Andro Taloha
Ny Andro Taloha dia vanim-potoan' ny Tantara izay nialoha ny Andro Antenatenany na ny Andro Vaovao. Miovaova ny fivelaran' io vanim-potoana io arakaraka ny sivilizasiôna heverina. Amin' ny tantara eorôpeana dia fotoana mifanandrify amin' ny sivilizasiônan' ny soratra nanodidina ny Ranomasina Mediteranea ny Andro Taloha, ka ny ankamaroan' ny mpahay tantara dia mametraka ny fiantombohany eo amin' ny taonarivo faha-4 tal. J.K. (anelanelan' ny taona 3500 tal. J.K. sy 3000 tal. J.K.) miaraka amin' ny famoronana ny soratra tany Mesôpôtamia (ny soratra miendri-pantsika.) sy tany Egipta (ny hierôglifa). Nanova tanteraka ny tantaran' ny olombelona ny fahitana ny soratra izay nitranga tamin' ny taona 3300 tal. J.K. Heverin' ny mpahay tantara ho manodidina ny taonjato faha-5 taor. J.K. (anelanelan' ny taona 300 sy 600) ny fiafaran' ny Andro Taloha.
Tamin' ny taona 476 taor. J.K. dia rava ny farany tamin' ny empira lehibe tamin' izay nisy manodidina an' i Mediteranea, tsy iza izany fa ny Empira Rômana. Nahatapaka tanteraka ny tantaran' ny Tandrefana izany faharavàn' ny Empira Rômana izany, nefa tsy nisy vokany tamin' ny tantaran' ny faritra hafa eto amin' izao tontolo izao.
Manodidina an' i Mediteranea sy tany Eorôpa
[hanova | hanova ny fango]Tao amin' ny faritra manodidina ny Ranomasina Mediteranea no fantatra indrindra tamin' ny tontolon' ny Andro Taloha satria tao no nahitana ny Mesôpôtamiana, ny Egiptiana, ny Persiana, ny Grika, ary ny Rômana.
Ho an' ireo izay tsy mihevitra afa-tsy ny sivilizasiôna eorôpeana dia ny vanim-potoan' ny sivilizasiôna grika sy rômana ihany no Andro Taloha (Andro Taloha Grika-Rômana) izay nanomboka amin' ny taona 2000 tal. J.K. ka niafara amin' ny faharavan' ny Empira Rômana any Andrefana tamin' ny taona 476.
Ny Kelta, izay antsoina hoe Galý raha nonina tamin' ny faritra misy an' i Frantsa sy i Belzika ary i Soisa amin' izao fotoana izao, no vahoaka nonina tao Eorôpa tamin' ny Andro Taloha.
Andro Taloha tany Amerika
[hanova | hanova ny fango]Ho an' ny Kôntinentan' i Amerika dia mifamatotra amin' ny sivilizasiôna prekôlômbiana ny Andro Taloha ka noho izany dia nanomboka manodidina ny taona 1200 tal. J.K. tamin' ny namoronan' ny Ôlmeka ny soratra maneho sary sy hevitra (piktôgrama sy ideôgrama) ary nifarana tamin' ny fiantombohan' ny taonjato faha-16 tamin' ny fahatongavan' ny Eorôpeana voalohany tany Amerika, ka tsy misy ny atao hoe Andro Antenatenany fa tonga dia arakarahin' ny Andro Vaovao ny Andro Taloha. Maro ny vahoaka niaina tao Amerika, dia ireo atao hoe Indianan' i Amerika izay niaina talohan' ny nahitan' i Christophe Colomb tamin' ny taonjato faha-15 taor. J.K.
Ny Ôlmeka, izay nanorim-ponenana tao Meksika ankehitriny, dia nanorina fanjakana midadasika azo lazaina hoe empira.
Andro Taloha tany Azia
[hanova | hanova ny fango]Tany Azia dia maro ny sivilizasiôna matanjaka nivoatra tamin' ny Andro Taloha, ka ny fantatra indrindra amin' izany dia ny sivilizasiôna sinoa, ny sivilizasiônan' i Indosy (any India). Ny Andro Taloha ho an' ny tantaran' i Azia dia nifarana tamin' ny taona 200 tal. J.K. niaraka tamin' ny fanjakana ifandovan' ny taranaka Qin izay nanokatra ny vanim-potoan' ny empira tao Sina. Tao India atsimo (Sivilizasiônan' i Indosy) dia tsy tena hita loatra io tetezamita io izay mifanandrify amin' ny fanombohan' ny fanjakana ifandovan' ny taranaka Chola, fa tao India avaratra kosa dia nifanandrify tamin' ny faharavàn' ny fanjakan-dehibe Kosàna tamin' ny taona 230 taor. J.K. eo ho eo izany, izay nanombohan' ny fotoana tsy nampiharana firy ny atao hoe Andro Taloha raha ny amin' ny firesahana ny fifandraisana amin' ny tontolo taloha, dia i India Avaratra (Maurya sy Shunga), i Grisia nanjakan' ny sivilizasiôna helenista sy rômana, ny Parta (na Partiana) sy ny Iraniana taloha. Izany fisarahana mazava izany dia hamafisin' ny fisandratan' ny fanjakan-dehiben' i Gupta tamin' ny faramparan' ny taonjato faha-3.
Nanana ny sivilizasiônany koa ny Japôney tany aloha nefa efa taty aorian' ny Andro Taloha izany ka ny Andro Antenatenany any Andrefana no mifanandrify amin' ny vanim-potoana nisehoany.
Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]Vanim-potoana ankapobeny teo amin' ny tantara
Ny fanjakana sy faritra malaza tamin' ny Andro Taloha