Kogut z majoliki wasylkowskiej
Kogut z majoliki wasylkowskiej, także kogut z Borodzianki – ozdobna karafka, gliniana figurka koguta, ocalała w mieszkaniu zniszczonym w czasie bombardowania Borodzianki. Stała się symbolem oporu, stabilności i niezłomności narodu ukraińskiego w czasie inwazji Rosji na Ukrainę.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ceramiczne koguty były produkowane w fabryce majoliki w Wasylkowie pod Kijowem od wczesnych lat 60. do lat 80. XX w.[1] Projekt koguta początkowo błędnie przypisywano Prokopowi Bedasiukowi (1895–1973). Serhij Denysenko, główny artysta wasylkiwskiej fabryki majoliki, uważa, że autorstwo koguta należy do Walerego Protoriewa (1924–1997) i jego żony Nadii[1][2][3][4]. Projekt figurki, pod względem stylu i cech artystycznych, jest spójny z innymi projektami małżeństwa Protoriewów m.in. Dobra Bestia, Zła Bestia. Według Denysenki powstał na przełomie lat 50. i 60. XX w.[1][4]
Figurki koguta stały się sławne po tym, jak zdjęcie ocalałej, po bombardowaniu, szafki z kogutem trafiło do mediów społecznościowych[1]. Borodzianka, zamieszkiwana przez ok. 13 tys. osób, została niemal doszczętnie zniszczona w wyniku działań wojsk rosyjskich[5]. 6 kwietnia 2022 r. fotoreporterka ukraińskiej telewizji Suspilne Jełyzaweta Serwatynska przebywała w Borodziance, gdzie zauważyła i sfotografowała mieszkanie, w częściowo zniszczonym wieżowcu, z którego ocalała jedna ściana, z wiszącą na niej szafką kuchenną[6][2][3]. Początkowo to właśnie szafka stała się popularna w mediach społecznościowych. Przypisuje się, że uwagę na koguta stojącego na szafce, zwróciła zastępczyni Rady Miejskiej Kijowa Wiktorija Burdukowa[2][7]. Według administratorki Municypalnego Centrum Artystycznego we Lwowie, Marty Lubiwy karafka w kształcie koguta była popularna i znajdowała się w wielu ukraińskich domach[8]. Służy nie tylko jako ozdoba, ale również jako naczynie na wino lub kompot[8][9].
9 kwietnia 2022 r. artystka pochodząca z Charkowa, Wałerija Polanskowa, podarowała koguty z majoliki wasylkowskiej premierowi Wielkiej Brytanii Borisowi Johnsonowi i prezydentowi Ukrainy Wołodymyrowi Zełenskiemu. Polanskowa kupiła te karafki z myślą o wysłaniu ich znajomym z Polski. 13 kwietnia 2022 r. podarowany przez artystkę kogut, widoczny był w tle podczas, opublikowanego na Facebooku, wystąpienia Zełenskiego[6].
Eksponat muzealny
[edytuj | edytuj kod]
Właścicielką mieszkania z ocalałą szafką była Nadija Swatko[10][11]. Po uzyskaniu jej zgody, 14 kwietnia 2022 r. przystąpiono do demontażu szafki, poprzedzonego wykonaniem szczegółowej dokumentacji za pomocą drona. Wykonano zdjęcia, filmy i stworzono model 3D. Nagrano również świadectwa okolicznych mieszkańców[10]. Kogut wraz z szafką trafił na ekspozycję w Narodowym Muzeum Rewolucji Godności[12].
W lipcu i sierpniu 2022 r. koguta z Borodzianki można było oglądać w Muzeum Narodowym Ukraińskiej Sztuki Ludowej[13]. W dniach 26–28 sierpnia 2022 r. figurka koguta, podarowana w Kijowie premierowi Wielkiej Brytanii, stanowiła eksponat wystawowy podczas szóstego Międzynarodowego Szczytu Kultury w Edynburgu[14][15]. Wydarzenie to koncentrowało się na dyskusjach o kulturze i wolności, wywołanych rosyjską inwazją na Ukrainę[15].
Szafka kuchenna z kogutem z Borodzianki była jednym z eksponatów wystawy „Wojna o tożsamość. Siła oporu kulturowego” zorganizowanej z okazji Dnia Godności i Wolności w Kijowie w Kijowskiej Miejskiej Galerii Sztuki „ŁAWRA”. Wstawa była czynna od 21 listopada do 22 grudnia 2022 r.[16][17][18][19]
Symbol
[edytuj | edytuj kod]
Szafka kuchenna i stojący na niej ceramiczny kogut, które przetrwały bombardowanie wieżowca, stały się symbolem stabilności i niezłomności narodu ukraińskiego[7][18]. W mediach społecznościowych pojawiły się liczne memy: „Bądź tak silny jak ta szafka kuchenna”[20][21], „Jak się masz? – Trzymam się...”, „Jak ty, szafko kuchenna?”, czy krótsza wersja „Trzymam się”[11][21][22].
Prezydent Zełenski napisał na swoim profilu na Instagramie: „Gliniane koguty, kopie tych, które były na słynnym zdjęciu ze zniszczonej Borodzianki. Stały się symbolem stabilności narodu ukraińskiego. Wierzymy, że to dobry znak. Wygramy!”[23][24]. 7 kwietnia 2022 r. ukraiński deputowany Roman Hryszczuk napisał na Twitterze: „Chcecie wiedzieć, jak czujemy się na Ukrainie? Jak ta szafka. Rosjanie próbują nas złamać, ale się trzymamy. I będziemy się trzymać aż do zwycięstwa”[22][25]. Ukraiński portal informacyjny Zaborona Media[26] napisał: „Ukraina ma nowy symbol niezwyciężoności”[27].
Kogut pojawił się na ilustracjach m.in. Ołeksandra Grechowa[2][7][20][28] i Dimy Kowalenko[7]. W 2022 r. litewski projektant Laimės Kūdikis wykonał projekt pisanek wykorzystując m.in. motyw koguta z Borodzianki[29][30].
W 2022 r. fundacja charytatywna Prawdziwi Ukraińcy, której powstanie zainicjował Tymofij Szłenew, koguta z Borodzianki uczyniła jedną z nagród w loterii z okazji Dnia Niepodległości Ukrainy[31]. Celem zbieranych funduszy był zakup trzech samochodów dla jednostek wojskowych: A0998, A2573 i A4093[31].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Bogdanna Martynyk: Borodzianka. Opowieść o glinianej figurce, która stała się symbolem siły Ukraińców. American Ethnologist. [dostęp 2023-03-27].
- ↑ a b c d Jana Osadcza: На кухонній шафі, яка вціліла після обстрілів в Бородянці, впізнали керамічного півника з Василькова. TVN24.pl. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Bohdan Gdal: Чи можливо відновити виробництво васильківських півників, одного з яких подарували Борису Джонсону?. Rukotvory.com.ua. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Юлія Найденко: Півник з кухонної шафки в Бородянці. Як предмет Васильківської майоліки став символом стійкості України та прославився на весь світ. New Voice NV.ua. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Jełyzaweta Serwatynska: Розстріляний пам'ятник Шевченку, знищені багатоповерхівки. Як виглядає Бородянка після військ РФ. Suspielne Novosti. [dostęp 2023-03-27]. (ukr.).
- ↑ a b Te koguty miały trafić do Polski, ale wręczyła je Zełenskiemu i Johnsonowi. Spontaniczny podarunek. Onet.pl. [dostęp 2023-03-25].
- ↑ a b c d Історія кухонної шафки з півником: як одне фото з руїн Бородянки стало вірусним. BBC.com. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Konstanty Czawaga: Misja glinianego kogucika z Borodzianki. KurierGalicyjski.com. [dostęp 2023-03-25].
- ↑ Konstanty Czawaga: Misja glinianego kogucika z Borodzianki. LwÓw.pL.Ua. [dostęp 2023-03-25].
- ↑ a b Символ стійкості українців – кухонна шафа з керамічним півником із деокупованої Бородянки – відтепер є надбанням музейного фонду України. Narodowe Muzeum Rewolucji Godności. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Galina Worona: “Ти як? – Тримаюсь”. Шафка з Бородянки стала музейним експонатом. Agencja Informacyjna „Wielki Kijów”. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Oleg Pawliuk: Кухонна шафка з Бородянки стала надбанням Національного музею Революції Гідності. Suspielne Novosti. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Natalka Marków: Вцілів після прямого влучання: у селі Мощун знайшли керамічного півника. Vechirniy.Kyiv.ua. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Edinburgh International Culture Summit 2022. CultureSummit.com/. [dostęp 2023-03-25]. (ang.).
- ↑ a b A closer look: Vasylkiv Cockerel. Government Art Collection. [dostęp 2023-03-25]. (ang.).
- ↑ Виставковий проєкт «Війна за ідентичність. Сила опірності культури». Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Виставка “Війна за ідентичність. Сила опірності культури”. Guide.kyivcity.gov.ua. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b З нагоди Дня Гідності та Свободи в Києві відкрилась виставка про силу культури у боротьбі за ідентичність. Ministerstwo Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ "Війна за ідентичність. Сила опірності культури" – виставковий проєкт про Майдан, війну та захист культурної спадщини. Narodowe Muzeum Rewolucji Godności. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Ihor Prokopczuk: “Будь сильним, як ця кухонна шафа”: у Бородянці дивом вціліли меблі знищеного будинку. Versii.if.ua. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Alisa Sopova: “Be Strong Like a Kitchen Cabinet”: Indestructible Objects as Symbols of Resistance in Ukraine. American Ethnologist. [dostęp 2023-03-25]. (ang.).
- ↑ a b Wojna Rosja-Ukraina. Szafka kuchenna w Borodziance stała się symbolem ukraińskiego oporu. PolsatNews.pl. [dostęp 2023-03-27].
- ↑ Wiktoria Andrejewa: Мисткиня з Харкова подарувала Джонсону та Зеленському півників з Василькова. Ukraińska Prawda. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Вцілілий керамічний півник в Бородянці став символом незламності українського духу. Horyn.info. [dostęp 2023-03-26]. (ukr.).
- ↑ Szafka kuchenna w Borodziance stała się symbolem ukraińskiego oporu. PAP.pl. [dostęp 2023-03-27].
- ↑ Про нас - Заборона Медіа. Zaborona Media. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Symboliczna pamiątka z Ukrainy dla Borisa Johnsona. Co oznacza kogut?. WPROST.pl. [dostęp 2023-03-25].
- ↑ Oleksandr Grekhov. NeighboursArt.pl. [dostęp 2023-03-25].
- ↑ Olga Horodnia: Мисткиня з Харкова подарувала Джонсону та Зеленському півників з Василькова. I-UA.tv. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ Mirosław Melnyk: Писанки з різних регіонів України. Art-slav.blogspot.com. [dostęp 2023-03-25]. (ukr.).
- ↑ a b Charytatywna loteria Niepodległości. RealUkrainians.com. [dostęp 2023-03-25].