Gardelegen

Gardelegen
	Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saksonia-Anhalt
Powiat	Altmarkkreis Salzwedel
Kod statystyczny	15 0 81 135
Zarządzający	Mandy Schumacher↗
Powierzchnia	632,24 km²
Wysokość	43 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2021); • liczba ludności; • gęstość	; 21 980; 35 os./km²
Nr kierunkowy	039056, 03907, 039085, 039087, 039088
Kod pocztowy	39638, 39649
Tablice rejestracyjne	SAW, GA, KLZ
	Położenie na mapie Niemiec Gardelegen
	Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu Gardelegen
	52°32′N 11°24′E/52,533333 11,400000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Gardelegen (Hansestadt Gardelegen) – miasto w Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt w powiecie Altmarkkreis Salzwedel.

Historia

Średniowiecze

Powstało w X wieku, pierwsze wzmianki z 1196.

Współczesność

13 kwietnia 1945 jednostka SS prowadząca więźniów w marszu śmierci ze wschodu, natknęła się na amerykańskie czołówki i w związku z tym, postanowiła pozbyć się więźniów. Pomagały im w tym jednostki pomocnicze, Volksturm i Hitlerjugend. 1016 więźniów, z czego największą grupę stanowili Polacy, zostało spalonych żywcem, bądź rozstrzelanych (zbrodnia w Gardelegen). 15 kwietnia 1945 żołnierze posuwającej się na wschód 102. Dywizji Piechoty 9. Armii Stanów Zjednoczonych odkryli miejsce zbrodni i zmusili miejscową ludność do wykopania grobów i pochowania pomordowanych.

1 stycznia 2010 miasto zostało powiększone o gminy Jeseritz, Potzehne, Roxförde, Wannefeld, Wiepke i Zichtau.

31 grudnia 2010 w wyniku reformy administracyjnej rozwiązano wspólnotę administracyjną Südliche Altmark, której siedziba znajdowała się w Gardelegen, a gminy należące do tej wspólnoty: Breitenfeld, Dannefeld, Estedt, Hottendorf, Jävenitz, Jeggau, Jerchel, Kassieck, Köckte, Letzlingen, Lindstedt, Mieste, Miesterhorst, Peckfitz, Sachau, Seethen, Sichau i Solpke włączono do miasta.

Transport

W mieście znajduje się stacja kolejowa Gardelegen.

Współpraca

Miejscowości partnerskie^[1]:

Przypisy

↑ Współpraca.

Bibliografia

Statistische Landesamt Sachsen-Anhalt, Halle (Saale), 2009

[1] Współpraca.

[przyw-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f miasto-przywódca rejonu lub okręgu

[wazne-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie

[1]

[A]

[B]

Miasta (Flecken)	Apenburg-Winterfeld Diesdorf
Miasta	Arendsee (Altmark) Gardelegen Kalbe (Milde) Klötze Salzwedel
Gminy związkowe (Verbandsgemeinde)	Beetzendorf-Diesdorf

Region nadreński (Ren – Moza)	Dinant Duisburg Düsseldorf Emmerich Grieth KOLONIA^[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel
Region IJssel i Zuiderzee	Arnhem DEVENTER^[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN^[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle
Wybrzeże Morza Północnego	Groningen BREMA^[B] Stade Buxtehude HAMBURG^[B]
Między Renem i Wezerą (Westfalia)	Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bödefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND^[A] Drolshagen Dülmen Essen Eversberg Freienohl Fürstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Hörde Hüsten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Lüdenscheid Lünen Melle Menden Minden MÜNSTER^[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRÜCK^[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbrück Ratingen Recklinghausen Rheine Rüthen Schwerte SOEST^[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vörden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbrück
Między Wezerą i Łabą (Dolna Saksonia)	Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK^[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR^[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM^[B] LÜNEBURG^[B] MAGDEBURG^[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermünde Ulzen Werben
Niemcy środkowe (na południe do Harzu między górną Wezerą i Soławą)	Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Mühlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar
Brandenburgia	Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odrą Havelberg Cölln Kyritz Perleberg Pritzwalk
Południowe wybrzeże Bałtyku w granicach cesarstwa	Kilonia LUBEKA^[A] WISMAR^[B] ROSTOCK^[B] STRALSUND^[B] Greifswald Demmin Gützkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniów Gryfice Kamień Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatów Wolin
Prusy, Polska	Braniewo Chełmno GDAŃSK^[A] Elbląg KRÓLEWIEC^[B] TORUŃ^[B] Wrocław Kraków
Inflanty	DORPAT^[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL^[B] Roop RYGA^[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa
Szwecja	Kalmar Nyköping SZTOKHOLM^[B] VISBY^[A]