Przejdź do zawartości

Giselle

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Scena z I aktu Giselle, Paryż 1845
Scena z II aktu Giselle, Paryż 1845

Giselle (Giselle ou Les Willis) – balet fantastyczny w 2 aktach[1], sztandarowe dzieło francuskiego baletu romantycznego.

Prapremiera: Paryż 28 czerwca 1841, Académie Royal de Musique[2]
Premiera polska: Warszawa 20 stycznia 1848, Teatr Wielki

Théophile Gautier, pomysłodawca baletu Giselle
Adolphe Charles Adam, kompozytor Giselle
Jean Coralli, choreograf Giselle
Carlotta Grisi jako Giselle
Lucien Petipa jako książę Albert w Giselle
Carlotta Grisi i Lucien Petipa w Giselle
Carlotta Grisi jako Giselle
Anna Pawłowa jako Giselle
Tamara Karsawina i Wacław Niżyński w Giselle

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Spektakl powstał na zamówienie baletmistrza Opery Paryskiej Jeana Corrallego pod wpływem Gautiera. 12 lutego 1841 Gautier był na spektaklu Faworyty Donizettiego. Zachwycony tańcem Carlotty Grisi z Lucienem Petipą namówił znanego librecistę Jules’a-Henry’ego Vernoya de Saint-Georges’a do współpracy. Wspólnie przekształcili legendę spisaną przez Heinricha Heinego w scenariusz baletu (należało rozwiązać przede wszystkim kwestię jak tytułowa bohaterka umiera i staje się duchem zwanym willidą). Libretto powstało w ciągu trzech dni, a Adolphe Charles Adam w ciągu tygodnia skomponował muzykę.

Twórcą przedstawienia był ówczesny główny baletmistrz paryskiego teatru operowego Jean Coralli i tylko on firmował na afiszu autorstwo kompozycji choreograficznej. Twierdzi się jednak, że tańce solowe dla tytułowej bohaterki przygotował podobno tancerz Jules Perrot, blisko związany wówczas z Carlottą Grisi, pierwszą wykonawczynią roli Giselle, zaś Coralli wkomponował je do swojego opracowania choreograficznego całości[2]. Pozostałe główne partie tańczyli w prapremierze Lucien Petipa jako Książę Albert (później, w tradycji angielskiej i niemieckiej pod imieniem Albrechta) oraz Adéle Dumilâtre w roli Mirty, królowej willid.

Kolejne inscenizacje Giselle, zawsze wzorowane na paryskiej wersji choreograficznej:

W premierze warszawskiej tańczyli: Konstancja Turczynowicz (Giselle), Aleksander Tarnowski (Książę Albert), Anna Piechowicz (Mirta), Feliks Krzesiński (Hilarion), Honorata Stolpe (Batylda), Ludmiła Polichnowska (Berta) i inni. Partyturę opracował i orkiestrą dyrygował Józef Stefani, a scenografię zaprojektował Antoni Sacchetti.

W dniach 24, 27 i 29 listopada oraz 11 grudnia 1853 jako Giselle występowała w Warszawie gościnnie pierwsza paryska wykonawczyni tej roli Carlotta Grisi[3] z Aleksandrem Tarnowskim jako partnerem w roli Alberta.

Osoby

[edytuj | edytuj kod]
  • Giselle – młoda wieśniaczka
  • Albert – książę śląski, ukochany Giselle
  • Batylda – narzeczona księcia Albrechta
  • Hilarion – leśniczy
  • Mirta – królowa willid
  • Książę kurlandzki – ojciec Batyldy
  • Berta – wieśniaczka, matka Giselle
  • Wilfryd – giermek księcia Albrechta
  • Moyna – willida
  • Zulmé – willida
  • Przyjaciółki Giselle, towarzysze Hilariona, dworzanie księcia kurlandzkiego, trębacze, sokolnicy, wieśniacy i wieśniaczki, willidy

Treść

[edytuj | edytuj kod]

Akt I

[edytuj | edytuj kod]

Akcja pierwszego aktu rozgrywa się w wiosce, w okresie winobrania. Giselle to piękna dziewczyna, córka Berty. O jej rękę stara się leśniczy Hilarion. Giselle jest zakochana w młodzieńcu o imieniu Loys. Nie wie, że jest to książę Albert w chłopskim przebraniu. Wilfryd próbuje bezskutecznie powstrzymać lekkomyślnego księcia. Giselle i Loys-Albert spotykają się, a ich szczęście zakłóca nadejście Hilariona, który przysięga Loysowi zemstę.

W wiosce rozpoczyna się świętowanie winobrania. Do radosnych tańców przyłącza się Giselle, chociaż jej matka próbuje ją odwieść od zabawy, ganiąc za płochość. Do wioski zbliżają się myśliwi (głos rogu poprzedza ich nadejście). Ich bliskość niepokoi przebranego Alberta, który szybko ukrywa się. W tym samym czasie leśniczy Hilarion znajduje ukryte w lesie szaty księcia. W orszaku myśliwych do wioski wjeżdża książę Kurlandii i jego córka Batylda, narzeczona Alberta. Berta wraz z córką zapraszają gości do swojej chaty. Zabawa w wiosce trwa nadal, a Giselle zostaje królową winobrania. Do zabawy przyłącza się Loys-Albert, pewien, że myśliwi już odjechali. Zjawia się Hilarion ze strojem księcia i demaskuje Alberta. Hilarion gra na myśliwskim rogu pobudkę. Na ten dźwięk z chaty Berty wychodzi książę z Batyldą. Są zaskoczeniu obecnością Alberta w chłopskim przebraniu. Zrozpaczona Giselle odbiera sobie życie szablą ukochanego księcia. Albert rozpacza i próbuje odebrać sobie życie sztyletem. Wilfryd i dworzanie uniemożliwiają samobójstwo i wyprowadzają go. Hilarion, widząc tragiczne skutki swojego postępku, ucieka.

Akt II

[edytuj | edytuj kod]

Jest noc. W lesie, nad brzegiem jeziora, zatrzymuje się Hilarion z myśliwymi. Księżyc oświetla mogiłę Giselle. O północy zapalają się błędne ogniki, a przerażeni towarzysze Hilariona uciekają. To niebezpieczne miejsce. Nawiedzają je willidy. Pojawia się Mirta – królowa willid. Magiczną gałązką rozmarynu przywołuje zjawy. Dzisiejszej nocy mają przyjąć do swojego grona Giselle. Duch Giselle wyłania się z grobu. W otoczeniu willid zaczyna tańczyć.

Do grobu Giselle zbliża się nieszczęśliwy Albert. Przez chwilę widzi zjawę – ducha ukochanej. W tym samym czasie willidy dostrzegają ukrytego w zaroślach Hilariona. Otaczają go tanecznym kręgiem i wprowadzają na taflę jeziora. Leśniczy ginie. Willidy, szukając kolejnej ofiary, spostrzegają Alberta. Giselle chce go ocalić i nakazuje mu stanąć za krzyżem jej grobu. Mirta nie daje się przejednać i każe Giselle tańczyć. Albert, zachwycony widokiem ukochanej, opuszcza bezpieczne miejsce i przyłącza się do tańca Giselle. Zaczyna świtać. Wraz z odejściem nocy ginie moc willid. Giselle żegna ocalonego Alberta na zawsze i znika w mogile. Omdlałego księcia nad grobem Giselle odnajduje jego giermek Wilfryd.

Znani wykonawcy głównych ról

[edytuj | edytuj kod]

Baleriny zagraniczne w roli Giselle:

Baleriny polskie w roli Giselle:

Tancerze zagraniczni w roli księcia Alberta:

Tancerze polscy w roli księcia Alberta:

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Cyril W. Beaumont, Complete Book of Ballets, Putnam, London 1956.
  2. ↑ a b Ivor Guest, Balet romantyczny w Paryżu, przekład Agnieszka Kreczmar, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.
  3. ↑ Janina Pudełek, Warszawski balet romantyczny, 1802-1866, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1968.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Baliet. Encikłopiedia, Izdatielstwo "Sowietskaja Encikłopiedia", gławnyj riedaktor Jurij Grigorowicz, Moskwa 1981.
  • Cyril W. Beaumont, Complete Book of Ballets, Putnam, London 1956.
  • Cyril W. Beaumont, The Ballet Called Giselle, C.W. Beaumont, London 1948.
  • Ivor Guest, Balet romantyczny w Paryżu, przekład Agnieszka Kreczmar, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.
  • Ivor Guest, Jules Perrot: Master of the Romantic Ballet, Dance Horizons, New York 1984. ISBN 978-0-87127-140-2
  • Janina Pudełek, Warszawski balet romantyczny, 1802-1866, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1967.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Giselle&oldid=74990029”
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy