Eisenach
50°58′N 10°19′E/50,966667 10,316667
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||
| Powiat | |||||
| Zarządzający |
Katja Wolf↗ | ||||
| Powierzchnia |
103,84 km² | ||||
| Populacja (31.12.2015) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
03691 | ||||
| Kod pocztowy |
99817 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
EA | ||||
Położenie na mapie Turyngii  | |||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||
| 50°58′N 10°19′E/50,966667 10,316667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Eisenach – miasto w centralnej części Niemiec, w kraju związkowym Turyngia, w powiecie Wartburg. Do 30 czerwca 2021 miasto na prawach powiatu[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W VIII wieku istniała osada w pobliżu wzgórza Petersberg. 3 sierpnia 908 stoczona została bitwa pod Eisenach, w której Węgrzy odnieśli druzgocące zwycięstwo nad wojskami wschodniofrankijskimi[3]. Miejscowość rozwinęła się w pobliżu położonego niedaleko zamku Wartburg, który wzmiankowano po raz pierwszy w 1080 roku, jednak po raz pierwszy wspomniano je jako "Isinacha" w 1150 roku. Pod koniec XII wieku wokół miasta zbudowano fortyfikacje. Miasto zaczęło się rozwijać w XIII wieku w związku z położeniem przy Via Regia oraz obrania zamku Wartburg jako głównej siedziby dynastii Ludowingów. W XIV wieku miasto spłonęło i dotknęła je czarna śmierć.
Pomiędzy 1596 a 1809 było stolicą niewielkiego Księstwa Saksonii-Eisenach we władaniu dynastii Wettynów, następnie wcielone do Księstwa Saksonii-Weimar-Eisenach, wraz z którym znalazło się w 1871 w granicach Cesarstwa Niemieckiego.
W mieście uczęszczał w latach 1498–1501 do szkoły Marcin Luter, który spędził również lata 1521/22 w pobliskim zamku Wartburg pod ochroną Fryderyka III Mądrego. W 1525 roku Eisenach dotknęła wojna chłopska. W 1677 roku w mieście mieszkał słynny kompozytor Johann Pachelbel.
W Eisenach urodził się w 1685 roku i przebywał przez pierwsze 10 lat swojego życia jeden z największych organistów i kompozytorów epoki baroku i wszech czasów – Johann Sebastian Bach (w domu rodzinnym kompozytora działa muzeum jego imienia - Bachhaus Eisenach[4]). Na początku XVIII wieku z miastem związany był kompozytor Georg Philipp Telemann.
W 1847 roku doprowadzono do miasta kolej. W 1938 roku spalono synagogę żydowską. Po 1940 roku w fabryce BMW niewolniczo pracowało ponad 4 tys. robotników przymusowych, z których wielu zmarło na skutek złych warunków. W wyniku bombardowań lotniczych w Eisenach zniszczono 2 tys. budynków. W dniu 6 kwietnia 1945 roku miasto zajęły oddziały US Army, ale przekazano je pod kontrolę ZSRR w dniu 1 lipca 1945 roku. W 1949 roku weszło w skład NRD, którego granica przechodziła kilka kilometrów na zachód od miasta. Fabryka BMW została upaństwowiona i zmieniono jej nazwę na EMW, w której produkowano samochody Wartburg. W 1990 roku nastąpiło zjednoczenie Niemiec, po którym fabryka została przejęta przez koncern Opel. W 1999 roku zamek Wartburg został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co ożywiło ruch turystyczny.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W czasach NRD w fabryce Automobilwerk Eisenach (AWE) produkowano samochód Wartburg. Obecnie znajduje się tam fabryka Opla, w której produkowany jest model Corsy, Astry oraz Vectry[5]. Ponadto w mieście rozwinął się przemysł maszynowy, elektrotechniczny, włókienniczy, drzewny, chemiczny oraz tytoniowy[6].
Transport
[edytuj | edytuj kod]W latach 1897–1975 działała w mieście sieć tramwajowa.
Miasto leży przy autostradzie A4.
Osoby urodzone w Eisenach
[edytuj | edytuj kod]
Współpraca
[edytuj | edytuj kod]
Niemcy: Marburg
Francja: Sedan
Stany Zjednoczone: Waverly
Dania: Skanderborg
Białoruś: Mohylew
Węgry: Sárospatak
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Thüringer Landesamt für Statistik [online], statistik.thueringen.de [dostęp 2017-11-23].
- ↑ Przyłączenie miasta do powiatu
- ↑ 908. augusztus 3. A kalandozС magyarok gyУzelme Eisenach mellett [online], rubicon.hu [dostęp 2019-12-13] (węg.).
- ↑ Bachhaus Eisenach Museum der Neuen Bachgesellschaft | Home [online], bachhaus.de [dostęp 2020-01-04].
- ↑ The Automobile Production Museum [PDF] [dostęp 2024-08-12] (ang.).
- ↑ Eisenach, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-25].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Thüringer Landesamt für Statistik, Erfurt
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- oficjalna strona miasta (niem.)
- fotografie & informacja o mieście (en,de)
| Miasta Stadt | |
|---|---|
| Gminy Gemeinde | |
| Wspólnoty administracyjne Verwaltungsgemeinschaft |
