Holenderska Kompania Wschodnioindyjska

Holenderska Kompania Wschodnioindyjska

Vereenigde Oostindische Compagnie

Państwo	Republika Zjednoczonych Prowincji
Siedziba	Amsterdam
Data założenia	20 marca 1602
Data likwidacji	31 grudnia 1799
Forma prawna	spółka publiczna
brak współrzędnych

Terytoria posiadane przez VOC w okresie całej działalności kompanii.

Monety wydawane przez Kompanię

Holenderska Kompania Wschodnioindyjska (niderl. Vereenigde Oostindische Compagnie, VOC; dosł. „Zjednoczona Kompania Wschodnioindyjska”) – powstała 20 marca 1602, na bazie uchwały Stanów Generalnych Republiki Zjednoczonych Prowincji (dzisiejsza Holandia), gwarantującej monopol na działalność kolonialną w Azji.

Historia

Był to pierwszy na świecie koncern międzynarodowy oraz pierwsza na świecie kompania wypuszczająca akcje, papiery wartościowe, dla finansowania swojej działalności. Najstarsza zachowana akcja wyemitowana przez Kompanię pochodzi z 9 września 1606. Kompania dzieliła się na sześć „izb” (hol. kamer), z głównymi siedzibami w: Oostindisch Huis (Amsterdam), Middelburg (dla Zelandii), Enkhuizen, Delft, Hoorn i Rotterdamie. Delegaci z poszczególnych „izb” obradowali jako „Heeren XVII” (siedemnastu Panów).

Mapa osadnictwa europejskiego w Indiach

Replika statku Amsterdam

Kompania ustanowiła swoje faktorie w Batawii na Jawie (dzisiejsza Dżakarta, Indonezja), na Wyspach Korzennych (Moluki), a w Japonii na wyspie Dejima w zatoce Nagasaki. Kompania handlowała srebrem wydobywanym w hiszpańskich kopalniach w Peru, miedzią wydobywaną w Japonii, tekstyliami z Chin i Indii, ceramiką oraz pożądanymi w Europie przyprawami do potraw.

Kompania odgrywała dużą rolę w przekazywaniu nowych idei i technologii z Europy do Azji, popierała misjonarzy chrześcijańskich. W 1640 kompania zdobyła port Galle w Sri Lance od Portugalii, łamiąc monopol portugalski na handel cynamonem.

W 1652 VOC założyła faktorię na Przylądku Dobrej Nadziei w Afryce Południowej, dla uzupełnienia zapasów statków handlowych w drodze na Daleki Wschód. Faktoria ta stała się później Kolonią Przylądkową, gdzie osiedliło się wielu Holendrów i innych Europejczyków (obecnie w Republice Południowej Afryki).

VOC ustanowiła swe faktorie również w Iranie, Bangladeszu, Syjamie (dzisiejsza Tajlandia), Kantonie (dzisiejsze miasto Guangzhou w Chinach, w mieście tym posiadali swoją faktorię również Brytyjczycy), na wyspie Formoza (dzisiaj Tajwan, jednak w 1662 Holendrzy zostali usunięci z wyspy) oraz w południowych Indiach.

W 1669 Holenderska Kompania Wschodnioindyjska była najbogatszą kompanią na świecie, posiadając ok. 150 statków handlowych, 40 okrętów, ok. 50 tys. pracowników, własną 10 tys. armię i wypłacając 40% dywidendy od swoich akcji. Kompania przez cały czas działalności była w konflikcie z Wielką Brytanią, konkurując z Brytyjską Kompanią Wschodnioindyjską.

W XVIII w. VOC skoncentrowała się na Indiach Wschodnich. Po czterech wojnach Brytyjczyków ze Zjednoczonymi Prowincjami, czyli dzisiejszą Holandią (1780–1784), kompania popadła w kłopoty finansowe i w 1798 została rozwiązana. Na kongresie wiedeńskim w 1815 Indie Wschodnie zostały przyznane Królestwu Niderlandów (Holandii).

Zobacz też

• Holenderska Kompania Zachodnioindyjska
• Holenderska kolonizacja Ameryki Północnej
• Holenderskie Indie Wschodnie
• Holenderskie imperium kolonialne

Linki zewnętrzne

• A taste of adventure – The history of spices is the history of trade (ang.), The Economist, 1998.
• Dutch Portuguese Colonial History (ang.)