Archiwum Państwowe w Przemyślu
| |
| Data założenia |
1951 |
|---|---|
| Dyrektor |
Elżbieta Laska |
| Państwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Joachima Lelewela 4 |
Położenie na mapie Przemyśla  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
 49°47′28,03″N 22°45′54,65″E/49,791120 22,765180
| |
| Strona internetowa | |
Archiwum Państwowe w Przemyślu – zostało utworzone w 1874 roku jako archiwum miejskie, a od 1951 jako Archiwum państwowe (oddział zamiejscowy Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Rzeszowie).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki archiwum miejskiego zaczęły się w czasach lokacji miasta na prawie magdeburskim. W 1635 roku odnotowano istnienie Archiwum miejskiego (archiwum civile), tworzone dokumenty miejskie przechowywano w siedzibie Rady miejskiej (od 1563 roku w Ratuszu)[1].
W czasie zaboru Austriackiego dokumenty archiwalne zostały umieszczone w magistracie, a od 1855 roku w Sądzie Obwodowym (akta miejskie połączono z aktami sądowymi). Sytuacja ta trwała do 1874 roku, gdy akta miejskie zwrócono miastu. Pierwszym archiwariuszem miejskim został Mieczysław Błażowski, który w latach 1874-1877 opracował Katalog starożytnego Archiwum Królewskiego Miasta Przemyśla. W 1916 roku powołano Komitet Archiwum Wojennego w Przemyślu (Delegatura Polskiego Archiwum Wojennego w Wiedniu). W 1917 roku opiekę nad archiwum zaczęło sprawować Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, wówczas rozpoczęto udostępniać zbiory archiwalne dla badaczy i historyków. Za czasów archiwariusza Jana Smołki przeprowadzono pierwszą konserwację akt i poczyniono prace porządkowe[1].
W 1927 roku wydano Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Przemyśla. W 1835 roku Towarzystwo Przyjaciół Nauk przeniosło siedzibę archiwum do budynku przy ul. Władycze. Podczas II wojny światowej archiwum powróciło pod opiekę miasta. W 1940 roku archiwum zostało przez sowietów wywiezione do Lwowa, skąd w 1944 roku przez Niemców zostało wywiezione do Tyńca. Zbiory archiwalne dopiero w 1947 roku powróciły do Przemyśla[1].
W czasie powojennym archiwum wzbogaciło się o nowe akta z terenu Województwa Rzeszowskiego. 10 listopada 1950 roku zarządzeniem Ministra Oświaty zostało powołane Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie. W 1951 roku archiwum miejskie zostało przejęte przez państwo jako Oddział zamiejscowy w Przemyślu, jednak z powodu trudności lokalowych Wojewódzkie Archiwum w Rzeszowie zostało przeniesione do Przemyśla. Następnie utworzono oddziały terenowe w: Jaśle (1952), Tarnobrzegu (1953), Sanoku (1954) i Przeworsku (1961). W 1961 roku uzyskano dla archiwum budynek po cerkiewny oo. Bazylianów[1].
W 1970 roku siedzibę Wojewódzkiego Archiwum Państwowego przeniesiono do Rzeszowa, a w Przemyślu utworzono oddział terenowy. Po powstaniu województwa przemyskiego 21 stycznia 1976 roku zostało utworzone Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Przemyślu. W 1991 roku komisja majątkowa w Warszawie orzekła zwrot budynku Bazylianom, dlatego w 1996 roku na siedzibę archiwum zaadaptowano nowy budynek. Po utworzeniu województwa Podkarpackiego, archiwum funkcjonuje pod obecną nazwą Archiwum Państwowe w Przemyślu. Po wprowadzeniu systemu komputerowego i digitalizacji, archiwum udostępnia swoje zbiory poprzez publikację skanów on-line[1].
- Archiwariusze miejscy
- 1874–1877. Mieczysław Błażowski
- 1877–1879. Anatol Lewicki
- 1879–1882. Leopold Hauser
- 1888. Michał Kozłowski
- 1889–1910. Franciszek Zych
- 1911–1916. Tadeusz Troskolański
- 1917–1920. Maria Polaczkówna
- 1920–1946. Jan Smołka
- 1947–1951. Kazimierz Arłamowski
- Dyrektorzy i kierownicy
- 1952–1970. Kazimierz Arłamowski
- 1970–1973. Wanda Kaput
- 1973–1976. Aurelia Dziedziuk
- 1976–1996. Zdzisław Konieczny
- 1996–2013. Bogusław Bobusia
- 2014–2018. Małgorzata Anna Nowak
- 2019– nadal Elżbieta Laska