Empèri de Nicèa

L'Empèri de Nicèa es un Estat bizantin que se formèt en 1204 après la presa e lo pilhatge de Constantinòble per la Quatrena Crosada. A sa creacion, ocupava una benda territòriala situada en Anatolia entre la Mar Negra e la Mar Egèa. Ben administrat e dirigit, venguèt la poissança principala de la region e reconquistèt pauc a pauc lei territòris bizantins. En 1261, aquò li permetèt de tornar prendre Constantinòble e de restaurar l'Empèri Bizantin.

Istòria

La formacion de l'Empèri de Nicèa

Partiment de l'Empèri Bizantin après la Quatrena Crosada.

La formacion de l'Empèri de Nicèa se debanèt de 1204 a 1208 a partir dei regions tengudas per Teodòr Lascaris. Combatent competent, aqueu darrier èra un noble, pròche dau poder, qu'es considerat coma un dei caps dei partisans de la resisténcia ai Crosats. Dins lo quadre de la lucha per la corona imperiala que menèt a la presa de Constantinòble, foguèt arrestat coma partisan d'Alexis III Ange (1195-1203). Pasmens, capitèt de s'escapar.

Se retirèt en Anatolia onte prenguèt lo contraròtle de plusors vilas de Bitínia. Concluguèt tanben una patz amb lo sultan seldjokida Suleiman II e comencèt de restablir l'òrdre dins lei províncias anatolianas. Aquò li permetèt de s'establir solidament dins la region de Nicèa e de Bursa. De mai, foguèt ajudat per lei conflictes que toquèron lo rèsta de la region. D'efiech, l'Empèri Latin, l'Estat crosat centrat sus Constantinòble privilegièt l'ataca dei territòris encara tenguts per de caps bizantins en Grècia. Aquò afebliguèt leis autrei principats bizantins e entraïnèt una intervencion dei Bulgars, egalament desirós d'aumentar sei territòris. En 1205, lei Crosats foguèron durament batuts a la batalha d'Andrinòple, çò que privèt lei Latins de la màger part de sa cavalariá pesuca^[1]. Aquò permetèt a Teodòr d'organizar l'eleccion d'un patriarcat de Constantinòble e d'èsser oficialament coronat en 1208.

Pasmens, l'emergéncia d'un principat bizantin poderós au nòrd-oèst d'Anatolia inquietèt leis autrei poissanças localas. En particular, lo sultan seldjokida Kay Khusraw I^èr (1192-1196 e 1205-1211) ataquèt lei fòrças bizantinas de Nicèa. Dins aquò, en despiech de fòrças inferioras, lei tropas de Teodòr lo bateguèron en 1211. Kay Khusraw I^èr foguèt tuat sus lo prat batalhier. Aquò permetèt alora ai Bizantins de Nicèa de renforçar son contraròtle dau nòrd-oèst anatolian. La signatura d'un tractat amb Venècia empachèt lei Latins d'organizar una guèrra eficaça e lo Patriarcat de Nicèa tornèt trobar una partida de l'influéncia dau Patriarcat de Constantinòble dins lei regions eslavas.

L'expansion

A sa mòrt, Teodòr Lascaris foguèt remplaçat per son gendre Joan III Ducas (1222-1254). Sobeiran competent e energic, contunièt l'òbra de son predecessor en mantenent l'organizacion de l'Estat e en perseguissent la reconquista dei territòris bizantins. Gràcias a sa flòta, tornèt prendre possession de la màger part deis illas de la Mar Egèa. Son armada arribèt dins la region d'Andrinòple mai deguèt se retirar en causa de la menaça dei tropas dau Despotat d'Epira, un autre principat bizantin que voliá restaurar l'Empèri Bizantin. Gràcias a una aliança amb Bulgaria, Joan III infligiguèt una desfacha a Teodòr Ange d'Epira mai Constantinòble resistiguèt a seis assauts (1235).

Après aquela revirada, l'aliança amb lei Bulgars foguèt rompuda e, en causa d'una crisi intèrna, Bulgaria conoguèt un periòde de crisi. Durant aqueu periòde, lo rèsta d'Anatolia foguèt ravatjat per una incursion mongòla, çò qu'ofriguèt la possibilitat a Joan III de se concentrar sus lo nòrd de Grècia. En 1246, prenguèt lo contraròtle de Tessalonica e de Macedònia. Puei, en 1249, enregistrèt una autra victòria importanta amb la reconquista de Ròdes. Enfin, establiguèt de relacions comercialas, principalament d'exportacions de viures, amb lei Turcs qu'avián perdut sa basa agricòla après lo passatge dei Mongòls.

Teodòr Lascaris foguèt remplaçat a sa mòrt per son fiu, Teodòr II Lascaris (1254-1258). Intellectuau desirós d'aver lo sostèn dau pòble, luchèt còntra l'influéncia de l'aristocracia e dau clergat. En particular, aumentèt pauc leis impòsts en despiech dei besonhs financiers necessaris a la mesa en plaça d'una armada nacionala. Pasmens, administrator eficaç, capitèt de luchar còntra lei Bulgars, lo Despotat d'Epira e lei principats turcs anatolians. De mai, conquistèt Duratz, Serbia e Albania. Pasmens, moriguèt tre 1258.

L'usurpacion dei Paleòleg e la restauracion de l'Empèri Bizantin

Lo successor de Teodòr II, Joan IV Lascaris (1258-1261), èra un enfant plaçat sota la proteccion d'un regent. Pasmens, tre 1258, lo generau Miquèu VIII, organizèt una revòuta per prendre la realitat dau poder coma coemperaire. La victòria de Pelagonia còntra lei Latins e lo Despotat d'Epira legitimèt rapidament son usurpacion. Se raprochèt alora de Gènoa amb la signatura d'avantatges comerciaus comparables a aquelei donats ai Venecians. Aquò privèt l'Empèri Latin de son darrier aliat important. Dins una situacion financiera marrida, l'Empèri foguèt pas capable d'organizar la defensa de Constantinòble e Miquèu VIII intrèt dins la vila en 1261 gràcias a un traïment. Assassinèt alora Joan IV e venguèt lo cap unic d'un Empèri Bizantin restaurat.

Institucions e politica

L'Empèri de Nicèa mantenguèt lo modèl bizantin eissit dei reformas iniciadas per Alexis I^èr (1081-1118). Pasmens, la pèrda dei ressorsas de Constantinòble necessitèt de realizar quauquei modificacions. Per exemple, l'armada – qu'alinhèt fins a 20 000 òmes – deguèt s'adaptar a una demenicion dau nombre de soudats e de la qualitat de l'equipament.

La reconquista de Constantinòble e la restauracion de l'Empèri aguèron un ròtle centrau dins l'estructuracion de la politica de l'Empèri de Nicèa. Per aquò, l'ideologia imperiala glorifiquèt mai la guèrra e lei passatges messianics de la Bíblia prenguèron una importància novèla. Pasmens, se la forma oficiala dau poder evolucionèt pauc, una transformacion majora se debanèt dins l'elèit bizantin que comencèt de se designar regularament sota lo nom d'Ellènas (en plaça de Romans)^[2]. Aquò marquèt lo començament d'una presa de consciéncia etnic que tenguèt un ròtle important dins l'istòria de la fin de l'Empèri Bizantin e dei periòdes seguents.

Annèxas

Liames intèrnes

Bibliografia

(fr) Louis Bréhier, Vie et mort de Byzance, Albin Michel, coll. « L’évolution de l’humanité », 1969.
(fr) Angeliki Laiou e Cécile Morrisson, Le Monde byzantin III, L’Empire grec et ses voisins, XIIIe-XVe siècle, Presses universitaires de France, coll. « L’Histoire et ses problèmes », 2006.
(fr) Georges Ostrogorsky, Histoire de l’État byzantin, Payot, 1983.

Nòtas e referéncias

↑ (en) Alice Gardiner, The Lascarids of Nicaea: The Story of an Empire in Exile, 1912, pp. 75–78.
↑ (en) John Meyendorff, Byzantium and the Rise of Russia: A Study of Byzantino-Russian Relations in the Fourteenth Century, Cambridge University Press, 2010, p. 100.

[1] (en) Alice Gardiner, The Lascarids of Nicaea: The Story of an Empire in Exile, 1912, pp. 75–78.

[2] (en) John Meyendorff, Byzantium and the Rise of Russia: A Study of Byzantino-Russian Relations in the Fourteenth Century, Cambridge University Press, 2010, p. 100.

[1]

[2]