Cegiełka
49°24′28″N 21°08′52″E/49,407778 21,147778 Urząd gminy | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Ľudovít Kravec[1] | ||
| Powierzchnia |
15,98[2] km² | ||
| Wysokość |
508[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 54[3] | ||
| Kod pocztowy |
086 02[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
BJ | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 49°24′28″N 21°08′52″E/49,407778 21,147778
| |||
| Strona internetowa | |||
Cegiełka[6] (słow. Cigeľka; ukr. Цігелька, Cihelka; romski (vlax) Cigeľka) – wieś i gmina (obec) na Słowacji w kraju preszowskim, powiat Bardejów, przy granicy z Polską.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Cegiełka położona jest w historycznym regionie Szarysz, niespełna 2 km od granicy państwowej słowacko-polskiej. Leży w niewielkiej, śródgórskiej kotlinie, jaką wytworzył potok Oľchovec oraz jego spływające koncentrycznie dopływy. Od pn. i wsch. otacza ją główny grzbiet Karpat, od zach. wysoki wał Lackowej i Siwej Skały, zaś od pd. potężny masyw Busova. Tereny wsi leżą na wysokości 480–1002 m n. p. m., sięgając po szczyt Busova[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1414 roku[8], kiedy występowała jako Checleuagasa. Później nosiła nazwy Czygloka (1492), Czigelka (1618), Cigolka (1920), Cigelka (1927). W języku węgierskim występowała jako Cigelka lub Czigolka. Należała do feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Makowica. Mieszkańcy zajmowali się głównie pasterstwem i pracą w lasach. W roku 1787 było we wsi 69 domów z 409 mieszkańcami, a w roku 1828 82 domy i 598 mieszkańców. Od połowy XIX w. wzmożona emigracja[7], zwłaszcza do USA i Kanady. W końcu XIX w. miała tu swoje majątki rodzina Erdődych. W 1947 r. część ludności łemkowskiej wyjechała do Związku Radzieckiego[7].
W 1938 r. do Polski przyłączono niewielkie skrawki terytorium w okolicach rzeki Cygiełki (pas na południe od linii łączącej szczyty Lackowa, Ostry Wierch oraz Jawor w okolicach Wysowej-Zdroju) na pograniczu Szarysza i Beskidu Niskiego[9].
W 1957 r. we wsi powstało państwowe gospodarstwo rolne (słow. Štátny Majetok). Obecnie większość mieszkańców pracuje w Bardejowie, Preszowie, a nawet w Koszycach[7].
Religia
[edytuj | edytuj kod]Mieszkańcy są wyznania greckokatolickiego, należą do eparchii preszowskej. Parafia w Cegiełce do około 1998, później w parafii Kurov, od około 2008 w parafii Petrová. W Cegiełce znajduje się cerkiew świętych Kosmy i Damiana wzniesiona w 1816 roku.
Uzdrowisko
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi istnieje szereg większych i mniejszych źródeł mineralnych, których lecznicze właściwości stwierdzono już w XVIII w. Są to szczawy alkaliczne, wodorowęglanowe, chlorkowo-sodowe i jodkowe. Charakteryzują się znaczną mineralizacją, sięgającą 29 284 mg/l. Były one stosowane w schorzeniach układu trawienia, przemiany materii, chorób żylnych, górnych dróg oddechowych i in. W ciągu XIX w. powstało tu niewielkie uzdrowisko, które jednak zostało w znacznej części zniszczone w początkowym okresie I wojny światowej. Zanikło ono krótko po II wojnie światowej, choć jeszcze w 1946 r. Cegiełka widniała w czechosłowackim wykazie uzdrowisk. Obecnie z dwóch ujęć czerpie się wodę, która następnie jest butelkowana jako "Cigeľska" i dostępna w sklepach nawet w Australii.[10]
Osoby związane z Cegiełką
[edytuj | edytuj kod]- Pavol Peter Gojdič OSBM – biskup preszowski obrządku bizantyjsko-słowackiego i męczennik słowacki
Przejście graniczne
[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości do 21 grudnia 2007 znajdowało się turystyczne przejście graniczne ze Słowacją.
-
-
Ikonostas cerkwi świętych Kosmy i Damiana w Cegiełce -
Tablica pamięci na murze cerkwi świętych Kosmy i Damiana -
Szczyt Busov nad Cegiełką
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-13]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 15,98S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 263. [dostęp 2017-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ a b c d Wg portalu E-obce [1]
- ↑ Cigeľka - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-13]. (słow.).
- ↑ Art. 1 Dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 16 listopada 1938 r. – Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585 oraz Art. 1 Ustawy z dnia 15 marca 1939 r. – Dz.U. z 1939 r. nr 22, poz. 136.
- ↑ wg [2]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Čergov. Turistická mapa 1 : 50 000, 3. wydanie, VKÚ Harmanec, 2006, ISBN 80-8042-474-8;
