Jaworz
 Jaworz od południowo-zachodniej strony. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
918 m n.p.m. |
Położenie na mapie Beskidu Wyspowego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°43′14,64″N 20°31′16,20″E/49,720733 20,521167
| |
Jaworz, dawniej zwany Patrią (918 m) – najwyższy szczyt Pasma Łososińskiego w Beskidzie Wyspowym. Jego północne stoki znajdują się w obrębie wsi Kobyłczyna, wschodnie wsi Stańkowa, południowo-wschodnie wsi Męcina, południowo-zachodnie wsi Pisarzowa w województwie małopolskim[1].
Szczyt od strony wschodniej ma stromy kopulasty wierzchołek, co nadaje mu charakterystyczny wygląd. Obecnie jest porośnięty lasem, w przeszłości na jego szczycie istniała drewniana wieża triangulacyjna z platformą widokową, tzw. „patria”, skąd rozpościerała się szeroka panorama. Widoczne były: Beskid Wyspowy, Pogórze Rożnowskie z Zalewem Rożnowskim, Nowy Sącz, Beskid Sądecki, Gorce, Beskid Żywiecki i Pogórze Wielickie, a przy niskiej wilgotności powietrza Tatry oraz Pieniny[2].
Wschodnie stoki Jaworza zalesione są tylko w partiach wierzchołkowych, pola uprawne dochodzą aż do wysokości około 820 m[1]. Wybudowano tutaj, na wysokości około 800 m drewnianą wieżę widokową o wysokości ok. 20 m. Obok niej jest pole biwakowe z zadaszonym grillem i wiata. Z wieży roztaczają się widoki na Zalew Rożnowski, Nowy Sącz, Beskid Niski, Beskid Sądecki, a przy bardzo dobrej pogodzie Pieniny i Tatry Bielskie.
Na północno-wschodnim zboczu góry, na wysokości około 870 m znajduje się częściowo zasypana Jaskinia w Jaworzu, w przewodnikach nazywana „Jaskinią Zbójecką”. Jest to dwumetrowa studnia prowadząca do stromej pochylni, jej długość wynosi 14 m, a głębokość – 5 m. Po raz pierwszy opisał ją Jan Ligęza w 1928 r.[3] Podanie ludowe wiąże jaskinię z kryjówką zbójców, opowiadano o podziemnych przejściach i przeciągach gaszących świece[4].
Szlaki turystyki pieszej
[edytuj | edytuj kod]
– z Limanowej przez Sałasz Wschodni na szczyt Jaworza. Czas przejścia: 3:10 h, suma podejść 670 m,
– z Laskowej, następnie na wschód szlakiem niebieskim. Czas przejścia 4:10 h, suma podejść 670 m,
– z Pisarzowej, następnie na wschód szlakiem niebieskim. Czas przejścia: 3:05 h, suma podejść 540 m,- – z Łososiny Górnej przez Sałasz, następnie na wschód szlakiem niebieskim. Czas przejścia: 3:40 h, suma podejść 640 m,
- – znad Jeziora Rożnowskiego (Tęgoborze-Przełom). Czas przejścia: 3:30 h, suma podejść 750 m[5].
Przekazy historyczne
[edytuj | edytuj kod]W okresie II wojny światowej, w okolicznych lasach działali polscy partyzanci. Już od 1944 r. patrole hitlerowskich żołnierzy niemieckich nie przedostawały się do okolicznych wsi z powodu uciążliwych starć z oddziałami partyzanckimi. Tutejsi partyzanci AK dowodzeni m.in. przez – wówczas uciekiniera ze wschodu, po wojnie w USA – Michała Rogalskiego ps. „Mira”, rozbiły kolaborantów w Ujanowicach, Łososinie Dolnej i Łososinie Górnej. W niektórych z tych starć brały też udział B.Ch.[6] Michał Rogalski jest fundatorem kapliczki – pomnika AK postawionego na pobliskim niższym wzgórzu o nazwie Cuprówka, co roku od 1986 w niedzielę przed 15 sierpnia odbywają się tam uroczyste Msze św. w intencjach patriotycznych[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2021-02-17].
- ↑ Andrzej Matuszczyk, Beskid Wyspowy. Część wschodnia, Warszawa-Kraków: Wyd. PTTK „Kraj”, 1986, ISBN 83-7005-125-1.
- ↑ Tomasz Mleczek, Jaskinia w Jaworzu [online] [dostęp 2021-02-16].
- ↑ Zygmunt Kruczek, Jeziora Rożnowskie i Czchowskie – Przewodnik turystyczny, Warszawa-Kraków: PTTK „Kraj”, 1986, ISBN 83-7005-059-X.
- ↑ Beskid Wyspowy 1: 50000. Mapa turystyczna, Kraków: Compass, 2006, ISBN 83-89165-86-4.
- ↑ T. Wierzbicki, Żmiąca w pół wieku później, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963, s. 129–131.
- ↑ Ziemia limanowska potrzebuje dziś ludzi prawdy [online] [dostęp 2021-02-17].