Isaac Bashevis Singer

Isaac Bashevis Singer
	Isaac Bashevis Singer
	;
Fødd	14. juli 1904; Leoncin, Radzymin
Død	24. juli 1991; Surfside, Miami
Nasjonalitet	USA, Polen, Det russiske imperiet
Yrke	omsetjar, romanforfattar, esperantist, sjølvbiograf, journalist, barnebokforfattar, skribent, manusforfattar, prosaforfatter, Nobel Prize winner
Institusjonar	Bard College
Ektefelle	Alma Wassermann
Barn	Israel Zamir
Medlem	American Academy of Arts and Letters; American Academy of Arts and Sciences

Isaac Bashevis Singer (21. november 1902–24. juli 1991), jiddisch יצחק באַשעװיס זינגער Yitskhok Bashevis Zinger, var ein jiddischspråkleg forfattar, også kjend under pseudonymet Warshofsky.

Livssoge

Isaac Singer var truleg fødd i november 1902, sjølv om han sjølv oppgav 14. juli 1904 som fødselsdato, i Radzymin nær Warszawa i Polen. Det blir òg hevda at han ikkje blei fødd i Radzymin, men i Leoncin, 4 mil nordaust for Warszawa.^[1] Han voks opp i ein rabbinarfamilie, og budde i ungdomen i Warszawa og i den jødiske småbyen (shtetlen, jiddisch דער שטעטל der shtetl) Biłgoraj. Som den eldre broren Israel Joshua Singer byrja han tidleg å publisere journalistikk og skjønnlitterære forteljingar. I 1935 utvandra han frå Polen til USA, der han kom til å skrive for den jiddischspråklege sosialistiske New York-avisa Forverts (jiddisch פֿאָרװערטס, engelsk Forward), og publisere mange romanar og noveller.^[2] I 1978 fekk han nobelprisen i litteratur, med denne grunngivinga: «For hans intensive forteljarkunst, som med røter i ein polsk-jødisk forteljartradisjon levandegjer universelle menneskelege vilkår».

Om bøkene hans

Forteljingane hans er ofte fantasifulle, med sterk draging til livet sine mysterium og mystifikasjonar. Dei er skrivne for eit publikum som kjenner til europeiske jødiske tradisjonar såvel som den jiddischkulturen som hadde sin mest fruktbare periode i byrjinga av 1900-talet, men har likevel lokka mange lesarar frå heilt andre kulturområde.

Blant dei mest kjende verka kan nemnast Satan i Goraj, ein historisk roman om hendingar kring Sabbatai Zvi, Trollmannen frå Lublin (roman) og dei sjølvbiografiske romanane Ein dag full av glede og På villspor i Amerika. Novella Jentl, om ei ung kvinna som kler seg ut som mann for å få studere, har også vorte film.

Singer skreiv så godt som berre på jiddisch, men mange av dei seinare bøkene hans vart tidleg omsette til engelsk.

Singer døydde i Surfside i utkanten av Miami i Florida i USA.

Bibliografi

ביכער אויף ייִדיש Bikher af yidish / Bøker på jiddisch

דער שׂטן אין גאָרײַ Der sotn in goray. – Warszawa : Yiddish PEN-Klub, 1935 ; New York : Matones, 1943
די פֿאַמיליע מאָשקאַט Di familye moshkat. – 2 bd. – New York : Sklarsky, 1950
מײַן טאַטנס בית־דין שטוּב Mayn tatns bes-din shtub. – New York : Der Kval, 1956 ; Tel Aviv : Y. L. Perets, 1979
גימפל טאַם און אַנדערע דערציילוּנגען Gimpel tam un andere dertseylungen. – New York : Tsiko, 1963
דער קנעכט Der knekht. – New York : Tsiko, 1967 ; Tel Aviv : Y. L. Perets, 1980
דער קוּנצנמאַכער פֿוּן לוּבלין Der kuntsnmakher fun Lublin. – Tel Aviv : Hamenorah, 1971
מעשׂיות פֿוּן הינטערן אויוון Mayses fun hintern oyvn. – Tel Aviv : Y. L. Perets, 1971
דער בעל־תּשוּבֿה Der bal-tshuve. – Tel Aviv : Y. L. Perets, 1974
דער שפיגל אוּן אַנדערע דערציילוּנגען Der shpigl un andere dertseylungen. – Jerusalem : Magnes, 1975
מײַן טאַטנס בית־דין שטוּב Mayn tatns bes-din shtub. – Jerusalem : Magnes, 1996

Bøker på norsk

Hvorfor Noa valgte duen. Tegninger av Eric Carle. Overs. av Olaf Coucheron. Oslo : Gyldendal, 1974
Den usette : fortellinger. Utvalg og forord ved Gordon Hølmebakk ; omsett av Erik Gunnes. Oslo : Gyldendal, 1976
Fiender : en kjærlighetshistorie. Omsett av Gunvor Nyquist. Oslo : Aschehoug, 1977.
Sjosja. Omsett av Kari og Kjell Risvik. Oslo : Aschehoug, 1979.
Slaven. Omsett av Helge Simonsen. Oslo : Aschehoug, 1979.
Fiender : en kjærlighetshistorie. Omsett av Gunvor Nyquist ; etterord av Haagen Ringnes. [Stabekk] : Den Norske bokklubben, 1980
Trollmannen fra Lublin. Omsett av Kari og Kjell Risvik. Oslo : Aschehoug, 1980
Ung mann søker kjærligheten. Omsett av Kari og Kjell Risvik ; illustrert av Ira Moskowitz. Oslo : Aschehoug, 1981
Fortapt i Amerika. Omsett av Kari og Kjell Risvik ; illustrert av Raphael Soyer. slo : Aschehoug, 1982
Kjærlighet og eksil. Omsett av Kari og Kjell Risvik. [Stabekk] : Den Norske bokklubben, 1987
Familien Moskat. Omsett av Kari og Kjell Risvik. Oslo : Aschehoug, 1987
Trollmannen fra Lublin ; Sjosja ; Fiender - en kjærlighetshistorie. [Trollmannen fra Lublin og Sjosja omsett av Kari og Kjell Risvik ; Fiender - en kjærlighetshistorie omsett av Gunvor Nyquist]. Oslo : Aschehoug, 1988
Åkrenes konge. Omsett av Kari og Kjell Risvik. [Oslo] : Aschehoug, 1989
Fiender : en kjærlighetshistorie Omsett av Gunvor Nyquist. [Oslo] : Aschehoug, 1990
Familien Moskat. Etterord av Carl Henrik Grøndahl ; omsett av Kari og Kjell Risvik. [Stabekk] : Den norske bokklubben, 1990
Attesten. Omsett av Kari og Kjell Risvik. [Oslo] : Aschehoug, 1993
Slaven ; Ung mann søker kjærligheten ; Fortapt i Amerika. [Slaven omsett av Helge Simonsen ; Ung mann søker kjærligheten og Fortapt i Amerika omsett av Kari og Kjell Risvik] Oslo : Aschehoug, 1995

Fotnotar

Kjelder

Denne artikkelen bygger på «Isaac Bashevis Singer» frå Wikipedia på svensk, den 10. juli 2008.

[1] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Leoncin; http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1978/singer-bio.html

[2] ttp://yiddish.forward.com/

[1]

[2]

v d e Nobelprisvinnarar i litteratur
1901–1925	Prudhomme (1901) • Mommsen (1902) • Bjørnson (1903) • Mistral, Echegaray (1904) • Sienkiewicz (1905) • Carducci (1906) • Kipling (1907) • Eucken (1908) • Lagerlöf (1909) • Heyse (1910) • Maeterlinck (1911) • Hauptmann (1912) • Tagore (1913) • Inga utdeling i 1914. • Rolland (1915) • von Heidenstam (1916) • Gjellerup, Pontoppidan (1917) • Inga utdeling i 1918. • Spitteler (1919) • Hamsun (1920) • France (1921) • Benavente (1922) • Yeats (1923) • Reymont (1924) • Shaw (1925)
1926–1950	Deledda (1926) • Bergson (1927) • Undset (1928) • Mann (1929) • Lewis (1930) • Karlfeldt (1931) • Galsworthy (1932) • Bunin (1933) • Pirandello (1934) • Inga utdeling i 1935. • O’Neill (1936) • du Gard (1937) • Buck (1938) • Sillanpää (1939) • Inga utdeling i 1940–1943. • Jensen (1944) • Mistral (1945) • Hesse (1946) • Gide (1947) • Eliot (1948) • Faulkner (1949) • Russell (1950)
1951–1975	Lagerkvist (1951) • Mauriac (1952) • Churchill (1953) • Hemingway (1954) • Laxness (1955) • Jiménez (1956) • Camus (1957) • Pasternak (1958) • Quasimodo (1959) • Perse (1960) • Andrić (1961) • Steinbeck (1962) • Seferis (1963) • Sartre (1964) • Sjolokhov (1965) • Agnon, Sachs (1966) • Asturias (1967) • Kawabata (1968) • Beckett (1969) • Solzjenitsyn (1970) • Neruda (1971) • Böll (1972) • White (1973) • Johnson, Martinson (1974) • Montale (1975)
1976–2000	Bellow (1976) • Aleixandre (1977) • Singer (1978) • Elytis (1979) • Miłosz (1980) • Canetti (1981) • García Márquez (1982) • Golding (1983) • Seifert (1984) • Simon (1985) • Soyinka (1986) • Brodsky (1987) • Mahfouz (1988) • Cela (1989) • Paz (1990) • Gordimer (1991) • Walcott (1992) • Morrison (1993) • Ōe (1994) • Heaney (1995) • Szymborska (1996) • Fo (1997) • Saramago (1998) • Grass (1999) • Gao (2000)
Frå 2001	Naipaul (2001) • Kertész (2002) • Coetzee (2003) • Jelinek (2004) • Pinter (2005) • Pamuk (2006) • Lessing (2007) • Le Clézio (2008) • Müller (2009) • Vargas Llosa (2010) • Tranströmer (2011) • Mo (2012) • Munro (2013) • Modiano (2014) • Aleksijevitsj (2015) Dylan (2016) • Ishiguro (2017) • Tokarczuk (2018, delt ut i 2019) • Handke (2019) • Glück (2020) • Gurnah (2021) • Ernaux (2022) • Fosse (2023) • Han (2024)