Kraje bałtyckie
Kraje bałtyckie – trzy państwa położone nad Morzem Bałtyckim: Litwa, Łotwa i Estonia[1]. Zajmują one powierzchnię 175,1 tys. km², zamieszkuje je ok. 6,2 mln mieszkańców (2014).
Podstawowe dane
[edytuj | edytuj kod]| Państwo | Powierzchnia (km²) | Populacja (2017) | stolica (populacja) | PKB/osobę (2017)[2] |
|---|---|---|---|---|
 Estonia |
45 226 | 1 315 635 | Tallinn (444 885) | 31 800 USD |
 Łotwa |
64 589 | 1 953 200 | Ryga (639 630) | 27 600 USD |
 Litwa |
65 300 | 2 827 947 | Wilno (542 664) | 32 300 USD |
Państwa te cechują liczne podobieństwa:
- kulturowe – ludy i języki niesłowiańskie odróżniające je od otaczających narodów, zobacz: języki bałtyckie: litewski i łotewski oraz język ugrofiński: język estoński, bliski krewny języka fińskiego. Ludy: Bałtowie (Litwini i Łotysze), Ugrofinowie (Estończycy). Bardzo silne wpływy kultur skandynawskiej i niemieckiej na Łotwie, a szczególnie w Estonii. Litwini są głównie katolikami, a Łotysze i Estończycy to w większości protestanci.
- historyczne: uzależnienie od sąsiednich państw, głównie: Szwecji, Danii, Rosji, Polski oraz niemieckich państw zakonnych oraz innych tworów państwowych rządzonych przez Niemców. Całe Łotwa i Estonia, a także niewielka część Litwy należały setki lat do niemieckojęzycznych państw zakonnych i innych niemieckojęzycznych państw. Niepodległe przed II wojną światową – Ententa Bałtycka, aneksja przez ZSRR w 1940 i okupacja radziecka, jako pierwsze ogłosiły niepodległość w 1991.
- polityczne: byłe republiki radzieckie, jako jedyne nie wstąpiły do Wspólnoty Niepodległych Państw, jedyne kraje byłego ZSRR będące w Unii Europejskiej i NATO, jedyne kraje byłego ZSRR należące do kultury zachodniej, wzrost tendencji nacjonalistycznych w latach 90. XX wieku – kontrowersyjne z punktu widzenia Rosjan prawa przyznające obywatelstwo i ustawy o ochronie języka w Estonii i Łotwie. W krajach tych występuje duża rosyjska mniejszość narodowa (przesiedlona tam w czasie ZSRR), nieznająca języków narodowych tych państw.
Bałtowie
[edytuj | edytuj kod]Mieszkańców wszystkich trzech krajów bałtyckich określa się niekiedy jako Bałtów, co z etnograficznego punktu widzenia nie jest poprawne, gdyż Estończycy są narodem ugrofińskim[3], a z wywodzącymi się z Indoeuropejczyków Bałtami (Litwinami i Łotyszami) mają niewiele wspólnego. Jednak nazwa ta używana jest w języku potocznym, także w stosunkach międzynarodowych czy literaturze.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ PWN: Państwa bałtyckie i nadbałtyckie [online], 1 grudnia 2009.
- ↑ GDP – per capita (PPP). CIA. [dostęp 2012-06-10]. (ang.).
- ↑ Grzegorz. Błaszczyk, Litwa współczesna, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 1992, s.71, ISBN 83-01-10667-0, OCLC 27956321.