Lezgisch
| Lezgisch лезги чІал | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in |  Rusland Azerbeidzjan
| |||
| Vitaliteit | potentieel bedreigd | |||
| Sprekers | 670.000 | |||
| Taalfamilie | * Nach-Dagestaans
| |||
| Alfabet | cyrillisch | |||
| Officiële status | ||||
| Officieel in | ||||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | – | |||
| ISO 639-2 | lez | |||
| ISO 639-3 | lez | |||
| ||||
■ Verspreiding van het Lezgisch | ||||
| ||||
Het Lezgisch (лезги чІал, lezgi č’al) is een Nach-Dagestaanse taal, die wordt gesproken door de Lezgiërs.
Verspreiding
[bewerken | brontekst bewerken]Het Lezgisch heeft ongeveer 670.000 sprekers en is een van de bestuurstalen in de Russische deelrepubliek Dagestan. De taal wordt ook gesproken in het aangrenzende gebied in Azerbeidzjan. Naast deze gebieden wordt de taal ook gesproken door minderheden in Georgië, Kazachstan, Oekraïne, Oezbekistan, Turkije en Turkmenistan.
Spraakkunst
[bewerken | brontekst bewerken]Het Lezgisch is ongebruikelijk voor een Nach-Dagestaanse taal, omdat er geen naamwoordklassen zijn. Het Lezgisch heeft 18 naamvallen, die worden gevormd door middel van agglutinerende achtervoegsels. Daarvan worden er 12 nog steeds gebruikt in de spreektaal.
Klankleer
[bewerken | brontekst bewerken]| labiaal | dentaal | alveolaar | palataal | velaar | uvulaar | glottaal | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| — | lab. | — | lab. | — | lab. | ||||||
| nasaal | m | n | |||||||||
| plosief | stemhebbend | b | d | ɡ | ɡʷ | ||||||
| stemloos | p | t | tʷ | k | kʷ | q | qʷ | ʔ | |||
| geaspireerd | pʰ | tʰ | tʷʰ | kʰ | kʷʰ | qʰ | qʷʰ | ||||
| ejectief | pʼ | tʼ | tʷʼ | kʼ | kʷʼ | qʼ | qʷʼ | ||||
| affricaat | stemhebbend | dz | dʒ | ||||||||
| stemloos | t͡s | t͡sʷ | t͡ʃ | ||||||||
| geaspireerd | t͡sʰ | t͡sʷʰ | t͡ʃʰ | ||||||||
| ejectief | t͡sʼ | t͡sʷʼ | t͡ʃʼ | ||||||||
| fricatief | stemhebbend | v | z | zʷ | ʒ | ʁ | ʁʷ | ||||
| stemloos | f | s | sʷ | ʃ | x | xʷ | χ | χʷ | h | ||
| vibrant | r | ||||||||||
| approximant | l | j | w | ||||||||
| voor | centraal | achter | ||
|---|---|---|---|---|
| ongerond | gerond | |||
| gesloten | i | y | ɨ | u |
| midden | e | ə | o | |
| open | a | |||
Schrift
[bewerken | brontekst bewerken]Sinds 1938 wordt het Lezgisch geschreven in het cyrillisch, ter vervanging van het Latijnse alfabet dat sinds 1924 in gebruik was. Daarvoor werd het Arabisch alfabet gebruikt.
| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | Д д | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Кь кь |
| КӀ кӀ | Л л | М м | Н н | О о | П п | ПӀ пӀ | Р р |
| С с | Т т | ТӀ тӀ | У у | Уь уь | Ф ф | Х х | Хъ хъ |
| Хь хь | Ц ц | ЦӀ цӀ | Ч ч | ЧӀ чӀ | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ |
| Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
| А а | Æ æ | B b | C c | Сс сс | Є є | D d | Е е |
| Ӡ ӡ | Ӡ’ ӡ’ | F f | G g | Ƣ ƣ | H h | Ħ ħ | Ⱨ ⱨ |
| I i | J j | K k | Kk kk | Ⱪ ⱪ | L l | М m | N n |
| О о | Ө ө | P p | Pp pp | Ṕ ṕ | Q q | Qq qq | R r |
| S s | Ş ş | T t | Tt tt | Ŧ ŧ | U u | Y y | V v |
| W w | X x | Ẍ ẍ | Ӿ ӿ | Z z | Zz zz | Ƶ ƶ |
| آ | ب | چ | ج | ڃ | د | اه | ا |
| ف | گ | غ | ﻫ | اى | اي | ک | ل |
| م | ن | اۊ | پ | ڢ | ۊ | ر | س |
| ص | ش | ت | ط | او | و | خ | ؼ |
| څ | ز | ژ | ڗ |
Bibliografie
- Haspelmath, Martin. 1993. A grammar of Lezgian. (Mouton grammar library; 9). Berlin & New York: Mouton de Gruyter. – ISBN 3-11-013735-6
- Talibov, Bukar B. and Magomed M. Gadžiev. 1966. Lezginsko-russkij slovar’. Moskva: Izd. Sovetskaja Ėnciklopedija.
Referenties
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Lezgian language op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
