M. Stanley Whittingham
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
22 grudnia 1941 |
| Specjalność: chemia | |
| Nagrody | |
M. Stanley Whittingham, właściwie Michael Stanley Whittingham (ur. 22 grudnia 1941 w Nottingham) – brytyjski chemik. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 2019 roku wraz z Johnem B. Goodenoughem i Akirą Yoshino za prace nad akumulatorami litowo-jonowymi[1][2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 22 grudnia 1941 r.[3] w pobliżu Nottingham. Naukami przyrodniczymi zainteresował się za sprawą ojca, który był inżynierem, oraz za sprawą swojego nauczyciela chemii. Uczęszczał do Stamford School w Lincolnshire. Studiował chemię nieorganiczną na New College na Uniwersytecie Oksfordzkim i w 1964 r. uzyskał licencjat, a w trzy lata później magisterium[4]. W 1968 r. obronił doktorat na tej samej uczelni[5]. W tym okresie zajmował się tlenkami wolframu i stopami wolframu jako potencjalnymi katalizatorami w produkcji gazu, ale po kilku miesiącach od rozpoczęcia tych badań odkryto złoża gazu na Morzu Północnym i sponsorzy wymusili na Whittinghamie badania nad uzyskiwaniem wolframu z tlenków tego pierwiastka[4].
Po tym nieudanym epizodzie przeniósł się do USA, do pracowni Roberta A. Hugginsa na Uniwersytecie Stanforda, ale z powodu małej liczby chemików zajmujących się tą dziedziną badań, był zmuszony związać się z wydziałem materiałoznawstwa. W 1971 r. zdobył za swoją pracę o szybkim transporcie jonów w stałym elektrolicie nagrodę Stowarzyszenia Elektrochemii. Wkrótce potem prof. Ted Geballe zaangażował go do pracy w nowym zespole laboratoryjnym mającym pracować w Linden w New Jersey[4], w związku z czym od 1972 do 1984 r. pracował w dziale badawczym koncernu paliwowego Exxon, który w czasie kryzysu naftowego zaczął prace nad alternatywą dla paliw płynnych, w tym napędem elektrycznym oraz odpowiednimi bateriami[5]. Dla pracy w tym koncernie odrzucił ofertę Uniwersytecie Cornella, gdyż uczelnia ta oferowała mu posadę na wydziale materiałoznawstwa, a nie wydziale chemicznym[4].
W 1972 r.[4] Whittingham opracował pierwsze baterie litowe wielokrotnego ładowania[5]. Pięć lat później wraz z Johnem B. Goodenoughem napisał książkę o magazynowaniu energii w ujęciu chemii ciała stałego, a w 1981 r. utworzył nowe czasopismo Solid State Ionics, które redagował przez kolejne 20 lat. W 1984 r. przeszedł do laboratorium firmy Schlumberger-Doll i przez cztery lata kierował tam własnym zespołem badawczym[4]. Pod koniec lat 80. wrócił do pracy akademickiej i podjął pracę na State University of New York at Binghamton[5] (1988 r.), po tym jak zainteresowanie przemysłu badaniami spadło. Przez pięć lat był prorektorem ds. nauki, a przez sześć wiceszefem fundacji badawczej uczelni. W tym czasie japońskie koncerny, w szczególności SONY, poczyniły duże postępy w komercjalizacji litowych baterii wielokrotnego użytku, i kiedy Whittingham wrócił do badań nad akumulatorami, Japończycy byli wówczas bardziej zaawansowani[4].
W czasie pracy na Uniwersytecie Stanforda poznał późniejszą żonę Georginę, doktorantkę literatury latynoamerykańskiej, z którą doczekał się dwojga dzieci[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2019 [online], Nobel Media AB, 9 października 2019 [dostęp 2019-10-09] (ang.).
- ↑ Nobel z chemii przyznany. Naukowcy nagrodzeni za baterie litowo-jonowe. wiadomosci.dziennik.pl, 2019-10-09. [dostęp 2019-10-11]. (pol.).
- ↑ The Nobel Prize in Chemistry 2019 [online], NobelPrize.org [dostęp 2019-10-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Kevin Desmond, Innovators in Battery Technology: Profiles of 95 Influential Electrochemists, McFarland, 16 maja 2016, ISBN 978-0-7864-9933-5 [dostęp 2019-10-22] (ang.).
- ↑ a b c d Wojciech Moskal, Tomasz Ulanowski, Nobel z chemii. Whittingham, Goodenough i Yoshino zrewolucjonizowali nasze życie [online], wyborcza.pl, 9 października 2019 [dostęp 2019-10-22] (pol.).
