Ruumsond
As Ruumsonden warrt Flaagkörpers betekend, de ahn Minschen an Boord in den Weltruum schaten warrt, üm Planeten, Maanden oder annere Himmelskörpers (oder ok eenfach dat Weltall sülvst) uttoforschen.
Anners as de Satelliten, de ok ahn Minschen fleegt, warrt de Ruumsonden vun de Eer wegschaten, dat se nich – as de Satelliten – op en Ümloopbahn blievt, man en Teel wiet weg in’n Weltruum anstüert, dat se denn ünnersöken schöölt.
De Flöög vun Ruumsonden duert tomeist veele Johren. Dorüm warrt an de Technik un de mechanschen Deelen gröttste Anföddern stellt. De Bodeele vun Ruumsonden warrt mit groten Opwand uttest un denn in en Reinruum tohopensett. Dorüm sünd Ruumsonden ok so bannig düer. En groot Problem bi Ruumsonden is de grote Afstand vun de Eer, de to lange Looptieten vun Funksignalen föhrt, de to’n Stüern vun de Sond vun de Boddenstatschoon op de Eer funkt warrt. Ut den Grund mööt de Ruumsonden Systemen hebben, de jüm möglichst unafhangig vun de Boddenstatschoon maakt.
Ruumsondenmissionen bruukt en bannig akkerate Nauigkeit vun ünner een Bagensekunn. Ok dat Navigeeren mutt mit gröttste Nauigkeit maakt warrn. Dat warrt mit Hülp vun den Dopplereffekt un de Looptiet vun dat Funksignal maakt. Op disse Wies warrt de Oort vun de Ruumsond mit en Nauigkeit vun ünner een Meter bestimmt.
För den langen Flaag bruukt en Ruumsond ok en utreckend Energieversorgen, de lang hollt. Bi Ruumsonden na de inneren Planeten (Merkur bit Mars) warrt meist Solarzellen bruukt, de över en Akkumulater puffert waart. Ruumsonden, de nich lang överduern mööt, warrt ok mit Akkumulatoren bedreven. Aver Sonden, de na de Planeten wiet buten flegen schöölt, hebbt för de Stroomversorgen jümmer en Isotopenbatterie dorbi, wiel dat Solorzellen bi den groten Afstand vun de Sünn nich mehr noog Energie produzeert.
Ruumsonden warrt na jümmer Opgaav ünnerdeelt in:
- Vörbifleegsonden – dat sünd Sonden, de an jümmer Teel man blots vörbineiht un ut en Afstand Ünnersöken dörföhrt.
- Orbiter – dat sünd Sonden, de na en Himmelskörper schickt warrt un dor in en Ümloopbahn (ut engl.: Orbit) inschwenkt warrt.
- Lander – dat sünd Sonden, de op jümmer Teel landt. Dorbi kann man wieter ünnerscheeden twüschen:
- Hydrobot - Reedschop, de vun sülvst faststellen kann, wo deep en Water is.
- Kryobot – en Sond, de sik dör Ies dörsmölt üm dat Ies sülvst un dat, wat dorünner liggt uttoforschen.
- Penetrater – en Ruumsond, de ahn to bremsen opsleit un sik dorbi bit to enige Meter in den Himmelskörper bohren kann.
- Rover – en Reedschop, dat fohren un dorüm gröttere Rebeeten ünnersöken kann.
- Proovtorüchföhren (engl.: sample return) – Sonden, de Prooven ut den Weltruum oder vun Himmelskörpers insammelt un na de Eer torüchbringt.
En Översicht över unbemannte Ruumfohrtmissionen steiht ünner List vun Ruumsondenmissionen.