Przejdź do zawartości

Marian Jaworski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy kardynała. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
Marian Jaworski
Kardynał prezbiter
Ilustracja
Marian Jaworski (2018)
Herb duchownego Mihi vivere Christus est
Dla mnie żyć to Chrystus
Kraj działania

Polska
Ukraina

Data i miejsce urodzenia

21 sierpnia 1926
Lwów

Data i miejsce śmierci

5 września 2020
Kraków

Arcybiskup metropolita lwowski
Okres sprawowania

1991–2008

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy
Okres sprawowania

1992–2008

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

25 czerwca 1950

Nominacja biskupia

21 maja 1984

Sakra biskupia

23 czerwca 1984

Kreacja kardynalska

21 lutego 1998
(in pectore)
21 lutego 2001
Jan Paweł II

Kościół tytularny

bazylika św. Sykstusa w Rzymie

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Księcia Jarosława Mądrego IV klasy Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

23 czerwca 1984

Miejscowość

Kraków

Miejsce

bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława

Konsekrator

Franciszek Macharski

Współkonsekratorzy

Henryk Gulbinowicz
Jerzy Ablewicz

Marian Franciszek Jaworski[1] (ur. 21 sierpnia 1926 we Lwowie, zm. 5 września 2020 w Krakowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, profesor filozofii[2], rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w latach 1982–1988, administrator apostolski w Lubaczowie w latach 1984–1991, arcybiskup metropolita lwowski w latach 1991–2008, administrator apostolski diecezji łuckiej w latach 1996–1998, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach w latach 1997–2008, przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy w latach 1992–2008, kardynał prezbiter od 2001 (in pectore od 1998), od 2008 arcybiskup senior archidiecezji lwowskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 sierpnia 1926 we Lwowie. Kształcił się w rodzinnym mieście, w VI Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica i w X Państwowym Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza. W 1945 uzyskał świadectwo dojrzałości i został przyjęty do Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie, które w tym samym roku zostało przeniesione do Kalwarii Zebrzydowskiej. Tam w latach 1945–1950 odbył studia filozoficzno-teologiczne. Święceń prezbiteratu udzielił mu 25 czerwca 1950 w kaplicy obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej w kościele Matki Bożej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej arcybiskup metropolita lwowski Eugeniusz Baziak. W 1950 na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał magisterium z teologii[1]. W 1951 na tym samym wydziale rozpoczął studia specjalistyczne ukończone w 1952 doktoratem z teologii na podstawie dysertacji Rozwój poglądów Józefa Geysera na zasadę przyczynowości. Od 1953 pogłębiał wykształcenie na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie w 1953 uzyskał magisterium z filozofii, a w 1955 doktorat na podstawie pracy Arystotelesowska i tomistyczna teoria przyczyny sprawczej na tle pojęcia bytu[3].

Jako wikariusz pracował w latach 1950–1951 w parafii św. Andrzeja Boboli w Baszni Dolnej, a w latach 1952–1953 w parafii św. Marii Magdaleny w Poroninie. W latach 1956–1958 był kapelanem i sekretarzem osobistym arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, administratora archidiecezji krakowskiej. W 1971 otrzymał godność kapelana honorowego, a w 1976 prałata honorowego Jego Świątobliwości. W 1974 został kanonikiem gremialnym lwowskiej kapituły archikatedralnej w Lubaczowie[1].

W 1966 habilitował się w zakresie filozofii religii na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie na podstawie rozprawy Poznanie religijne Boga według Romano Guardiniego. W 1967 został profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Teologicznym w Krakowie, a w 1976 profesorem zwyczajnym. Prowadził zajęcia dydaktyczne w Studium Filozoficzno-Teologicznym w Kalwarii Zebrzydowskiej, w Arcybiskupim Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie, na Wydziale Teologicznym w Krakowie, w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym OO. Dominikanów w Krakowie, w Częstochowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie, na Wydziale Filozoficznym Księży Jezuitów w Krakowie, na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach. Na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie był w latach 1967–1974 kierownikiem Katedry Filozofii Religii, a w latach 1968–1970 zajmował stanowiska prodziekana. W latach 1974–1982 piastował urząd dziekana Wydziału Teologicznego w Krakowie, następnie w latach 1982–1988 był rektorem nowo erygowanej Papieskiej Akademii Teologicznej. W 1983 wszedł w skład Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa. W latach 1997–2008 sprawował urząd rektora Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach[3].

W Episkopacie Polski był od 1967 członkiem Podkomisji ds. Studiów, od 1970 sekretarzem Komisji ds. Nauki Katolickiej, a w latach 1973–1989 sekretarzem Rady Naukowej. Wszedł w skład Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Sekcji Profesorów Filozofii w Polsce, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Krakowie. W 1990 został przewodniczącym Rady Fundacji im. Królowej Jadwigi dla Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie[3].

21 maja 1984 został prekonizowany administratorem apostolskim polskiej części archidiecezji lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie[4] i biskupem tytularnym Lambaesis[1]. Święcenia biskupie otrzymał 23 czerwca 1984 w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu[1]. Konsekrował go kardynał Franciszek Macharski, arcybiskup metropolita krakowski, w asyście Henryka Gulbinowicza, arcybiskupa metropolity wrocławskiego, i Jerzego Ablewicza, biskupa diecezjalnego tarnowskiego[5]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Mihi vivere Christus est”[6] (Dla mnie żyć to Chrystus)[7]. 29 czerwca 1984 odbył ingres do prokatedry bł. Jakuba Strzemię w Lubaczowie. 16 stycznia 1991 został prekonizowany arcybiskupem metropolitą lwowskim obrządku łacińskiego. Ingres do archikatedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie odbył 18 maja 1991[1]. Paliusz metropolitalny odebrał 29 lutego 1992 w katedrze lwowskiej od arcybiskupa Francesca Colasuonna[8], delegata apostolskiego w ZSRR[9]. W latach 1987–1990 przeprowadził synod archidiecezjalny[1]. Dwukrotnie podejmował w archidiecezji papieża Jana Pawła II – w 1991 w Lubaczowie podczas jego IV podróży apostolskiej do Polski[1] i w 2001 we Lwowie podczas jego podróży apostolskiej na Ukrainę[10]. W latach 1996–1998 piastował urząd administratora apostolskiego diecezji łuckiej[11]. 21 października 2008 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity lwowskiego[12]. Został rezydentem w archidiecezji krakowskiej[8].

W latach 1992–2008 pełnił funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Ukrainy[13]. W 1987 został mianowany konsultorem Kongregacji Wychowania Katolickiego, w 1999 członkiem Komitetu Prezydialnego Papieskiej Rady ds. Rodziny[14], a w 2001 członkiem Kongregacji ds. Duchowieństwa[15]. W latach 1994 i 2001 uczestniczył w zwyczajnych zgromadzeniach Synodu Biskupów, a w latach 1991 i 1999 w specjalnych zgromadzeniach Synodu poświęconym Europie[16].

21 lutego 1998 papież Jan Paweł II mianował go kardynałem in pectore[17]. 28 stycznia 2001 Jan Paweł II ogłosił jego nazwisko[17], a na konsystorzu 21 lutego 2001 kreował go kardynałem prezbiterem kościoła św. Sykstusa w Rzymie[18]. 3 maja 2001 odbył kardynalski ingres do katedry lwowskiej[8]. W kwietniu 2005 brał udział w konklawe, na którym wybrano na papieża Benedykta XVI[19][20]. 21 sierpnia 2006 w związku z ukończeniem 80 lat utracił prawo do udziału w konklawe[16]. Konsekrował 10 biskupów, a w roli współkonsekratora uczestniczył w święceniach 11 biskupów[5].

W 1967 w drodze do Olsztyna, gdzie miał zastąpić kardynała Karola Wojtyłę[21], doznał obrażeń w wypadku kolejowym pod Działdowem[22], w wyniku których amputowano mu część lewej ręki[21][22]. W 2005 towarzyszył umierającemu papieżowi Janowi Pawłowi II i udzielił mu wiatyku[21].

Zmarł 5 września 2020 w Krakowie[23]. 11 września 2020[24] po mszy pogrzebowej w bazylice Matki Bożej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej[25] został pochowany w krypcie kaplicy cudownego obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej[24]. W dniu pogrzebu zarządzono żałobę na terenie gminy Lubaczów[26], jak i w powiecie lubaczowskim[27].

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

W 2017 prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Orderem Orła Białego[28]. Wcześniej, w 2007, prezydent Lech Kaczyński nadał mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[29]. W 2006 prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko uhonorował go Orderem Księcia Jarosława Mądrego IV klasy, w 2002 został wyróżniony tym samym orderem V klasy[8] przez prezydenta Łeonida Kuczmę[30]. W 2016 przyznano mu Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[31] (dekoracja medalem miała miejsce w 2019)[32].

Otrzymał tytuły doktora honoris causa: Uniwersytetu w Bochum (1985)[3], Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2002)[33], Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (2006)[14] i Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (2006)[34]. Został uhonorowany uroczystym odnowieniem jego doktoratów uzyskanych na Uniwersytecie Jagiellońskim (2005) i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (2008). Medale Bene Merenti przyznały mu Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie (1996) i Polskie Towarzystwo Teologiczne (2009)[3].

Nadano mu honorowe obywatelstwa: Lubaczowa (1996)[35], Krakowa (2006)[36] i Puszczykowa (2013)[37]. Otrzymał także odznakę honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego” (2017)[38] i Złotą Odznakę Honorową Województwa Małopolskiego – Krzyż Małopolski (2019)[39].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 57–58. ISBN 83-7052-900-3.
  2. ↑ Nota biograficzna Mariana Jaworskiego na stronie archidiecezji krakowskiej. diecezja.pl (arch.). [dostęp 2019-07-12].
  3. ↑ a b c d e K. Mikucki. Ksiądz Kardynał Marian Jaworski: działalność naukowa, zarys filozofii oraz niektóre aspekty relacji pomiędzy filozofią a teologią. „Zeszyty Historyczno-Teologiczne”. R. XIX, nr 19(2013). s. 187–243. [dostęp 2019-07-12]. 
  4. ↑ P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 179–180. ISBN 83-211-1311-7.
  5. ↑ a b Marian Jaworski. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2016-06-25]. (ang.).
  6. ↑ K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 187. ISBN 83-7052-900-3.
  7. ↑ 70. rocznica święceń kapłańskich kard. Mariana Jaworskiego: Eucharystia, Matka Boża i Kościół. diecezja.pl, 2020-06-25. [dostęp 2020-09-10].
  8. ↑ a b c d Nota biograficzna Mariana Jaworskiego na stronie archidiecezji lwowskiej. rkc.lviv.ua. [dostęp 2017-04-25].
  9. ↑ Francesco Colasuonno. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2017-04-25]. (ang.).
  10. ↑ Podróż apostolska Jana Pawła II na Ukrainę 23–27 czerwca 2001 r.. opoka.org.pl. [dostęp 2016-06-29].
  11. ↑ Jutro doktorat honoris causa UKSW otrzyma kard. Marian Jaworski ze Lwowa (sylwetka). ekai.pl (arch.), 2002-05-27. [dostęp 2019-07-12].
  12. ↑ Rinuncia e successione dell’Arcivescovo di Lviv dei Latini (Ucraina). press.vatican.va, 2008-10-21. [dostęp 2016-06-25]. (wł.).
  13. ↑ Abp Mokrzycki przewodniczącym łacińskiego episkopatu Ukrainy. pl.radiovaticana.va, 2008-11-05. [dostęp 2016-06-29].
  14. ↑ a b Kard. Jaworski doktorem honoris causa Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. ekai.pl (arch.), 2006-06-08. [dostęp 2019-07-12].
  15. ↑ Nomina di Cardinali Membri delle Congregazioni Romane. press.vatican.va, 2001-05-15. [dostęp 2016-06-30]. (wł.).
  16. ↑ a b Marian Jaworski. cardinals.fiu.edu. [dostęp 2020-06-28]. (ang.).
  17. ↑ a b Le parole del Papa alla recita dell’Angelus: Annuncio dei Cardinali riservati in pectore. press.vatican.va, 2001-01-28. [dostęp 2016-06-25]. (wł.).
  18. ↑ Concistoro ordinario pubblico per la creazione di quarantadue nuovi Cardinali e la pubblicazione dei due riservati „in pectore”. press.vatican.va, 2001-02-21. [dostęp 2016-06-25]. (wł.).
  19. ↑ Elenco degli em.mi cardinali che entrano in conclave secondo il loro rispettivo ordine di precedenza (vescovi, presbiteri, diaconi). press.vatican.va, 2005-04-18. [dostęp 2016-06-26]. (wł.).
  20. ↑ L’annuncio dell’elezione del Papa. press.vatican.va, 2005-04-19. [dostęp 2016-06-26]. (wł.).
  21. ↑ a b c Kard. Stanisław Dziwisz o śp. kard. Marianie Jaworskim: Świadek trudnej historii. diecezja.pl, 2020-09-06. [dostęp 2020-09-06].
  22. ↑ a b W. Hagedorny: Powrót po 37 latach. tc.ciechanow.pl, 2004-11-16. [dostęp 2016-06-29].
  23. ↑ List pasterski abp. Mieczysława Mokrzyckiego po śmierci kard. Mariana Jaworskiego. ekai.pl, 2020-09-06. [dostęp 2020-09-06].
  24. ↑ a b „Kardynał Kalwaryjski” spoczął w Kalwarii Zebrzydowskiej. episkopat.pl (arch.), 2020-09-11. [dostęp 2024-10-03].
  25. ↑ M. Dobrzyniak: Życie jak ziarno gorczycy. Kard. Jaworski wrócił do Kalwarii. krakow.gosc.pl, 2020-09-11. [dostęp 2020-09-12].
  26. ↑ T. Mach: Żałoba na terenie Gminy Lubaczów. gminalubaczow.pl, 2020-09-09. [dostęp 2020-09-12].
  27. ↑ Żałoba w powiecie lubaczowskim. zlubaczowa.pl, 2020-09-09. [dostęp 2020-09-12].
  28. ↑ M.P. z 2017 r. poz. 326. [dostęp 2017-04-07].
  29. ↑ M.P. z 2008 r. nr 3, poz. 28. [dostęp 2016-06-28].
  30. ↑ Order Orła Białego dla kardynała Mariana Jaworskiego. prezydent.pl, 2017-03-13. [dostęp 2017-03-13].
  31. ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis. gov.pl. [dostęp 2024-09-22].
  32. ↑ Gloria Artis dla księdza kardynała Mariana Jaworskiego. malopolska.uw.gov.pl, 2019-04-04. [dostęp 2019-04-07].
  33. ↑ Doktorzy Honoris Causa UKSW. uksw.edu.pl. [dostęp 2016-06-28].
  34. ↑ 10 X 2006 r. – Kard. Marian Jaworski. pwt.wroc.pl (arch.). [dostęp 2024-10-03].
  35. ↑ Honorowi obywatele miasta. lubaczow.pl. [dostęp 2016-06-28].
  36. ↑ Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. bip.krakow.pl. [dostęp 2011-02-18].
  37. ↑ Uchwała Nr 221/13/VI Rady Miasta Puszczykowa. puszczykowobip.wokiss.pl, 2013-05-21. [dostęp 2019-07-12].
  38. ↑ Uchwała Nr XL/695/17 Sejmiku Województwa Podkarpackiego. bip.podkarpackie.pl, 2017-08-28. [dostęp 2017-10-30].
  39. ↑ Uchwała Nr 732/19 Zarządu Województwa Małopolskiego. bip.malopolska.pl, 2019-04-30. [dostęp 2019-10-31].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Biskupi lwowscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
Polscy kardynałowie
Zmarli kardynałowie
Zmarli byli kardynałowie
Żyjący kardynałowie
bez uprawnień elektorskich
Żyjący kardynałowie elektorzy

kursywą oznaczono kardynałów mianowanych przez antypapieża Feliksa V
w nawiasach podano rok kreacji kardynalskiej

Rektorzy Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
Rektorzy Papieskiej Akademii Teologicznej
(1981–2009)
Rektorzy Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II
(od 2009)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Jaworski&oldid=75587621”
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy