Estadi Olímpic Lluís Companys

Estadi Olímpic Lluís Companys

Estadio Olímpico Lluís Companys
Państwo	Hiszpania
Adres	Paseo Olímpico 17-19 08038 Barcelona
Data budowy	1927–1929
Data otwarcia	20 maja 1929
Data przebudowy	1992, 2010
Właściciel	miasto Barcelona
Klub	RCD Espanyol (1997–2009) Barcelona Dragons (1991–1992 i 1995–2003) Dragons Catalans (2009) USA Perpignan (2011) FC Barcelona (od 2023 tymczasowo)
Inauguracja	20 maja 1929 Katalonia – Bolton Wanderers 4:0
Pojemność stadionu	55 926 miejsc
Wymiary boiska	105 m x 70 m
Nawierzchnia boiska	trawa, tartan
Dodatkowe wyposażenie	urządzenia lekkoatletyczne
Położenie na mapie Barcelony Estadi Olímpic Lluís Companys
Położenie na mapie Hiszpanii Estadi Olímpic Lluís Companys
Położenie na mapie Katalonii Estadi Olímpic Lluís Companys
Położenie na mapie prowincji Barcelony Estadi Olímpic Lluís Companys
41°21′53″N 2°09′20″E
Strona internetowa

Estadi Olímpic Lluís Companys (do 31 marca 2001 Estadi Olímpic de Montjuïc) – wielofunkcyjny (głównie lekkoatletyczno-piłkarski) stadion w dzielnicy Sants-Montjuïc w Barcelonie, zlokalizowany na wzgórzu Montjuïc (stąd jego pierwotna nazwa) i na terenie Parku Olimpijskiego L'Anella Olímpica de Montjuïc (Olimpijski Pierścień Montjuïc). Wybudowany w latach 1927–1929, gruntownie przebudowany w 1989 i wyremontowany w 2010. Główna arena Letnich Igrzysk Olimpijskich w 1992 oraz Letnich Igrzysk Paraolimpijskich w 1992 – miejsce ceremonii otwarcia i zamknięcia obydwu imprez, a także konkurencji lekkoatletycznych (ówczesna pojemność trybun to 67 007 miejsc). Od 31 marca 2001 jego patronem jest kataloński polityk i bohater narodowy Lluís Companys (mimo zmiany oficjalnej nazwy, w powszechnej świadomości nadal funkcjonuje jednak, jako Stadion Olimpijski Montjuïc). Posiada 4 kategorię UEFA (najwyższą). Aktualnie czwarty pod względem pojemności trybun stadion w Hiszpanii (po Camp Nou w Barcelonie, Estadio Santiago Bernabéu w Madrycie i Estadio La Cartuja w Sewilli).

Historia

Obiekt został wybudowany w latach 1927–1929 z myślą o wystawie światowej (Expo) 1929, która w dniach od 20 maja 1929 do 30 stycznia 1930 odbyła się w Barcelonie i w związku z zamiarem ubiegania się przez to miasto o prawo do zorganizowania Letnich Igrzysk Olimpijskich 1936 (ostatecznie otrzymał je Berlin). Jego głównym projektantem był kataloński architekt Pere Domènech i Roura. Od początku przyjęto założenie, że obiekt będzie stadionem wielofunkcyjnym, dlatego boisko okalała bieżnia. Budowlę zaprojektowano zarówno z dbałością o detale (łuki, kolumny, loggie, arkady, rzeźby), jak i z wieloma monumentalnymi akcentami (wieże, bramy, czy pomniki). Trybuny - w całości niezadaszone - mogły pierwotnie pomieścić 20 000 widzów. Pierwsze wydarzenie sportowe zorganizowane na nim to - rozegrany 20 maja 1929 – mecz piłki nożnej, w którym reprezentacja Katalonii pokonała Bolton Wanderers 4:0, a premierową bramkę zdobył Josep Samitier w 1. minucie. Według oficjalnych statystyk spotkanie to oglądało 63 000 widzów, zaś nieoficjalne dane podają ok. 80 000 osób. W sumie kadra Katalonii rozegrała na nim 14 spotkań. 1 stycznia 1930 swój premierowy mecz rozegrała tutaj reprezentacja Hiszpanii, zwyciężając 1:0 Czechosłowację (potem wystąpiła na nim jeszcze sześciokrotnie). 1 czerwca 1930, po raz pierwszy odbył się na nim finał Pucharu Króla, w którym - w obecności 63 000 kibiców – Athletic Bilbao pokonał Real Madryt 3:2. W ciągu następnych kilkudziesięciu lat przeprowadzono na nim jeszcze 8 finałowych pojedynków tych rozgrywek (1933, 1934, 1939, 1944, 1945, 1946, 1957 i 2004). Do najciekawszego z nich doszło 16 czerwca 1957, gdy finał Pucharu Hiszpanii (wówczas pod nazwą Copa del Generalísimo) stanowił jednocześnie derby miasta, a w obecności 75 000 widzów FC Barcelona wygrała 1:0 z Espanyolem Barcelona. W 1936 stadion miał być główną areną Olimpiady Ludowej, która jednak - z uwagi na wybuch wojny domowej – nie doszła do skutku. W 1955 stanowił główny obiekt 2. edycji Igrzysk Śródziemnomorskich. Od lat 60. XX wieku sporadycznie użytkowana budowla niszczała, a w latach 70. XX wieku jej stan techniczny znacząco się pogorszył, m.in. z tego powodu nie rozgrywano tutaj meczów Mistrzostw Świata 1982. W latach 1969, 1971, 1973 i 1975 stadion był wykorzystywany głównie, jako padok podczas Grand Prix Hiszpanii Formuły 1, odbywającej się na pobliskim Montjuïc Circuit. Przełom nastąpił w I połowie lat 80. XX wieku, gdy Barcelona postanowiła ubiegać się o prawo zorganizowania Igrzysk Olimpijskich 1992. Jeszcze przed przyznaniem jej tej imprezy przez MKOl, władze miasta podjęły decyzję o gruntownej przebudowie obiektu, obowiązki projektanta powierzając pracowni Gregotti Associati International włoskiego architekta Vittorio Gregottiego (dokumentację sporządzono w 1986). To po jej zakończeniu w 1989 budowla uzyskała dzisiejszy kształt - zachowano co prawda historyczne fasady, jednak w jej wnętrzu powstały m.in. zupełnie nowe, dwupoziomowe trybuny (dodatkowo trybunę główną zadaszono). W 1998 UEFA przyznała mu najwyższą podówczas kategorię wśród europejskich stadionów piłkarskich (pięć gwiazdek), co uprawniało obiekt do organizowania na nim największych imprez futbolowych. W systemie kategoryzacji, obowiązującym od 1 czerwca 2007 do 30 kwietnia 2010, stadion utrzymał najwyższą kategorię (tzw. Elite). Podobnie stało się po 1 maja 2010 (najwyższa - 4 kategoria). Generalny remont obiekt przeszedł w latach 2009–2010.

Widok na część Olimpijskiego Pierścienia Montjuïc i wzgórza oraz centrum Barcelony

Lekkoatletyka

We wrześniu 1989 odnowiony stadion gościł lekkoatletyczny Puchar Świata. Między 31 lipca i 9 sierpnia 1992 przeprowadzono na nim konkurencje lekkoatletyczne Letnich Igrzysk Olimpijskich, a następnie Letnich Igrzysk Paraolimpijskich. Od 27 lipca do 1 sierpnia 2010 stanowił arenę 20. Mistrzostw Europy w lekkoatletyce, zaś w lipcu 2012 – Mistrzostw Świata Juniorów. W 1993, 1998, 1999, 2000 i od 2008 miejsce rozgrywania międzynarodowych mityngów lekkoatletycznych (zazwyczaj w połowie lipca). W 1929 po raz pierwszy zorganizowano tutaj lekkoatletyczne mistrzostwa Hiszpanii, a w kolejnych latach odbywały się one tutaj w sumie kilkanaście razy.

Piłka nożna

Po zakończeniu sezonu 1996/97 i jednoczesnym zamknięciu Estadio de Sarrià, na Stadion Olimpijski Montjuïc przeniósł się Espanyol Barcelona. Od sezonu 1997/98 do sezonu 2008/09 drużyna seniorska tego klubu rozgrywała na tym obiekcie wszystkie swoje mecze w roli gospodarza. W sezonie 2009/10 Espanyol przeniósł się na nowo wybudowany Estadi Cornellà-El Prat (otwarty 2 sierpnia 2009). Oprócz reprezentacji Katalonii i Hiszpanii swoje oficjalne mecze międzypaństwowe rozgrywała tutaj również kadra Andory – 9 czerwca 1999 z Francją w kwalifikacjach do Euro 2000 oraz dwukrotnie z Anglią: w eliminacjach do Euro 2008 (28 marca 2007) i MŚ 2010 (6 września 2008). W 2023 roku, z powodu przebudowy Camp Nou, tymczasowo przeniosła się na stadion FC Barcelona.

Dwupoziomowe trybuny, wybudowane w 1989 i wyremontowane w 2010

Rugby

20 maja 1929 swój premierowy mecz na stadionie Montjuïc rozegrała męska reprezentacja Hiszpanii w rugby union, pokonując 9:0 Włochów. Było to zarazem pierwsze oficjalne spotkanie międzypaństwowe dla obydwu reprezentacji. 25 maja 2002 odbyły się na nim dwa decydujące pojedynki Mistrzostw Świata w rugby union kobiet – najpierw mecz o 3. miejsce Francja - Kanada (41:7), a następnie finał Anglia – Nowa Zelandia (9:19). 20 czerwca 2009 jedno ze swoich domowych spotkań rozegrał tutaj zespół rugby league Dragons Catalans (w Super Lidze przeciwko angielskiemu Warrington Wolves), a w 9 kwietnia 2011 drużyna rugby union USA Perpignan (w ćwierćfinale Pucharu Heinekena przeciwko RC Toulonnais).

Futbol amerykański

W latach 1991–1992 i 1995–2003 na stadionie Montjuïc w roli gospodarza występowała drużyna futbolu amerykańskiego Barcelona Dragons. Dwukrotnie rozegrano na nim spotkania w ramach American Bowl (seria przedsezonowych meczów sparingowych drużyn NFL poza USA): 1 sierpnia 1993 San Francisco 49ers pokonali Pittsburgh Steelers 21:14, a 31 lipca 1994 Los Angeles Raiders zwyciężyli Denver Broncos 25:22.

Inne imprezy

W dniach 27 maja – 1 czerwca 1952 na Stadionie Montjuïc odbyła się pierwsza po zakończeniu II wojny światowej, a 35 w ogóle edycja międzynarodowego kongresu eucharystycznego. Od 1990 na obiekcie corocznie organizowane są koncerty muzyczne, m.in. The Rolling Stones, Prince, Madonna, David Bowie, Tina Turner, AC/DC, Iron Maiden, Metallica, Michael Jackson, Bruce Springsteen, Guns N’ Roses, Jean-Michel Jarre, Pink Floyd, Bon Jovi, U2, Coldplay, Shakira. W 2009 odbyły się tutaj pokazy monster trucków w ramach Monster Jam. Odbywały się tutaj również walki bokserskie (pierwsza w 1930).

Frontowa elewacja trybuny głównej

Patron

Od 31 marca 2001 obiekt oficjalnie nosi imię Lluísa Companysa i od tego dnia z jego nazwy zniknął człon "de Montjuïc". Companys był politykiem i prawnikiem, zwolennikiem niepodległości Katalonii, liderem partii Republikańska Lewica Katalonii (Esquerra Republicana de Catalunya), przewodniczącym Generalitat de Catalunya od 1934 aż do swej śmierci. W czasie wojny domowej stanął po stronie rządu republikańskiego i przeciwko nacjonalistom generała Francisco Franco. Porzucił swoje dążenia niepodległościowe, ograniczając się do obrony autonomii Katalonii w ramach Republiki Hiszpańskiej. Po przegranej wojnie przebywał na emigracji, jednakże wpadł w ręce Gestapo, które wydało go wojskom generała Franco. Jeszcze przebywając we Francji został zaocznie osądzony na podstawie uchwalonej już po wojnie i stosowanej z pogwałceniem zasad (lex retro non agit) Ley de Responsabilidades Políticas (Ustawy o odpowiedzialności politycznej, zwanej przez przeciwników Ustawą o sprawiedliwości na odwrót). W ponownym procesie został skazany pod kuriozalnym zarzutem udziału w zbrojnej rebelii. Proces odbył się przed trybunałem wojskowym jako sąd wojenny bez możliwości odwołania. 15 października 1940 został rozstrzelany w fosie zamku na wzgórzu Montjuïc w Barcelonie (niedaleko stadionu, którego obecnie jest patronem). Companys odmówił zawiązania mu opaski na oczach, a umierając miał krzyknąć: Assessineu un hombre honrat. Per Catalunya!!! (Mordujecie uczciwego człowieka. Za Katalonię!).

Zobacz też

• Montjuïc
• Montjuïc Circuit