Marcus Aurelius Probus
El March Aureli Pròbo (Marcus Aurelius Probus in Latin; Sirmi, 19 agost 232 - Sirmi, settember/ottober 282) l'è staa on imperador roman.
Biografia
[Modifega | modifica 'l sorgent]L'è diventaa tribun milidar a vint agn. Se cunta che con questa carega, sòtta el regn del Valerian (253-260), duranta ona guerra cont i Sarmata Iazigg, el sia andaa oltra el Danubi e l'abbia faa on mugg de azion valoros. Dòpo la mòrt de l'imperador Tacit (276), l'imperador l'è staa el fradelaster de quest, el Florian. Ma i soldaa del Pròbo, che intrattant l'era diventaa general, hann daa a quest chì la carega de imperador. El Florian l'è andaa a combattel, ma duranta la marcia l'è staa massaa, e inscì l'unich imperador l'è staa pòppri el Pròbo.
Come alter imperador del temp, el Pròbo el vegniva de l'Illiria e l'era staa scernii de l'esercit; lù l'ha provaa cont ògni metod de salvà l'imperi de la decadenza, sia cont el combatt la corruzion sia i invasion barbaregh. Anca se l'è staa on tipich monarca assolutista, l'ha cercaa de mitigà i rappòrt cont el Senaa.
Duranta el sò regn, vari milidar hann provaa a diventà imperador al sò pòst. In del 280 el Giuli Saturnin, governador de la Siria, l'è staa nomenaa imperador di sò soldaa, ma l'è mòrt assediaa ad Apamea. In de l'istess ann,menter el Pròbo l'era in Asia, in Gallia gh'è stada la reblelion del Pròcul, ma anca lù l'è staa coppaa. Semper in del 280 el Bonos el s'è nomenaa imperador a Colònia, ma l'ha faa l'istessa fin di alter.
Con l'avè portaa ona certa pas in de l'Imperi, el Pròbo l'ha cercaa di sistema per la dura situazion econòmega. Primma de tutt l'ha deciduu de fà popolà di zòn pòcch popolaa, per avègh in futur noeuv contribudor per el fisch; poeu l'ha dii che in di period de pas, i legion gh'aveven de fà di laorà pubblich assee fadigos.
L'è stada questa scerna a portàgh la rovina: i milizzi de Sirmi, che voreven nò laorà in di palud, s'hinn giuntaa ai legion che s'eren rebellaa in Rezia in favor del March Aureli Car, e hann coppaa l'imperador, che al moment el se trovava pròpri in de la cittaa balcanega. El noeuv imperador l'è staa pròpri el Car.