Babka średnia

Babka średnia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	babka
Gatunek	babka średnia
	Nazwa systematyczna
	Plantago media L.; Sp. pl. 1:113. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Babka średnia (Plantago media) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych. Rodzimy obszar występowania obejmuje Azję (od Syberii poprzez Chiny i środkową Azję do Zachodniej Azji) i całą niemal Europę, ale jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w innych regionach świata^[3]. W Polsce występuje powszechnie.

Morfologia

Łodyga: Głąbik o wysokości 3 do 50 cm, znacznie dłuższy od liści. Pod ziemią roślina wytwarza krótkie kłącze.
Liście: Wyłącznie liście w przyziemnej różyczce. Są eliptyczne, ostro lub tępo zakończone, z 5-9 nerwami, całobrzegie, zwężone u nasady, z krótkim ogonkiem, lub siedzące. Są przeważnie obustronnie krótko owłosione.
Kwiaty: Zebrane w krótki, walcowaty kłos o wiele krótszy niż głąbik. Przysadki nieco owłosione, o błoniastych brzegach, działki nagie, bardzo szerokie. Korona biaława, o długości ok. 4 mm, rurka korony naga. Nitki pręcików fioletowe, 4-5 razy dłuższe od korony, pylniki bladoliliowe lub białe.
Owoce: Czteronasienne torebki z wieczkiem czarne, zawierające pomarszczone nasiona.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedsłupne, wonne, kwitnie od maja do września, jest owadopylna, lub wiatropylna^[4]. Porasta łąki, wzgórza, polany, rumowiska, miedze, suche zbocza. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Festuco-Brometea^[5]. Liczba chromosomów 2n = 24.

Zmienność

Tworzy mieszańce z babką lancetowatą i b.zwyczajną.

Zastosowanie

Zastosowanie lecznicze: napar z liści stosuje się w nieżytach dróg oddechowych, gruźlicy płuc, rozedmie, kokluszu, przewlekłym kaszlu, w stanach zapalnych nerek i pęcherzyka żółciowego, jest także pomocny w neurastenii oraz stwardnieniu tętnic.

Kąpiele z dodatkiem naparu z liści wykazują działanie antyseptyczne, przeciwświądowe, przeciwzapalne, przyspieszające gojenie się ran i owrzodzeń, łagodzące stany zapalne skóry^[6].

Obecność w kulturze

Okazy babki średniej, zarówno w postaci płonnych różyczek liści przyziemnych, jak i w postaci rozwiniętych i owocujących okazów występują kilkakrotnie w tle malarskim scen w ołtarzu Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie. W scenie Hołdu Trzech Króli znajdują się nawet dwa przedstawienia rzeźbiarskie tej rośliny, co stanowi wyjątek w płaskim poza tym tle^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ DanutaD. Rybak DanutaD., Rośliny lecznicze. Atlas, Warszawa 1993: Wydawnictwo "Arkady", s. 61, ISBN 83-213-3634-5 .
↑ Władysław Szafer: Kwiaty w ołtarzu Wita Stwosza, w: "Kwiaty w naturze i sztuce", Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, s. 102-117

Bibliografia

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).

[3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].

[4] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] DanutaD. Rybak DanutaD., Rośliny lecznicze. Atlas, Warszawa 1993: Wydawnictwo "Arkady", s. 61, ISBN 83-213-3634-5 .

[7] Władysław Szafer: Kwiaty w ołtarzu Wita Stwosza, w: "Kwiaty w naturze i sztuce", Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, s. 102-117

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]