Tigris
| Tigris | |||
| syrisk ܕܩܠܬ Deqlath, arabisk Dijla, tyrkisk Dicle | |||
| elv | |||
 Kring 100 km frå kjelda skapar Tigris eit rikt jordbruk utanfor Diyarbakır i Tyrkia.
| |||
| Land |  Tyrkia,  Syria  Irak
| ||
|---|---|---|---|
| Land i nedslagsfelt | Tyrkia, Syria, Irak, Iran | ||
| Tilløp | |||
| • venstre | Batman | ||
| • høgre | Wadi Tharthar | ||
| Nedslagsfelt | 375 000 km² | ||
| Byar | Diyarbakır | ||
| Lengd | 1 850 km | ||
| Vassføring | for Bagdad | ||
| • middel | 1 014 m³/s | ||
| • maks | 2 779 m³/s | ||
| • min | 337 m³/s | ||
| Kjelde | Hazarsjøen | ||
| • høgd | 1 150 moh. | ||
| - koordinatar | 38°29′0″N 39°25′0″E / 38.48333°N 39.41667°E | ||
| Munning | Shatt al-Arab | ||
| - stad | Al-Qurnah, Basra guvernat, Irak | ||
| - koordinatar | 38°26′0″N 39°46′22″E / 38.43333°N 39.77278°E | ||
 Tigris 38°30′12″N 39°30′21″E / 38.5032°N 39.5058°E | |||
| Wikimedia Commons: Tigris | |||
| [1][2] | |||
Tigris (syrisk ܕܩܠܬ Deqlath, arabisk Dijla, tyrkisk Dicle) er den austre elva i elveparet Eufrat og Tigris i Irak. Den 1 850 km lange elva renn frå fjella i Anatolia i Tyrkia, og renn sørover parallelt med elva Eufrat. Nedbørsområdet til Tigris er 375 000 km².
Strekning
[endre | endre wikiteksten]
Tigris har kjeldene sine området omkring sjøen Gölgik i Taurusfjella aust i Tyrkia. 400 km av elva renn i Tyrkia, før ho ei strekning vert grenseelv mellom Tyrkia og Syria. Dette strekket på 44 km er den einaste delen av elva i Syria. Dei gjenverande 1418 km renn innanfor grensene til Irak og flyt søraustover til den mesopotamiske sletta i Irak om lag ved Mosul. Elva renn gjennom Bagdad og fell saman med Eufrat nær Gurmat Ali sør i Irak. Elvane dannar der Shatt al-Arab, som munnar ut i Persiabukta. Tigris har mange sideelver, bland andre Diyala, Øvre og Nedre Zap.
Bagdad, hovudstaden i Irak, ligg vid Tigris, likt mange av dei store stadene i Mesopotamia: Nineve, Ktesifon og Seleukia. Lagash får vatn frå ein kanal som vart graven ut omkring 2400 f.Kr. Byen Tikrit er oppkalla etter elva, som han ligg ved.
Tigris har lenge vore ei viktig transportåre i ørkenlandet. Elva er farande med gruntgåande båtar heilt til Bagdad og med flåtar vidare til Mosul. I nyare tid har vegtransport og jernbanen Basra-Bagdad-Mosul tatt over for mykje av trafikken. Vassføringa varierer frå om lag 3000 m³/s i april til 300 m³/s i oktober, målt ved Bagdad.
Utnytting
[endre | endre wikiteksten]Tigris er kraftig oppdemt i Irak og Tyrkia, og forsyner dei tørre områda ho ren gjennom. Reguleringa hindrar og oversymjingar, som historisk har vore ei følgje av snøsmeltinga i april. Mosuldammen, som ligg ved Tigris, er den største i Irak.
Mytologi
[endre | endre wikiteksten]I sumerisk mytologi vart Tigris skapt av sæd frå guden Enki.
Profeten Daniel fekk eit syn ved elva Tigris.[3]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Isaev, V.A.; Mikhailova, M.V. (2009). «The hydrology, evolution, and hydrological regime of the mouth area of the Shatt al-Arab-elva». Water Resources 36 (4): 380–395. doi:10.1134/S0097807809040022.
- ↑ Kolars, J.F.; Mitchell, W.A. (1991). The Eufrat-elva and the Southeast Anatolia Development Project. Carbondale: Southern Illinois University Press. s. 6–8. ISBN 0-8093-1572-6.
- ↑ Dan. 10,4
- Denne artikkelen bygger på «Tigris» frå Wikipedia på svensk, den 28. mai 2010.
- Norsk Allkunnebok 1965