Elephant Island
61°08′S 55°07′W/-61,133333 -55,116667 Zdjęcie satelitarne wyspy, NASA Earth Observatory (2020) | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Akwen | |
| Powierzchnia |
557,9 km² |
| Najwyższy punkt |
975 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Szetlandów Południowych  | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
| 61°08′S 55°07′W/-61,133333 -55,116667
| |
| |
Elephant Island[1] (hiszp. Isla Elefante, ros. Остров Мордвинова = ostrow Mordwinowa[1]) – pokryta lodem, górzysta wyspa w archipelagu Szetlandów Południowych, leżąca pomiędzy Wyspą Króla Jerzego a Clarence Island.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Wyspa początkowo nazwana była Sea Elephant Island w nawiązaniu do dużej liczby występujących tu słoni morskich[2]. Fabian Bellingshausen (1778–1852) nazwał ją na cześć admirała Siemiona Iwanowicza Mordwinowa[2].
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Elephant Island leży pomiędzy Wyspą Króla Jerzego a Clarence Island w archipelagu Szetlandów Południowych[2], ok. 153 km na północny wschód od Wyspy Króla Jerzego[3]. Jej powierzchnia wynosi 557,9 km²[4]. Zbudowana z przeobrażonych skał osadowych[3]. Jej najwyższym wzniesieniem jest Mount Pendragon (975 m)[5]. W większości pokryta śniegiem lub lodem, charakteryzuje się obecnością urwistych klifów i wąskich plaż[3]. Jest niezamieszkana[4].
Na wyspie występują grzyby z rodzaju Xanthoria, Buellia, Caloplaca i Usnea[6].
Na obszarze wyspy wytyczono 5 ostoi ptaków IBA:
- Point W of Walker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[7]
- Saddleback Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[8]
- Mount Elder – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[9]
- Stinker Point – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych, białobrewych i złotoczubych oraz petrelców olbrzymich[10]
- Point W of Cape Lookout – z uwagi na obecność kolonii pingwinów maskowych[3]
Na wyspie występują słonie morskie i kotiki antarktyczne[7]. Gniazdują tu petrele śnieżne i wydrzyki brunatne[3]. Zaobserwowano tu także petrele antarktyczne, warcabniki, petrele niebieskie, oceanniki żółtopłetwe i czarnobrzuche, albatrosy czarnobrewe, szarogłowe i ciemnogłowe, mewy południowe i pochwodzioby żółtodziobe[3].
W wodach wokół wyspy spotkać można humbaki i finwale[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Wyspa została odkryta w styczniu lub lutym 1820 roku przez Edwarda Bransfielda (ok. 1785–1852), który pobieżnie zmapował jej północne wybrzeże[2]. W latach 1820–1821 została zmapowana przez Roberta Fildesa[2].
Po zniszczeniu statku „Endurance” przez lody Morza Weddella, w 1916 roku Ernest Shackleton (1874–1922) wraz z załogą wylądował na Elephant Island[11][12]. Shackleton wraz z częścią towarzyszy udał się po pomoc na Georgię Południową oddaloną o 1253 km, skąd zorganizował misję ratunkową po pozostałych[12]. Podczas przymusowego pobytu na wyspie, jeden z członków załogi, fizyk Reginald James napisał piosenkę[13]:
- My name is Frankie Wild-o.
- Me hut's on Elephant Isle.
- The wall's without a single brick
- And the roof's without a tile.
- Nevertheless I must confess,
- By many and many a mile,
- It's the most palatial dwelling place
- You'll find on Elephant Isle.
- It's the most palatial dwelling place
- You'll find on Elephant Isle.
Na wyspie, w Point Wild, znajduje się popiersie kapitana Luisa Pardo, monolit i tablice upamiętniające uratowanie rozbitków ze statku „Endurance” przez chilijski kuter „Yelcho”[14]. Obiekty te zostały wpisane na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki (nr 53)[6]. Na listę historycznych miejsc i pomników Antarktyki wpisana jest również zatoczka na południowo-zachodnim brzegu wyspy (nr 74), w której spoczywa wrak dużego żaglowca – najprawdopodobniej jest to statek Charles’a Shearera, który zaginął pod koniec XIX w.[15]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 2006 ↓, s. 24.
- ↑ a b c d e Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
- ↑ a b c d e f BIRDLIFE International – Point W of Cape Lookout 2023 ↓.
- ↑ a b UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site 1989 ↓.
- ↑ Gazetteer of the British Antarctic Territory – Mount Pendragon ↓.
- ↑ a b c Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 53 2023 ↓.
- ↑ a b BIRDLIFE International – Point W of Walker Point 2023 ↓.
- ↑ BIRDLIFE International – Saddleback Point 2023 ↓.
- ↑ BIRDLIFE International – Mount Elder 2023 ↓.
- ↑ BIRDLIFE International – Stinker Point 2023 ↓.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 148.
- ↑ a b Riffenburgh 2007 ↓, s. 528.
- ↑ Hince, Summerson i Wiesel 2015 ↓, s. 190–191.
- ↑ Secretariat of the Antarctic Treaty 2023 ↓.
- ↑ Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 74 2023 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, s. 24, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2023-12-31]. (pol.).
- BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Point W of Walker Point, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31] (ang.).
- BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Saddleback Point, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31] (ang.).
- BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Mount Elder, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31] (ang.).
- BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Stinker Point, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31] (ang.).
- BirdLife International, Important Bird Areas factsheet: Point W of Cape Lookout, Elephant Island [online], 2023 [dostęp 2023-12-31] (ang.).
- Elephant Island. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
- Hince, Bernadette, Summerson, Rupert, Wiesel, Arnan: Antarctica Music, sounds and cultural connections. ANU Press, 2015. ISBN 978-1-925022-29-2. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
- Islands of Antarctic Islands, [w:] UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site, 1989 [dostęp 2023-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-01] (ang.).
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
- Mount Pendragon. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2023-12-31]. (ang.).
- Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
- Secretariat of the Antarctic Treaty: HSM 53: Bust of Luis Pardo and plaque. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
- Secretariat of the Antarctic Treaty: HSM 74: The south-west coast of Elephant Island. [dostęp 2024-01-01]. (ang.).
