Dynastia Xia
 Chiny w okresie dynastii Xia | |||||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
Dynastia Xia (ok. 2070–1600 p.n.e.[1], chiń. 夏朝; pinyin Xià Cháo; Wade-Giles Hsia Ch’ao) – najstarsza dynastia wyróżniana w chińskiej historiografii, m.in. w Zapiskach historyka i Kronice bambusowej. Jej istnienie nie jest jednoznacznie potwierdzone przez wykopaliska archeologiczne, dlatego określa się ją jako półlegendarną.
Według tekstów z okresu Walczących Królestw założycielem dynastii był Wielki Yu[2][3], który otrzymał tron od Shuna.
Wielu chińskich archeologów uważa, że Dynastia Xia wywodzi się z kultury Erlitou[4]. Ten pogląd nie jest podzielany przez zagranicznych badaczy, bowiem nie zachowały się żadne pisemne świadectwa dotyczące kultury Erlitou. Naukowcy zgadzają się, że potrzebne są dalsze wykopaliska w celu pełnej weryfikacji historyczności dynastii Xia[5].
Okres rządów
[edytuj | edytuj kod]Dokładne daty rządów dynastii Xia są dyskusyjne. Według tradycyjnych kalkulacji historyka Liu Xina z okresu Xin, dynastia Xia rządziła w latach 2205–1766 p.n.e., a według Kroniki Bambusowej - w latach 1989–1558 p.n.e.
Według współczesnych historyków chińskich, którzy pracowali w ramach zleconego przez rząd w Pekinie Projektu Chronologicznego Xia-Shang-Zhou (夏商周断代工程, 1996–2000), rządy dynastii Xia przypadały na okres między 2070 a 1600 rokiem p.n.e.
Znaczenie w chińskiej historiografii
[edytuj | edytuj kod]W chińskim piśmiennictwie władcy Xia byli opisywani jako wzór moralności, mądrości, pracowitości i odwagi. Tradycja ta wywodzi się z koncepcji Mandatu Niebios promowanej przez konfucjanistów w okresie Wschodniej Dynastii Zhou. W myśl tej koncepcji, okres Xia był złotym wiekiem, na którym powinni wzorować się współcześni władcy. Jedynie ostatni z królów Xia, Jie, miał być ciemiężycielem, przeciw któremu nastąpił bunt i władzę przejęła dynastia Shang[6]. W okresie Han konfucjańska interpretacja stała się oficjalną ideologią cesarstwa.
Władcy dynastii Xia
[edytuj | edytuj kod]| Imiona pośmiertne (Shi Hao 諡號)1 | ||||
|---|---|---|---|---|
| L.p. | Okres pan.2 | chiń. | Hanyu pinyin | Uwagi |
| 1 | 45 | 禹 | Yǔ | zwany Wielkim Yu; znany też jako Si Wenming (姒文命) |
| 2 | 10 | 啟 | Qǐ | |
| 3 | 29 | 太康 | Tai Kang | |
| 4 | 13 | 仲康 | Zhòng Kāng | |
| 5 | 28 | 相 | Xiāng | |
| 6 | 21 | 少康 | Shào Kāng | |
| 7 | 17 | 杼 | Zhù | |
| 8 | 26 | 槐 | Huái | |
| 9 | 18 | 芒 | Máng | |
| 10 | 16 | 泄 | Xiè | |
| 11 | 59 | 不降 | Bù Jiàng | |
| 12 | 21 | 扃 | Jiōng | |
| 13 | 21 | 廑 | Jǐn | |
| 14 | 31 | 孔甲 | Kǒng Jiǎ | |
| 15 | 11 | 皋 | Gāo | |
| 16 | 11 | 發 | Fā | |
| 17 | 52 | 桀 | Jié | znany również jako Lü Gui (履癸 Lǚ Guǐ) |
| 1 Czasem imię panującego jest poprzedzane nazwą dynastii Xia (夏), np. Xia Yu (夏禹) | ||||
| 2 Przypuszczalny okres panowania w latach | ||||
| Zobacz też tabele: Władcy Chin przedcesarskich | ||||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Li XueqinX., The Xia-Shang-Zhou Chronology Project: Methodology and Results, „Journal of East Asian Archaeology”, 4 (1), 2002, s. 321–333, DOI: 10.1163/156852302322454585 (ang.).
- ↑ Wielka Historia Świata, t. 4, Polskie Media Amer.Com, 2005, s. 179, ISBN 83-7425-029-1.
- ↑ Mungello, David E. The Great Encounter of China and the West, 1500-1800 Rowman & Littlefield; 3 edition (28 Mar 2009) ISBN 978-0-7425-5798-7 p.97
- ↑ Liu, L. & Xiu, H., Rethinking Erlitou: legend, history and Chinese archaeology, Antiquity, Vol. 81 Nr. 314; str. 886–901, 2007
- ↑ Robert Bagley, Shang Archaeology, [w:] Michael Loewe, Edward Shaughnessy, The Cambridge History of Ancient China, Cambridge: Cambridge University Press, 1999 (ang.).
- ↑ Xia dynasty, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-12-08] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marcel Granet, Cywilizacja chińska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 29–31, ISBN 83-06-02370-6.
| Prehistoria i starożytność |
|
|---|---|
| Cesarstwo |
|
| Współczesność |
|
