Dialektyzm
Dialektyzm (gr. diálogos „rozmowa” i dialektikē „dialektyka” z diálektos „sposób mówienia”), gwaryzm[1][2] – element językowy właściwy dla dialektu lub grupy dialektów, używany głównie w komunikacji ustnej[3]. Dialektyzmem może być np. pojedynczy wyraz (np. uświerknąć zamiast zmarznąć) lub połączenie wyrazowe (frazeologizm); wyróżnia się także dialektyzmy gramatyczne (pójdźwa zam. pójdźmy), składniowe (np. gęsi lecieli) i fonetyczne (np. kóń zam. koń).
W węższym (funkcjonalnym) ujęciu dialektyzm to cecha gwarowa przeniesiona na grunt języka standardowego[3][4]. W literaturze takie zastosowanie dialektyzmu stanowi formę ekspresji artystycznej (dialektyzacja), natomiast niecelowe jego użycie w języku ogólnym, bez poczucia jego nacechowania stylistycznego, może być uważane za błąd językowy[5][6][7]. Dialektyzmy to również elementy gwarowe zakorzenione w języku ogólnym (przeważnie chodzi o wyrazy związane z folklorem lub kulturą materialną), które utraciły pierwotne zabarwienie regionalne[8]. Na określenie tego rodzaju gwaryzmów używa się też terminu „zapożyczenia wewnętrzne”[6][8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ gwaryzm, [w:] Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2018-11-04].
- ↑ Gwaryzm, [w:] Słownik terminów gramatycznych [online], Edupedia [dostęp 2018-11-04].
- ↑ a b Zdeňka Hladká, Dialektismus, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 [zarchiwizowane z adresu 2021-08-23] (cz.).
- ↑ Dialektyzm, [w:] Encyklopedia Internautica [online] [dostęp 2018-11-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-05].
- ↑ Dialektyzm, [w:] Halina Karaś, Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-06-11].
- ↑ a b Dialektyzmy a regionalizmy, [w:] Halina Karaś, Podstawy dialektologii, [w:] Dialekty i gwary polskie, Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, Towarzystwo Kultury Języka [dostęp 2019-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-24].
- ↑ Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 120, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
- ↑ a b Stanisław Dubisz, Halina Karaś, Nijola Kolis, Dialekty i gwary polskie, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995, s. 42, ISBN 978-83-214-0989-4.