graasfemielje behuuere. De korrelopbrings per hektaar is óngevieër 700 kg.
Versjillige hirssaorte woorten al in 't vreug neolithicum in Sjina verboedj; späör zeen gevónje van hirsteelt oet 8300 toet 6700 veur Christus. In dezen tied koom hirsteelt dökker veur es ries. Hirs woort vreuger ouch in Europa es aeteswaar gebroek. In väöl gebiede van Afrika en Azië zeen de versjillige hirssaorten 't wichtigste aetesmiddel. Ploemhirs behuuertj toete vreugste vanne in Nederlandj aangetróffe cultuurgewasje; oppe raatakkers woort dees hirssaort al veur 't begin vanne jaortèlling verboedj.
De korrele zeen glutevrie en bestaon bieje meiste hirssaorte veur 60 toet 80% oet kaolhydrate, 6% en 20% eiwit mit wichtige aminozoeren en 1 toet 6% vèt.
Hirs en sorghum bevatte mieër ónvertaerbaar stoffe (phytinezoer, oxaalzoer, kezelzoer) es anger graonsaorte die waere gebroek veur vólkaorewègk. Ómdet óngepeldje hirs bitter smaak is 't baeter veur dees kaoresaort neet in vólkaore te verwirke.