Świergotek rdzawogardły

Świergotek rdzawogardły
	Anthus cervinus
	(Pallas, 1811)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pliszkowate
Rodzaj	Anthus
Gatunek	świergotek rdzawogardły
Synonimy
	Motacilla cervina Pallas, 1811;
	Motacilla cervina Pallas, 1811;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty zimowiska zalatuje (sezonowość występowania niepewna)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Świergotek rdzawogardły^[4], świergotek rdzawogardlisty (Anthus cervinus) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae).

Występowanie

Świergotek rdzawogardły zamieszkuje północną część Europy i Azji oraz zachodnią Alaskę^[2]. Jest ptakiem wędrownym. Jego przyloty można zaobserwować późną wiosną – w kwietniu i maju. We wrześniu i październiku odlatuje z dalekiej północy daleko na południe do Afryki (głównie na południe od Sahary) i południowej Azji. W okresie migracji pojedyncze osobniki i stadka obserwuje się nad brzegami stawów i rzek oraz na łąkach w środkowej i południowej Europie.

W Polsce regularnie, ale skrajnie nielicznie pojawia się na przelotach^[5]. Częściej widywano go raczej na wybrzeżu niż w głębi lądu, pojedynczo lub w małych grupach.

Systematyka

Obecnie świergotka rdzawogardłego uznaje się za gatunek monotypowy^[2]^[6], choć proponowano wydzielenie populacji z zachodniej Eurazji (po półwysep Tajmyr na wschodzie) do podgatunku rufogularis^[2].

Charakterystyka

Cechy gatunku

Ptak ma w okresie lęgowym specyficzne rdzawe podgardle

Ptak o dość krępym i krótkim ogonie. Świergotek rdzawogardły ma cienki dziób (u dorosłych jest dwubarwny), białą obrączkę wokół oczu i białe brwi, białe gardło i ciemną smugę na policzku. Wierzch ciała ciemnobrązowy z czarnymi i białawymi plamkami, gęste kreskowania na spodzie ciała, skrzydła prawie czarne z białawymi lotkami. W kierunku wnętrza skrzydła lotki pierwszego rzędu od drugiej do piątej stają się wyraźnie krótsze. Spód ciała żółtawy z ciemnymi smugami. Kuper plamkowany. Ogon czarny z białymi zewnętrznymi sterówkami, różowe nogi. Dymorfizm płciowy widać po cynamonowoczerwonym zabarwieniu w szacie godowej samca. Wiosną i latem gardło wraz z brwiami stają się różowawe. W locie widać u dorosłego ptaka czerwonoceglaste podgardle i piaskowo-pomarańczowe policzki, a u niektórych, zwykle samic, taką barwę ma też czoło i część piersi. W szacie spoczynkowej i u osobników młodych nie widać rdzawego gardła, toteż w tym okresie trudno w terenie odróżnić go od innych świergotków. Młode są szare z gęsto plamkowaną płową piersią i jasnymi liniami na grzbiecie.

Świergotek rdzawogardły jest podobny do świergotka łąkowego jesienią i zimą, ma jednak wyraźniejsze plamkowanie grzbietu i czarne plamkowanie pokryw podogonowych. Wielkością i postawą przypomina też świergotka drzewnego.

Często siada na krzewach, przewodach elektrycznych i płotach.

Głos

Świergotka rdzawogardłego można odróżnić w stadzie wędrujących świergotków łąkowych po jego głosie (wzbijając się do góry wydaje dwusylabowe, ostro zaznaczone, a potem niewyraźne „di-er” lub wysokie, przeszywające, piskliwe „si-er” lub gwałtowne i milknące „psiii”, podobne do głosu potrzosa). Piosenka jest głośna, a samiec wykonuje ją w locie.

Wymiary średnie

długość ciała: 14–15 cm^[7]

Masa ciała

16–29 g^[7]

Biotop

Świergotek rdzawogardły w szacie spoczynkowej

To typowy gatunek arktyczny. Zasiedla północne bagna i podmokłą, krzewiastą tundrę – podmokłe trawiaste obszary, mokre łąki, porośnięte karłowatą brzozą i wierzbą, mokradła porośnięte turzycami. Gnieździ się w kępach krzewów w pobliżu lapońskich domów i zagród. W czasie wędrówek spotyka się świergotki rdzawogardłe na wybrzeżu i terenach otwartych takich jak pola ze świetlistymi zadrzewieniami. W miejscach wypoczynku, ale i na lęgowiskach, towarzyszą mu często świergotki łąkowe.

Okres lęgowy

Ze względu na północne warunki klimatyczne okres lęgowy jest opóźniony.

Gniazdo

Zbudowane ze źdźbeł traw i mchu, wyłożone miękką trawą, a czasem włosiem. Jest ukryte przez samicę w trawie i karłowatych krzewach, podobnie jak u innych świergotków.

Jaja

Jeden okres lęgowy w ciągu roku; przypada na czerwiec i lipiec. Składa 4–6 jaj, podobnych do jaj świergotka łąkowego, ale z większymi i ciemniejszymi plamami.

Wysiadywanie

Samica wysiaduje je około 13 dni i po około 13 dniach młode opuszczają gniazdo, choć nie są jeszcze wtedy w pełni zdolne do lotu. W tym momencie samiec pomaga w ich karmieniu. Opiekują się potomstwem zatem oboje rodzice. Przy zakłóceniu spokojnego odchowywania młode mogą przedwcześnie opuścić chroniące je lęgowisko i łatwo wtedy ziębną i chorują. Poza tym są łatwym łupem dla drapieżników.

Pożywienie

Świergotek rdzawogardły w Arabii Saudyjskiej

Świergotek rdzawogardły żywi się głównie owadami, które żyją w podłożu. Zjada również pająki, stonogi, małe ślimaki, robaki i materiał roślinny, taki jak nasiona traw i innych roślin^[7].

Status i ochrona

IUCN uznaje świergotka rdzawogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Partners in Flight w 2017 roku szacowała liczebność światowej populacji na około 2 miliony dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[8].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Anthus cervinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Tyler, S.: Red-throated Pipit (Anthus cervinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-05-05].
↑ ^a ^b Anthus cervinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 550. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu zimowego skrajnie nieliczny oznacza zagęszczenie mniejsze niż 0,2 osobnika na 100 km².
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c N. Bouglouan: Red-throated Pipit. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-06]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 197. ISBN 978-83-7073-474-9.
Karel Štastný: Ptaki śpiewające. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1993. ISBN 83-70663-80-X.
Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Anthus cervinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Tyler, S.: Red-throated Pipit (Anthus cervinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-05-05].

[iucn-3] Anthus cervinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].

[5] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 550. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu zimowego skrajnie nieliczny oznacza zagęszczenie mniejsze niż 0,2 osobnika na 100 km².

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).

[oiseaux-7] N. Bouglouan: Red-throated Pipit. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-06]. (ang.).

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]