NS 2100 (stoomlocomotief)

NS 2100
NS-loc 2104 in het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht.
Aantal	35
Nummering	HSM: 501-535 NS: 2101-2135
Fabrikant	Berliner Maschinenbau, Werkspoor
In dienst	1914-1920
Uit dienst	1954
Asindeling	2'B
Spoorwijdte	1435 mm
Massa locomotief	61 ton
Massa tender	44 ton
Aslast	17 ton
Diameter drijfwielen	2100 mm
Diameter loopwielen	990 mm
Diameter tenderwielen	1105 mm
Lengte over buffers	17.845 mm
Hoogte	4370 mm
Maximumsnelheid	110 km/u
Vuurkist	12 m2
Vlampijpen	107 m2
Oververhitter	35 m2
Roosteroppervlak	2,4 m2
Maximum stoomspanning	12,4 kg/cm2
Aantal cilinders	2
Diameter × slaglengte cilinders	530 x 660 mm
Stoomverdeling	Walschaerts
Waterinhoud	19 m3
Brandstofvoorraad	6 ton kolen
Trekkracht	7660 kg
Soortmerk	HSM: PV2 NS: PO2
Bijnamen	Blikken Tinus Kamelen Dromedaris
Aantal bewaarde exemplaren	1
Portaal    Verkeer & Vervoer

De serie NS 2100 was een serie sneltreinstoomlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en diens voorganger Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM).

De locomotieven hebben de asindeling 2'B. De serie 501 - 535 werd door HSM-ingenieur W. Hupkes ontworpen voor het trekken van de steeds zwaarder wordende personen- en sneltreinen. Omdat de SS overgegaan was naar sterkere 2'C-machines (zoals de serie SS 700) kon de HSM daarbij niet achterblijven. Hoewel er een HSM ontwerp bekend is voor een 2'C machine, is uiteindelijk gekozen voor een 2'B locomotief. Dit was echter niet in verband met de beperkte lengte van de draaischijven, zoals ten onrechte vaak gedacht wordt. Alle draaischijven waar de HSM over beschikten waren groot genoeg voor 2'C locomotieven. Wel kreeg de machine de maximale toelaatbare aslast van 17 ton en voor Nederlandse begrippen grote drijfwielen (2100mm), waardoor ze bij uitstek geschikt waren voor sneltreinen. Door het rammelende geluid van de koppelstangen hadden ze bij het personeel de bijnaam "Blikken Tinus". De locomotieven werden gebouwd door de Berliner Maschinenbau (voorheen Schwartzkopff) in Berlijn en Werkspoor in Amsterdam.

HSM nummers	NS nummers	Aflevering	Fabrikant	Bijzonderheden
501-505	2101-2105	1914	Berliner Maschinenbau
516-519	2116-2119	1916	Werkspoor
520-525	2120-2125	1917	Werkspoor
526-530	2126-2130	1919	Werkspoor	Met tenderbak in scheepsvorm.
506-515	2106-2115	1920	Berliner Maschinenbau	Met tenderbak in scheepsvorm.
531-535	2131-2135	1920	Werkspoor	Met tenderbak in scheepsvorm.

Bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS in 1921 kregen de locomotieven van deze serie de NS-nummers 2101 - 2135. Locomotief 2104, ex HSM 504 in 1914 door de Berliner Maschinenbau gebouwd, werd in 1954 als laatste uit deze serie afgevoerd en bleef voor het Nederlands Spoorwegmuseum behouden.

Galerij

• 
  2104 in het Spoorwegmuseum (2017)
• 
  stoomlocomotief nr 505 uit de serie 501-523 van de H.S.M. (Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij) later omgenummerd als nr 2105 (serie 2100) van de N.S.
• 
  Bij de spoorbrug over het Merwedekanaal te Weesp verongelukte trein 102, met op het landhoofd de stoomlocomotief nr. 520 (serie 500) van de H.S.M. (later serie 2100 van de N.S.) en daaronder het bagagerijtuig D 507 (in 1918)
• 
  De fabrieksnieuwe stoomlocomotief nr. 534 (serie 501-535) van de H.S.M. Later nr. 2134 (serie 2100) bij de NS (in 1920).
• 
  Stoomlocomotief uit de serie 2100 van de N.S. met een trein op het N.S.-station Amsterdam C.S. (tussen 1930 en 1940)
• 
  Stoomlocomtief nr. 504 (serie 501-523 van de H.S.M., later serie 2100 van de N.S.) tijdens revisie in locomotiefstelplaats III (hal 83) van de Centrale Werkplaats van de H.S.M. te Haarlem (in 1914)
• 
  Stoomlocomotief nr. 3798 (serie 3700/3800) van de N.S. (link) en de stoomlocomotief nr. 2134 (serie 2100) (rechts) langs het perron van het N.S.-station Stavoren. (tussen 1930 en 1940)
• 
  De nachtposttrein 155 naar Groningen, getrokken door de stoomlocomotief nr. 2127 (serie 2100) van de N.S., kort voor vertrek uit Amsterdam C.S. (tussen 1928 en 1933)
• 
  De spoorbrug over het Merwedekanaal te Weesp verongelukte trein 102, met de tegen de hoofdligger van de brug gebotste stoomlocomotief nr. 520 (serie 500) van de H.S.M. (later serie 2100 van de N.S. nr 2120) (in 1918)
• 
  Stoomlocomotief NS 2135 bij de centrale werkplaats te Tilburg (1939)
• 
  Stoomlocomotief nr. 2119 (serie 2100) van de N.S. (links) en (rechts) de stoomlocomotief nr. 6911 van de N.M.B.S. (Belgische Spoorwegen) te Roosendaal. (1939)
• 
  Diesel-electrische treinstel nr. 44 (DE 3, serie 11-50) van de N.S. na een zijdelingse aanrijding met de tender van stoomlocomotief nr. 2102 (serie 2100, op de tender het nr. 2117) van de N.S. nabij het N.S.-station Amsterdam Weesperpoort. (1934)
• 
  Het emplacement van het N.S.-station Leeuwarden, met een trein getrokken door een stoomlocomotief uit de serie 2100 van de N.S (1939)
• 
  Een trein langs het perron van het N.S.-station Roosendaal te Roosendaal, met twee stoomlocomotieven uit de serie 2100 (voorop nr. 2103) van de N.S (tussen 1930 en 1940)
• 
  Fabrieksnieuwe stoomlocomotief HSM 523 later NS 2123 (1917)
• 
  Fabrieksnieuwe stoomlocomotief HSM 523 later NS 2123 (1917)
• 

Bronnen, noten en/of referenties

• Paul Henken: Stoomlocomotieven Serie HSM 501-535 (NS-serie 2100). De laatste HSM-sneltreinlocomotieven. Uitg. Uquilair, Rosmalen, 2003. ISBN 90-71513-45-9
• R.C. Statius Muller, A.J. Veenendaal jr., H. Waldorp: De Nederlandse stoomlocomotieven. Uitg. De Alk, Alkmaar, 2005. ISBN 90 6013 262 9
• Jacq. van der Meer: De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Uitg. Uquilair, Rosmalen, 2009. ISBN 90 71513 68 8

Mediabestanden

Zie de categorie NS 2100 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

· ·

Nederlandse stoomlocomotieven